Nie wykorzystałeś urlopu? Sprawdź, czy przysługuje ci ekwiwalent

Kodeks pracy określa najważniejsze zasady dotyczące ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy. W artykule 171 paragraf 1 czytamy:

"W przypadku niewykorzystania przysługującego urlopu w całości lub w części z powodu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy pracownikowi przysługuje ekwiwalent pieniężny."

Z powyższego zapisu prawnego wynika, że ekwiwalent za urlop należy się pracownikom, którzy zakończyli pracę, a nie wykorzystali należnego im urlopu. Wypłacenie ekwiwalentu jest obowiązkiem pracodawcy, a podstawa prawna to omawiany wyżej artykuł 171 Kodeksu pracy.

Kodeks pracy określa także sytuacje, w których wyklucza się prawo do ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, pomimo wygaśnięcia stosunku pracy. Przypadek dotyczy sytuacji, w których pracownik ponownie nawiązuje stosunek pracy z pracodawcą na podstawie kolejnej umowy o pracę. Podstawa prawna znajduje się w zapisie artykułu 171 paragraf 3, który traktuje, że:

"Pracodawca nie ma obowiązku wypłacenia ekwiwalentu pieniężnego, o którym mowa w § 1, w przypadku gdy strony postanowią o wykorzystaniu urlopu w czasie pozostawania pracownika w stosunku pracy na podstawie kolejnej umowy o pracę zawartej z tym samym pracodawcą bezpośrednio po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę z tym pracodawcą".

Ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop wypoczynkowy jest świadczeniem, którego pracownik nie morze się zrzec. Jak wynika z przytoczonego wyżej artykułu 171 Kodeksu pracy, świadczenie przysługuje w razie niewykorzystanego w całości lub części urlopu i rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy (np. wypowiedzenie za porozumieniem stron). Aby otrzymać ekwiwalent za urlop, trzeba spełnić dwie przesłanki:

• posiadać niewykorzystany lub częściowo niewykorzystany urlop wypoczynkowy,
• rozwiązać stosunek pracy z pracodawcą.

Ekwiwalentu nie płaci się pracownikowi, który nawiązuje z pracodawcą nowy stosunek pracy, bezpośrednio po wygaśnięciu poprzedniego. Jeśli pracownik posiada prawo do zaległego urlopu, a stosunek pracy ulega odnowieniu, urlop wypoczynkowy powinien zostać wykorzystany w naturalnej formie. Kodeks pracy nie dopuszcza tutaj możliwości objęcia pracownika ekwiwalentem pieniężnym za niewykorzystany urlop wypoczynkowy.

Według zapisów prawnych, ekwiwalent za urlop wypoczynkowy przysługuje każdemu pracownikowi bez względu na sposób rozwiązania stosunku pracy. Wysokość ekwiwalentu trzeba będzie wyliczyć zarówno w przypadku wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy. Nie ma tu znaczenia czy nastąpiło wypowiedzenie za porozumieniem stron, zwolnienie dyscyplinarne lub powodem rozwiązania stosunku pracy była renta socjalna. Kodeks Pracy traktuje, że ekwiwalent za urlop należy się każdemu pracownikowi, który spełnia wymienione przesłanki.

Zwolnienie dyscyplinarne pracownika nie pozbawia go praw do ekwiwalentu za niewykorzystany urlop. Obowiązkiem pracodawcy jest wyliczyć wypoczynek zgodnie z zasadą proporcjonalnego ustalenia jego wymiaru do stosunku długości zatrudnienia w danym roku kalendarzowym. Taka zasada nie dotyczy tylko pracowników, którzy nie przepracowali pełnego roku kalendarzowego. W tej sytuacji pracodawca musi wyliczyć przysługujący urlop w proporcjonalnie do przepracowanego czasu pracy pracownika. Jeśli szukasz więcej porad, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o świadczeniach i zasiłkach.

Osoby chcące wyliczyć ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, muszą najpierw przeliczyć tzw. współczynnik ekwiwalentu. Jest on obliczany oddzielnie dla każdego roku kalendarzowego. Wynika to z faktu, że współczynnik ekwiwalentu jest wyrażany w przeciętnej miesięcznej liczbie dni przypadających do przepracowania w danym roku kalendarzowym.

Grupa Polsat Plus i Fundacja Polsat razem dla dzieci z Ukrainy

Aby obliczyć współczynnik ekwiwalentu, należy obliczyć ilość dni wolnych od pracy w pięciodniowym tygodniu pracy z aktualnego roku kalendarzowego. Co bardzo istotne, wartość tą liczymy zawsze dla bieżącego roku kalendarzowego, nawet wtedy, gdy niewykorzystany urlop został przeniesiony z lat poprzednich. Dzieje się tak, ponieważ wyliczenie ekwiwalentu zawsze dotyczy roku, w którym pracownik nabył prawo do jego uzyskania.

Na poniższym przykładzie pokażemy, jak wyliczyć wskaźnik ekwiwalentu. Bierzemy tu uwagę rok 2021, który trwa 365 dni. W roku kalendarzowym występują 52 niedziele, 52 soboty oraz 9 dni świąteczne. Ich łączną liczbę odejmujemy od ilości dni w roku kalendarzowym.

