Przeprowadzanie badań profilaktycznych i szkoleń bhp w okresie epidemii

W okresie epidemii koronawirusa - wobec wielu poważnych ograniczeń epidemiologicznych - zakres wspomnianych obowiązków został jednak zmodyfikowany.

Pierwszym badaniem profilaktycznym przeprowadzanym w związku z zatrudnieniem pracownika jest badanie wstępne. Generalnie odbywają je:

• osoby przyjmowane do pracy,
• pracownicy młodociani przenoszeni na inne stanowiska pracy i inni pracownicy przenoszeni na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe.

Kodeks pracy przewiduje kilka wyjątków od obowiązku przeprowadzenia badań wstępnych. Zgodnie z art. 229 § 1¹ K.p., wspomnianym badaniom nie podlegają osoby:

• przyjmowane ponownie do pracy u tego samego pracodawcy na to samo stanowisko lub na stanowisko o takich samych warunkach pracy, w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy z tym pracodawcą,
• przyjmowane do pracy u innego pracodawcy na dane stanowisko w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy, jeżeli posiadają aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie wystawione przez poprzedniego pracodawcę, a nowy pracodawca stwierdzi, że warunki te odpowiadają warunkom występującym na oferowanym przez niego stanowisku pracy.

Regulacja przywołana w drugim odnośniku dotyczy także osób przyjmowanych do pracy do nowego pracodawcy i pozostających w równoległym stosunku pracy z innym pracodawcą. Nie obejmuje natomiast osób przyjmowanych do wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych.

Kolejne badania profilaktyczne to badania okresowe i kontrolne. Pierwsze z nich wykonywane są z określoną przez przepisy częstotliwością i mają na celu potwierdzenie zdolności pracownika do wykonywania dotychczasowej pracy. Badania kontrolne są natomiast wykonywane w razie wystąpienia chorobowej niezdolności pracownika do pracy trwającej dłużej niż 30 dni i służą do ustalenia, czy pracownik jest nadal - w kontekście przebytej choroby - zdolny do pracy na dotychczasowym stanowisku.

Omówione zasady przeprowadzania badań profilaktycznych mają zastosowanie do ogółu pracowników i do czasu wprowadzenia przepisów związanych z zapobieganiem skutkom epidemii COVID-19 znajdowały powszechne zastosowanie. W okresie obowiązywania stanu epidemii wprowadzonego w związku z COVID-19 zostały jednak poważnie zmodyfikowane.

Podstawowym aktem prawnym zawierającym szereg regulacji związanych z wystąpieniem epidemii COVID-19 jest ustawa o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 ... (Dz. U. z 2020 r. poz. 1842 ze zm.), zwana specustawą w sprawie COVID-19. Odnosi się ona również do kwestii wykonywania badań profilaktycznych pracowników, w tym badań przewidzianych w Kodeksie pracy, a więc wstępnych, okresowych i kontrolnych.

Modyfikacje objęły każde z tych badań, przy czym zmiany wprowadzone specustawą obowiązują tylko w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii w związku z COVID-19 - w zakresie terminu przeprowadzenia badań i upływu ich ważności - do pewnego czasu po odwołaniu danego stanu epidemicznego.

Specustawa w sprawie COVID-19 dopuściła możliwość przeprowadzenia badań wstępnych i kontrolnych przez innego lekarza niż lekarz medycyny pracy (badanie może być przeprowadzone zdalnie). Orzeczenie lekarskie wydane przez innego lekarza traci moc po upływie 180 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii (art. 12a ust. 3 specustawy).

