Zmiany Kodeksu pracy, wyższa płaca minimalna i składki ZUS. Co przyniesie pracownikom 2023 r.?

• W roku 2023 płaca minimalna zostanie podniesiona dwa razy - z początkiem stycznia i lipca.
• Szykują się również zmiany w Kodeksie pracy m.in. w związku z uregulowaniem kwestii pracy zdalnej czy wydłużenia urlopów rodzicielskich.
• Trzeba się będzie liczyć także ze zmianami wysokości składek ZUS.

Rok 2023 przyniesie wiele zmian dla pracowników. Część z nich weszła w życie z początkiem stycznia, na inne poczekamy kilka miesięcy, do czasu wejścia w życie zmian Kodeksu pracy. Przedstawiamy najważniejsze z nich. 

Stawka płacy minimalnej zostanie po raz kolejny podniesiona, ale w tym roku dwa razy - w styczniu i w lipcu. Jest to efekt wysokiej inflacji. W projekcie budżetu na rok 2023 założono 9,8-proc. wzrost inflacji (więcej niż 5 proc.) co wymusza konieczność podniesienia płacy minimalnej na początku i w połowie roku.

Od stycznia pensja minimalna wynosi więc 3490 zł brutto, zaś w lipcu zostanie podniesiona do 3600 zł, co finalnie oznacza wzrost w stosunku do poprzedniego roku o 19,6 proc. Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku stawki godzinowej - od stycznia wynosi ona 22,80 zł, zaś w lipcu jej wartość wzrośnie do 23,50 zł (wzrost o 19,3 proc.).

Nowelizacja Kodeksu pracy, nad którą pracuje obecnie parlament, przewiduje uregulowanie kwestii świadczenia pracy poza siedzibą firmy. Nowe zasady zakładają, że fakt ten będzie należało uzgodnić z pracodawcą (w trakcie zatrudnienia lub przy podpisaniu umowy), a miejsce będzie musiało zostać zaakceptowane przez pracodawcę. Zgodnie z definicją pracą zdalną będzie zarówno ta wykonywana całkowicie poza siedzibą lub hybrydowo. Zdalnie będzie można również pracować w trybie okazjonalnym, przez 24 dni w roku. Może okazać się to przydatne np. przy konieczności opieki nad członkiem rodziny. Ustawodawca przewidział także możliwość zlecenia pracy zdalnej przez pracodawcę w sytuacjach wyjątkowych, np. w epidemii. 

Pracodawca nie będzie mógł odmówić świadczenia pracy zdanie m.in. kobietom w ciąży, rodzicom dzieci do 4 r.ż. czy osobom z niepełnosprawnością. Pracownik będzie mógł liczyć na służbowe narzędzia pracy czy dopłaty do rachunków za prąd czy internet wykorzystywanych w ramach obowiązków służbowych.

Ta sama nowelizacja prawa pracy przewiduje obok wprowadzenia zasad pracy zdalnej również kontrole trzeźwości pracowników. Pracodawca będzie miał prawo zbadać ich na obecność alkoholu lub substancji działających podobnie do niego. W praktyce jeśli stężenie alkoholu wyniesie co najmniej 0,2 promila lub w wydychanym powietrzu wynosi on co najmniej 0,1 mg w 1 dm sześc. będzie to oznaczało stan po spożyciu; jeśli zbadana zawartość będzie niższa, pracownik nie będzie podlegać karze.

Kontrole trzeźwości będą mogły być przeprowadzane zarówno w stosunku zatrudnionych na umowę o pracę, jak i tych prowadzących działalność gospodarczą na własny rachunek. 

Inną zmianą Kodeksu pracy, która wynika z konieczności dostosowania polskiego prawa do regulacji unijnych, jest umożliwienie ojcom opieki nad dzieckiem w ramach zachęcania do "równiejszego dzielenia się obowiązkami opiekuńczymi pomiędzy kobietami i mężczyznami". Urlop rodzicielski ma zostać wydłużony do 41 tygodni z obecnych 32 (lub z 34 do 43 w przypadku ciąży mnogiej). Zarówno ojciec, jak i matka mają mieć zagwarantowane 9 tygodni urlopu, którego nie będzie można przenieść na drugiego rodzica. Urlop ojcowski, trwający dwa tygodnie, będzie można wykorzystać przez 12 miesięcy, a nie, jak dotąd, przez 24 miesiące. 

