Wzniosła z klientem toast i dostała dyscyplinarkę. Co na to Kodeks pracy?

• Czy Kodeks pracy zezwala na picie alkoholu w miejscu pracy? 
• Kiedy możliwe jest badanie alkomatem przez pracodawcę? 
• Jakie konsekwencje czekają pracownika za pracę pod wpływem? 
• Rozmawiamy z Ireną Gwiazdą, ekspertką prawa pracy i kierownikiem działu kadr i płac, znaną w social mediach jako Jedna z mam. 
• Odpowiedzi nie są oczywiste.

Kodeks pracy nakłada obowiązki zarówno na pracowników, jak i pracodawców. A według naszej ekspertki jest wyjątkowo surowy właśnie wobec pracowników. - Pracownik nie może spożywać alkoholu na terenie zakładu pracy nawet po godzinach pracy. Obowiązuje bezwzględny zakaz spożywania alkoholu na terenie zakładu pracy i nie ma żadnych wyjątków w tym zakresie - mówi w rozmowie z Interią Biznes Irena Gwiazda. 

Osoba zatrudniona zobowiązuje się do należytego wywiązywania się ze swoich obowiązków. Ciężko uwierzyć, aby osoba pod wpływem alkoholu była w stanie zachować jakość i profesjonalizm w swojej pracy. Jest to tym istotniejsze w przypadku pracowników fizycznych. Pijany przedstawiciel kadry menadżerskiej zaszkodzi prawdopodobnie głównie wizerunkowi firmy, ale nietrzeźwy pracownik magazynu, który obsługuje maszyny, stwarza już realne niebezpieczeństwo. 

Na jednej z facebookowych grup pojawił się głośny temat kobiety, która była handlowcem w firmie budowlanej. Regularnie podpisywała niemałe kontrakty, a po dograniu szczegółów jednej z umów, wypiła z klientem toast. Problem w tym, że pracodawca nie podzielił jej entuzjazmu. Tego dnia we krwi miała 1 promil alkoholu i została dyscyplinarnie zwolniona z pracy. 

"Po dopięciu szczegółów wypija szklaneczkę whisky wraz z klientem na tzw. pomyślne rozpoczęcie współpracy. Jest taka niepisana tradycja w tej niewątpliwie męskiej branży" - pisze autorka posta i pyta, czy warto wnosić odwołanie od tej decyzji? 

Nasza ekspertka odpowiada: 

- Na mocy art. 108 § 2 Kodeksu pracy, pracodawca za stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości albo w stanie po użyciu alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu, lub spożywanie alkoholu, lub zażywanie środka działającego podobnie do alkoholu w czasie pracy - może poza karą upomnienia i nagany zastosować również karę pieniężną - tłumaczy Gwiazda. 

Ekspertka prawa pracy dodaje, że pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika w razie ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych: - Stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości albo w stanie po użyciu alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu może być tak kwalifikowane - dodaje ekspertka.

Zwolnienie dyscyplinarne, a więc rozwiązanie umowy o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia z winy pracownika może nastąpić jednak tylko w określonych przypadkach. Stopień winy musi być dokładnie oceniony. Irena Gwiazda dodaje, że sprowadza się to do odpowiedzi na kilka pytań:

• Czy pracodawca wyraził w jakikolwiek sposób zgodę na spożywanie alkoholu w miejscu pracy w trakcie lub poza czasem pracy?
• Czy pracownik przebywał w stanie stwarzającym zagrożenie dla zakładowego porządku, dyscypliny pracy i zasad bezpieczeństwa pracy? 
• Czy w zakładzie pracy obowiązują jakiekolwiek przepisy dotyczące zakazu przebywania pod wpływem alkoholu, zakazu stawienia się do pracy pod wpływem alkoholu lub zakazu spożywania alkoholu w czasie pracy?
• Czy doszło do ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych?
• Czy doszło do zachowania zawinionego przez pracownika?

Na wręczenie dyscyplinarki pracodawca ma miesiąc od zaistnienia sytuacji, która ma być powodem jego decyzji. Co ciekawe, zwolnienie dyscyplinarne wymaga umyślnej winy pracownika, co powoduje, że sama choroba alkoholowa nie może być podstawą do wręczenia takiego wypowiedzenia. 

W lutym 2023 zmianie uległy przepisy dotyczące badania alkomatem pracowników w firmach. Zgodnie z nowymi przepisami pracownik nie może już odmówić takiego badania, a jedynie domagać się dokonania badania przez policję. Badanie trzeźwości w firmach możliwe jest w dwóch trybach:

• prewencyjnej kontroli trzeźwości 
• kontroli w momencie, gdy zachodzi uzasadnione podejrzenie co do stanu trzeźwości pracownika

W razie wykazania nieprawidłowości pracodawca nie może dopuścić pracownika do pracy. Badanie trzeźwości bez zgody pracownika wymaga zapisania takiej możliwości w regulaminie pracy czy obwieszczeniu. 

Fakt zwolnienia dyscyplinarnego wpisany jest do świadectwa pracy, więc jeśli zastanawiasz się, czy nowy pracodawca dowie się, że zostałeś zwolniony z poprzedniej pracy, to odpowiedź jest jasna. Nie ma to też dobrych konsekwencji jeśli chodzi o przywileje pracownicze. 

Pracownik zwolniony dyscyplinarnie traci prawo do zasiłku dla bezrobotnych, w urzędzie pracy może jedynie zarejestrować się jako bezrobotny. Takiej osobie nie przysługują także dodatkowe dni wolne na poszukiwanie pracy. 

Prawo pracy zakazuje wypowiedzenia umowy z pracownikiem na zwolnieniu lekarskim, w czasie urlopu macierzyńskiego czy rodzicielskiego. Może jednak dojść do sytuacji, gdy pracodawca stwierdzi, że zwolnienie lekarskie jest symulowane i trwa już za długo. Wówczas dyscyplinarka jest możliwa. Osobie zwolnionej w ten sposób przysługuje wynagrodzenie za przepracowane dni, jednak nie otrzyma ona odprawy i straci możliwość wykorzystania zaległego urlopu. Będzie mógł jedynie otrzymać ekwiwalent za niewykorzystane dni urlopu. 

Agnieszka Maciuła-Ziomek