Umowy lojalnościowe - jak zwolnić pracownika?

Kwestie podnoszenia kwalifikacji zawodowych pracowników przez długi okres czasu były uregulowane w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej oraz Ministra Płacy i Polityki Socjalnej z 12.10.1993 r. w sprawie zasad i warunków podnoszenia kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego dorosłych (Dz.U. z 1993 Nr 103, poz. 472 z późn. zm.).

Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z dnia 31.03.2009 r., w sprawie K 28/08 orzekł, że art. 103 ustawy Kodeks pracy jest niezgodny z art. 92 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. W związku z zapadłym wyrokiem moc prawną straciło również wspomniane wyżej rozporządzenie, które zostało wydane na podstawie art. 103 Kodeksu pracy.

W związku z powyższym ustawodawca dokonał nowelizacji Kodeksu pracy, wprowadzając doń przepisy regulujące podnoszenie kwalifikacji zawodowych pracowników. Nowe przepisy zostały wprowadzone ustawą o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W przeważającej mierze powtarzają one przepisy uprzednio obowiązującego rozporządzenia.

Zgodnie z art. 103⁴ § 1 K.p., "Pracodawca zawiera z pracownikiem podnoszącym kwalifikacje zawodowe umowę określającą wzajemne prawa i obowiązki stron. Umowę zawiera się na piśmie". Umowa ta nie może zawierać postanowień mniej korzystnych dla pracownika niż przepisy Kodeksu pracy. Art. 103⁵ K.p. wskazuje, kiedy pracownik jest zobowiązany do zwrotu poniesionych przez pracodawcę kosztów na podniesienie kwalifikacji zawodowych pracownika w wysokości proporcjonalnej do okresu zatrudnienia po ukończeniu podnoszenia kwalifikacji zawodowych lub okresu zatrudnienia w czasie ich podnoszenia.

Ma to miejsce w przypadkach pracownika:

1. który bez uzasadnionych przyczyn nie podejmie podnoszenia kwalifikacji zawodowych albo przerwie podnoszenie tych kwalifikacji,
2. z którym pracodawca rozwiąże stosunek pracy bez wypowiedzenia z jego winy, w trakcie podnoszenia kwalifikacji zawodowych lub po jego ukończeniu, w terminie określonym w umowie, o której mowa w art. 103⁴, nie dłuższym niż 3 lata,
3. który w okresie wskazanym w pkt 2 rozwiąże stosunek pracy za wypowiedzeniem, z wyjątkiem wypowiedzenia umowy o pracę z przyczyn określonych w art. 94³ K.p. (mobbing),
4. który w okresie wskazanym w pkt 2 rozwiąże stosunek pracy bez wypowiedzenia na podstawie art. 55 lub art. 94³ K.p., mimo braku przyczyn określonych w tych przepisach.

Natomiast Kodeks pracy nie reguluje sytuacji wypowiedzenia umowy o pracę pracownikowi przez pracodawcę, który poniósł nakłady na podniesienie kwalifikacji zawodowych pracownika. Oznacza to, że wypowiedzenie umowy o pracę pracownikowi, z którym pracodawca zawarł umowę "lojalnościową" na podstawie przepisów art. 103⁴ i następne Kodeksu Pracy następuje na zasadach ogólnych, wspólnych dla wszystkich pracowników. Jest to racjonalne i logiczne - umowa lojalnościowa nie jest bowiem umową gwarancji zatrudnienia. Innymi słowy, umowa ta tworzy obowiązek pozostawania w stosunku pracy tylko po jednej stronie - pracownika. Natomiast pracodawca może podjąć decyzję o rozwiązaniu stosunku pracy w każdym czasie, o ile następuje to zgodnie z przepisami Kodeksu pracy, bez względu na wysokość nakładów poniesionych na podniesienie kwalifikacji zawodowych pracownika.

Paszowski & Wspólnicy Kancelaria Prawna

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dn. 26.06.1974 r. Kodeks pracy - tekst jedn. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.
2. Ustawa z dn. 20.05.2010 r. o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - Dz.U. z 2010 r. Nr 105, poz. 655.
3. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dn. 31.03.2009 r. Sygn. akt: K 28/08.
4. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej oraz Ministra Płacy i Polityki Socjalnej z dn. 12.10.1993 r. w sprawie zasad i warunków podnoszenia kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego dorosłych - Dz.U. z 1993 r. Nr 103, poz. 472 z późn. zm.