Równoważny czas pracy. Jak rozliczyć godziny pracy?

Podstawowy system pracy zakłada 8-godzinną normę dobową oraz 40-godzinną normę tygodniową obowiązująca w 5-dniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym, który nie może przekroczyć 4 miesięcy. Równoważny system czasu pracy natomiast umożliwia przedłużenie czasu pracy i jednocześnie adekwatne skrócenie czasu pracy w danym dniu, lub tygodniu.

Równoważny system czasu pracy pozwala na przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy do 12 godzin, do 16 godzin w przypadku prac polegających na dozorze urządzeń lub związanych z częściowym pozostawaniem w pogotowaniu do pracy, lub nawet do 24 godzin w przypadku pracy w zakresie pilnowania mienia, ochronie ludzi lub dla pracowników zakładowych straży pożarnych.

Zgodnie z Kodeksem pracy, przedłużony czas pracy wymaga zachowania prawa do nieprzerwanego odpoczynku tygodniowego (35 godzin) oraz odpoczynku dobowego wynoszącego 11 godzin między końcem jednej zmiany, a początkiem drugiej. Jeżeli czas pracy pracownika został przedłużony, to wówczas wymaga to zwiększenia czasu odpoczynku, który powinien odpowiadać co najmniej liczbie przepracowanych godzin. Oznacza to, że po 24-godzinnej zmianie, pracownikowi powinien przysługiwać co najmniej 1 dzień wolnego.

Ponadto stosownie do treści Kodeksu pracy w czasie pracy pracownikowi przysługują przerwy:

• jeżeli pracownik pracuje co najmniej 6 godzin, przysługuje mu przerwa trwająca min. 15 minut,
• jeżeli pracownik pracuje dłużej niż 9 godzin, przysługuje mu dodatkowa przerwa trwająca min. 15 minut,
• jeżeli pracownik pracuje dłużej niż 16 godzin, przysługuje mu przerwa trwająca min. 15 minut.

Okres rozliczeniowy w równoważnym systemie czasu pracy wynosi 1 miesiąc, niemniej jednak może on zostać zwiększony w niektórych przypadkach do maksymalnie 4 miesięcy.

Zgodnie z treścią Kodeksu pracy równoważny system czasu pracy może być wprowadzony do zakładu, jeżeli jest to uzasadnione rodzajem pracy lub jej organizacją. Zazwyczaj taki system pracy obowiązuje w gastronomii, hotelarstwie, w handlu, zakładach fryzjerskich, dla pracowników ochrony, na stacjach benzynowych itd.

Kodeks pracy wyróżnia grupę osób, w przypadku których nie można przekroczyć 8-godzinnej dobowej normy. Będą to:

• kobiety w ciąży,
• osoby z niepełnosprawnościami,
• pracownicy młodociani,
• pracownicy opiekujący się dziećmi do 8. roku życia,
• pracownicy wykonujący obowiązki zawodowe na stanowiskach, na których przekraczane są normy najwyższych dopuszczalnych stężeń lub natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia.

Pracodawca ma prawo wprowadzić równoważny czas pracy w dowolnym momencie i nie potrzebuje do tego zgody pracowników. Wyjątkiem jest sytuacja, jeżeli w organizacji działają związki zawodowe - wówczas pracodawca musi uzgodnić z nimi zmianę w regulaminie pracy.

Równoważny system czasu pracy może być wprowadzony nie tylko w regulaminie pracy, ale również w obwieszczeniu (jeśli pracodawca nie ma obowiązku ustalania regulaminu pracy) lub w układzie zbiorowym. Wprowadzone zmiany obowiązują zaś po 14 dniach od ogłoszenia ich pracownikom.

Równoważny system czasu pracy wymaga, aby pracodawca przygotował dla pracowników odpowiedni harmonogram wykonywania obowiązków zawodowych. Aby to zrobić, pracodawca musi ustalić liczbę godzin koniecznych do przepracowania w danym okresie rozliczeniowym, biorąc jednocześnie pod uwagę dni wolne od pracy przysługujące pracownikowi oraz założenie, że tygodniowa norma czasu pracy nie może przekraczać 40 godzin.

Rozkład czasu pracy może być sporządzony w formie elektronicznie lub pisemnej na okres obejmujący co najmniej 1 miesiąc. Pracodawca powinien przekazać pracownikowi harmonogram czasu pracy na co najmniej 7 dni przed rozpoczęciem czasu pracy w danym okresie.

WG