Istotne zmiany dotyczą wyjątków od obowiązku wykonania badań wstępnych określonych w art. 229 § 1¹ K.p. Na mocy art. 12a ust. 5 specustawy w sprawie COVID-19, w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii przeprowadzenie badań wstępnych nie jest wymagane, jeżeli:

• pracodawca zamierza zatrudnić pracownika (nowego lub dotychczasowego), który posiada ważne badania profilaktyczne z poprzedniego/aktualnego zakładu pracy, warunki pracy na nowym stanowisku (innym niż administracyjne) są takie same, jak warunki opisane w skierowaniu na badania wystawionym przez poprzedniego/aktualnego pracodawcę i między zakończeniem poprzedniego stosunku pracy a nawiązaniem kolejnego nie minęło więcej niż 180 dni,
• pracodawca zamierza zatrudnić pracownika (nowego lub dotychczasowego) na stanowisko administracyjno-biurowe - jeżeli osoba ta/pracownik posiada aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania wystawione przez poprzedni/aktualny zakład pracy i pracodawca stwierdzi, że warunki te odpowiadają warunkom występującym na nowym stanowisku pracy; w takim przypadku długość okresu między zakończeniem poprzedniej a nawiązaniem nowej umowy o pracę nie ma znaczenia.

Zwolnienie z obowiązku odbycia badań wstępnych określone w art. 12a ust. 5 specustawy w sprawie COVID-19 stosuje się odpowiednio w przypadku przyjmowania do pracy osoby pozostającej jednocześnie w stosunku pracy z innym pracodawcą, natomiast nie dotyczy pracowników zatrudnianych do wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych.

Wprowadzenie stanu zagrożenia epidemicznego, a następnie stanu epidemii, nie wpłynęło na generalny obowiązek przeprowadzania badań wstępnych i kontrolnych (choć zmodyfikowało zasady ich odbywania). Jednak już w odniesieniu do badań okresowych ustawodawca zdecydował, że ich przeprowadzanie w czasie epidemii może zostać zawieszone. Stanowi o tym art. 12a specustawy w sprawie COVID-19, zgodnie z którym od dnia ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego lub epidemii, zawiesza się obowiązek wykonywania m.in. badań okresowych, o których mowa w:

• art. 229 § 2 zdanie pierwsze K.p.,
• art. 229 § 5 K.p., tj. wykonywanych na koniec zatrudnienia w stosunku do pracownika, który pracował w warunkach narażenia na działanie substancji i czynników rakotwórczych lub pyłów zwłókniających.

Po odwołaniu stanu zagrożenia epidemicznego lub epidemii pracodawca i pracownik będą zobowiązani wykonać zawieszone badania w ciągu 180 dni od dnia odwołania danego stanu. Specustawa w sprawie COVID-19 zawiesiła też obowiązek wykonania szeregu innych badań (patrz ramka).

Badania wstępne, okresowe i kontrolne, których ważność upłynęła po dniu 7 marca 2020 r., zachowują ważność do upływu 180 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo epidemii (art. 31m specustawy w sprawie COVID-19).

W czasie epidemii koronawirusa pracodawca może zrezygnować z przeprowadzania okresowych szkoleń bhp. Nie może natomiast odstąpić od wymogu przeprowadzenia szkoleń wstępnych.

Zgodnie z art. 12e specustawy w sprawie COVID-19, w przypadku gdy termin przeprowadzenia okresowego szkolenia bezpieczeństwa i higieny pracy lub bezpieczeństwa i higieny służby przypada w:

• okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii lub
• w okresie 30 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, termin ten wydłuża się do 60 dnia od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii. Jeżeli chodzi o szkolenia wstępne, to art. 12e specustawy w sprawie COVID-19 stanowi, że w okresie stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii dopuszcza się ich przeprowadzenie w całości za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej. Taka możliwość nie dotyczy jednak instruktażu na stanowiskach wskazanych w tym przepisie, m.in. robotniczych.

Nie czekaj do ostatniej chwili, pobierz za darmo program PIT 2020 lub rozlicz się online już teraz!

Podstawa prawna : Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1320)

autor: Agata Barczewska
Gazeta Podatkowa nr 16 (1787)

Biznes INTERIA.PL na Twitterze. Dołącz do nas i czytaj informacje gospodarcze