365 dni kalendarzowych - 52 (niedziele) - 52 (soboty) - 9 (dni świąteczne) = 252 dni wskaźnika ekwiwalentu.

Jak wynika z powyższego przykładu, wskaźnik ekwiwalentu wyniósł w 2021 roku 252 dni. Jest to podstawa do tego, aby wyliczyć wysokość ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy. Pracownik zatrudniony na część etatu posiada niższy wskaźnik ekwiwalentu. Stosuje się tutaj proporcjonalne obniżenie w stosunku do wymiaru czasu pracy pracownika.

Obliczenie wysokości ekwiwalentu wymaga oszacowania podstawy jego wymiaru. Jest to parametr, który uwzględnia przeciętne wynagrodzenie pracownika określone w stawce miesięcznej w stałej wysokości. Podstawa wymiaru uwzględnia także składniki przysługujące za okresy nie dłuższe niż miesiąc oraz składniki przysługujące pracownikowi za okresy dłuższe niż miesiąc. Warto tutaj zaznaczyć, że wysokość wynagrodzenia stałego oblicza się dla miesiąca nabycia prawa do ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy.

Co więcej, obliczanie wysokości ekwiwalentu musi uwzględniać zasadę mówiącą, że w przypadku zakończenia stosunku pracy w trakcie miesiąca, podstawa wymiaru musi uwzględniać pełne miesięczne wynagrodzenie. Ekwiwalent urlopowy za jedną niewykorzystaną godzinę liczymy od podstawy wymiaru ekwiwalentu dzieloną przez wskaźnik ekwiwalentu. Uzyskany wynik dzielimy przez dobową normę czasu pracy pracownika. Przeważnie jest to 8 godzin roboczych. Przygotowane w ten sposób obliczenie za jedną godzinę niewykorzystanego urlopu oznacza, ile należy się pracownikowi za jeden dzień niewykorzystanego urlopu. Dalsze obliczanie pełnego wymiaru ekwiwalentu wynika z mnożenia uzyskanego wyniku przez liczbę godzin za niewykorzystany okres urlopowy. W efekcie otrzymujemy gotowe wyliczenie ekwiwalentu dla pracownika.

Jak widzimy, dodatkowe wynagrodzenie w postaci ekwiwalentu za niewykorzystany urlop liczy się z użyciem wielu indywidualnych wskaźników. Obliczenie nie zawsze jest sprawą prostą, dlatego możemy skorzystać z darmowych kalkulatorów obliczeniowych. Znajdziemy w nich instrukcje dotyczące tego, jak naliczyć wysokość ekwiwalentu, a także gotowe obliczenie (tu automatycznie liczy się dane wpisane przez użytkownika). Kalkulatory, w których wykonuje się darmowe obliczenia, są dostępne na wielu branżowych stronach internetowych. Aby naliczyć, ile wynosi ekwiwalent za danego pracownika, należy wprowadzić takie dane jak:

• podstawa wymiaru świadczenia,
• liczba godzin urlopu,
• rok,
• wymiar czasu pracy,
• obowiązująca norma dobowa.

Szczegółowe informacje dotyczące tego, jak powinno wyglądać wyliczenie ekwiwalentu, znajdziemy w dodatkowym akcie prawnym. Jest nim Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 8.01.1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop.

Przepisy prawne określają, jak powinno wyglądać prawidłowe obliczanie wysokości ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy. W Kodeksie pracy nie znajdują się natomiast bezpośrednie terminy wypłaty ekwiwalentu. W świetle przepisów należny ekwiwalent pieniężny trzeba naliczyć w momencie rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy. Z uwagi na powyższe, zadaniem pracodawcy będzie obliczenie tego, ile wynosi ekwiwalent i wypłacenie go w ostatnim dniu zatrudnienia.

Ostatni dzień zatrudnienia jest momentem, w którym pracownik zyskuje prawo do ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop. Świadczenie nie może być wypłacone wcześniej, bowiem urlop w trakcie trwania stosunku pracy powinien być realizowany w formie naturalnej.

Nadzór nad urlopami i ekwiwalentem pieniężnym za niewykorzystany urlop pełni Państwowa Inspekcja Pracy. Jest to organ, który może dokonać nakazu płatniczego w sytuacji, gdy pracodawca nie wypłacił pracownikowi należnego mu ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy.

Państwowa Inspekcja Pracy może też rozpocząć postępowanie w sprawach o wykroczenie, nałożyć mandat na pracodawcę i skierować wniosek o ukaranie do sądu karnego. Są to działania umocowane w artykule 282 paragraf 1 Kodeksu pracy, w którym czytamy:

"Kto, wbrew obowiązkowi:

1. nie wypłaca w ustalonym terminie wynagrodzenia za pracę lub innego świadczenia przysługującego pracownikowi albo uprawnionemu do tego świadczenia członkowi rodziny pracownika, wysokość tego wynagrodzenia lub świadczenia bezpodstawnie obniża albo dokonuje bezpodstawnych potrąceń,
2. nie udziela przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego lub bezpodstawnie obniża wymiar tego urlopu,
3. nie wydaje pracownikowi w terminie świadectwa pracy,

podlega karze grzywny od 1000 zł do 30 000 zł".

BIZNES INTERIA na Facebooku i jesteś na bieżąco z najnowszymi wydarzeniami

Zobacz również: