Dla skutecznej egzekucji roszczenia ważna jest więc wiedza o okresie przedawnienia i zasadach ustalania jego biegu.
Trzyletni termin dla większości roszczeń
Generalnie roszczenia ze stosunku pracy ulegają przedawnieniu z upływem trzech lat od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne (art. 291 § 1 K.p.). Dotyczy to m.in. roszczeń pracowników o wypłatę wynagrodzenia i innych świadczeń pieniężnych czy o urlop wypoczynkowy. W niektórych przypadkach termin przedawnienia roszczeń ze stosunku pracy jest jednak krótszy.
Dotyczy to roszczeń pracodawcy o naprawienie szkody w mieniu powierzonym pracownikowi oraz o naprawienie szkody wyrządzonej przez pracownika wskutek:
- złamania zakazu konkurencji,
- nieuzasadnionego rozwiązania przez pracownika stosunku pracy bez wypowiedzenia, z powodu ciężkiego naruszenia przez pracodawcę jego podstawowych obowiązków.
Powyższe roszczenia ulegają przedawnieniu z upływem jednego roku liczonego od dnia, w którym pracodawca powziął wiadomość o wyrządzeniu przez pracownika szkody (ale nie później niż z upływem 3 lat od jej zaistnienia).
W razie umyślnego wyrządzenia szkody przez pracownika, do przedawnienia roszczeń o jej naprawienie stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2020 r. poz. 1740 ze zm.).
Zgodnie z art. 4421 § 1 K.c., roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem trzech lat od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednak w każdym przypadku termin przedawnienia nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę. Jeżeli szkoda wynikła z przestępstwa (zbrodni lub występku), roszczenie o jej naprawienie ulega przedawnieniu z upływem lat dwudziestu od dnia popełnienia przestępstwa bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia.
Przeszkody dla biegu przedawnienia
Upływ okresu przedawnienia stanowi czasową granicę dochodzenia danego roszczenia. Po upływie tego okresu dłużnik może się bronić zarzutem przedawnienia roszczenia. Nie zawsze jednak okres przedawnienia biegnie bez zakłóceń. Niektóre sytuacje czy czynności powodują jego zawieszenie lub przerwanie.
W myśl art. 295 K.p. bieg przedawnienia przerywa się przez:
- każdą czynność przed właściwym organem powołanym do rozstrzygania sporów lub egzekwowania roszczeń, podjętą bezpośrednio w celu dochodzenia, ustalenia, zaspokojenia bądź zabezpieczenia roszczenia,
- uznanie roszczenia przez zobowiązanego.
Po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo. Zawieszenie biegu przedawnienia, polegające na nierozpoczęciu jego biegu albo na jego wstrzymaniu, następuje natomiast na czas trwania przeszkody uniemożliwiającej dochodzenie roszczeń. Przeszkoda ta musi być spowodowana działaniem siły wyższej (art. 293 K.p.). Po "odwieszeniu" przedawnienia biegnie ono nadal. Należy nadmienić, że w przypadku roszczenia o urlop wypoczynkowy przesłanką zawieszenia biegu przedawnienia jest również korzystanie przez pracownika z urlopu wychowawczego.
Problematyczne rozpoczęcie przedawnienia
Ustawodawca ustalając w Kodeksie pracy okresy przedawnienia roszczeń ze stosunku pracy nie wskazał zasad ustalania daty rozpoczęcia biegu przedawnienia - co jest istotne dla określenia daty jego upływu. Powstaje więc pytanie, w jaki sposób prawidłowo ustalać okres przedawnienia, a w szczególności, czy dzień rozpoczęcia biegu przedawnienia przypada na dzień wymagalności roszczenia czy też na dzień następny?
Z pytaniem w tej sprawie nasze Wydawnictwo zwróciło się do Ministerstwa Rozwoju, Pracy i Technologii. W odpowiedzi z dnia 13 maja 2021 r. resort uznał, że okres przedawnienia w sprawach pracowniczych należy liczyć od dnia następnego po dniu wymagalności roszczenia, a nie od dnia wymagalności (patrz ramka).
Podstawa prawna : Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1320)
autor: Agata BarczewskaGazeta Podatkowa nr 55 (1826) z dnia 2021-07-12