Zasiłek za okres 20-tygodniowego urlopu macierzyńskiego kobieta będzie mogła otrzymać 100 proc. uposażenia, a na urlopie rodzicielskim - 70 proc. Inną opcją jest złożenie w ciągu 21 dni od porodu wniosku do pracodawcy lub ZUS o wypłatę zasiłku macierzyńskiego i rodzicielskiego w wysokości 81,5 proc. zarobków. Mężczyznom za okres urlopu rodzicielskiego ma przysługiwać zasiłek w wysokości 70 proc. podstawy wymiaru wynagrodzenia. Przejście na urlop z finansowego punktu widzenia może okazać się dla nich nieopłacalne - więcej pisaliśmy o tym tutaj.

Planowana nowelizacja prawa pracy zakłada wprowadzenie dodatkowych dni wolnych. Dwa dni lub 16 godzin w ciągu roku będzie można wykorzystać z powodu działania siły wyższej (choroba, wypadek, zalanie mieszkania itp.). Za ten czas pracownik otrzyma połowę wynagrodzenia równego pensji za czas urlopu wypoczynkowego.

Na dodatkowe 5 dni wolnych będzie można liczyć wtedy, gdy zajdzie konieczność opieki nad krewnym lub osobą zamieszkującej to samo gospodarstwo domowe - stąd nazwa: urlop opiekuńczy. Zmiana polega na przyznaniu go szerszej grupie pracowników, nie ograniczając jej do rodziców czy opiekunów dzieci. Dni te mają być wliczane do stażu pracy, jednak nie będzie przyznawane za nie wynagrodzenie.

Pracownicy, którzy podróżują służbowo, otrzymają w tym roku wyższe diety. Na dzienne pokrycie kosztów wyżywienia będzie można liczyć na 45 zł (wzrost z 38 zł). Również ryczałty za nocleg i pokrycie kosztów dojazdu środkami komunikacji miejskiej są wyższe - wynoszą od stycznia odpowiednio 67,5 zł (poprzednio 57 zł) i 9 zł (poprzednio 7,60 zł). 

Pracodawcy zatrudniający osoby na czas określony będą musiały podać powód jej rozwiązania, jeśli taką decyzję podejmą. Co więcej, będzie musiała ona zostać podana do wiadomości związkowi zawodowemu, który reprezentuje pracowników w danej firmie  Ta zmiana również nie została wprowadzona w życie, trwa proces legislacyjny. 

Pracownik będzie mógł wnioskować o zmianę umowy na czas nieokreślony. Jeśli pracodawca się nie zgodzi, również będzie musiał ją uzasadnić. 

Zmianie ma ulec również długość okresu próbnego.

"Umowę o pracę na okres próbny zawiera się na okres nieprzekraczający:

1. 1 miesiąca - w przypadku zamiaru zawarcia umowy o pracę na czas określony krótszy niż 6 miesięcy;
2. 2 miesięcy - w przypadku zamiaru zawarcia umowy o pracę na czas określony wynoszący co najmniej 6 miesięcy i krótszy niż 12 miesięcy." - czytamy w projekcie ustawy. 

Okres próbny będzie mógł zostać wydłużony nie więcej niż o jeden miesiąc. Ponadto ci pracownicy, którzy zawierają kolejną umowę o pracę z danym pracodawcą, nie będą zatrudniani na okres próbny, o ile rodzaj pracy pozostanie ten sam.

• 812,23 zł - składka emerytalna 
• 332,88 zł - składka rentowa 
• 69,49 zł - składka wypadkowa 
• 101,94 zł - składka na Fundusz Pracy 
• 101,94 zł dobrowolna składka chorobowa 

Z kolei wartość składki zdrowotnej dla osób rozliczających się na zasadach ogólnych od stycznia do czerwca będzie wynosić 314,10 zł, zaś od lipca do grudnia - 324 zł. Uzależnione jest to od wysokości płacy minimalnej.  

Nowością jest również wprowadzenie konieczności opłacania składek przez komplementariuszy spółek komandytowo-akcyjnych.

Ustawa o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, która czeka obecnie na podpis prezydenta, przewiduje wzrost dofinansowania do wynagrodzenia dla tej grupy pracowników. 

"Miesięczne dofinansowanie do wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego, zwane dalej "miesięcznym dofinansowaniem", przysługuje w kwocie: 

1. 2400 zł - w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do znacznego stopnia niepełnosprawności; 
2. 1350 zł - w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności; 
3. 500 zł - w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do lekkiego stopnia niepełnosprawności." - czytamy w ustawie. 

Oznacza to podwyżki kolejno o 450, 150 i 50 zł.

PB

Zobacz również: