PANA: ład korporacyjny to nie tylko sprawozdawczość finansowa

W tym roku ponownie polscy i zagraniczni eksperci podkreślali, że przestrzeganie podstawowych zasad ładu korporacyjnego pomaga w zarządzaniu firmą. Na to, czy te zasady są wcielane w życie powinni też zwracać uwagę interesariusze podmiotów gospodarczych.

Podczas konferencji dyskutowano również na temat roli audytorów w przestrzeganiu stosowania zasad ładu korporacyjnego, a także wspominano o potrzebie gruntownego podniesienia poziomu edukacji finansowej w Polsce.

W opinii Marcina Obronieckiego ład korporacyjny jest ważny szczególnie w czasach kryzysu. Wskazuje na to niedawny upadek giełdy FTX - trzeciej pod względem wielkości giełdy kryptowalut, gdzie nie tylko istniały ryzyka związane z kryptoaktywami, ale przede wszystkim brakowało poszanowania dla zasad ładu korporacyjnego.

"Historia gospodarcza pokazuje, że kryzys i trudne czasy pociągają za sobą afery finansowe. W przypadku bankructwa giełdy FTX widać, że miały tam miejsce istotne problemy z brakiem przejrzystości działań zarządu i brak właściwej księgowości. Do tego doszło niewystarczające wnikanie przez inwestorów w sprawozdania finansowe" - zaznaczył prezes PANA.

Rzetelne i prawidłowe raportowanie finansowe jest jedną z podstaw ładu korporacyjnego w każdej firmie. Dobre rozumienie sprawozdania finansowego wymaga jednak odpowiedniej wiedzy na temat ekonomii i finansów.

"Menedżerowie wysokiego szczebla, uczestnicy studiów MBA, wciąż myślą przykładowo, że zysk netto to stanowi czysty zysk. Tymczasem to jest tylko perspektywa księgowa. Z perspektywy finansisty mamy jeszcze koszt kapitału, który jest wynagrodzeniem za inflację oraz koszt ryzyka. Te koszty są kwintesencją finansów i bardzo często są zupełną nowością dla zarządzających" - wyjaśnił dr. hab. Tomasz Berent, profesor Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie.

Ekspert dodał, że nie chodzi o to, żeby wszyscy umieli czytać sprawozdania finansowe. Wskazane jest jednak upowszechnienie podstawowej wiedzy z zakresu finansów. Ze statystyk wynika, że osoby, które posiadają na ten temat wiedzę są mniej zadłużone, mają większe oszczędności i znacznie wyższą emeryturę.

Sprawozdania finansowe zawierają często trudne do zrozumienia pojęcia. Eksperci podkreślali, dlatego istotną rolę, jaką pełnią biegli rewidenci, którzy w sporządzanym sprawozdaniu z badania sprawozdania finansowego dają swoją opinię o nim między innymi właśnie po to, aby na tej opinii mogli polegać laicy i drobni inwestorzy.

Stąd przepisy ustawy o rachunkowości zobowiązują wiele podmiotów do poddawania sprawozdania finansowego badaniu przez biegłego rewidenta. Jest to obowiązek ciążący np. na wszystkich spółkach akcyjnych. Tymczasem, według Justyny Adamczyk, zastępcy prezesa PANA, z dokonanej w 2019 r. przez tę organizację analizy wynika, że w Polsce na 9 tys. sprawozdań finansowych spółek akcyjnych została zbadana tylko nieco więcej niż połowa z nich. Oznacza to między innymi, że inwestorzy nie pilnują tego, żeby sprawozdanie finansowe podmiotu zostało zbadane oraz że mogą nie mieć pełni wiedzy o danych finansowych tych firm

"Doszliśmy do wniosku, że konieczne jest przeprowadzenie kampanii społecznej o charakterze edukacyjnym. W tym roku przedstawiliśmy dwa spoty informacyjne, w których mówimy, jak ważne jest przygotowanie raportu finansowego spółki przez biegłego rewidenta lub firmę audytorską wpisaną na listę Polskiej Agencji Nadzoru Audytowego. Przypomnę, że rolą agencji jest sprawowanie nadzoru zarówno nad biegłymi rewidentami jak i firmami audytorskimi oraz weryfikacja czy prawidłowo realizują powierzone im zadania" - powiedziała Justyna Adamczyk, zastępca prezesa PANA.

W opinii Matta Kelly’ego z amerykańskiego portalu Radical Compliance, w ostatnich czasach istotnie wzrosło znaczenie zarządzania relacjami ze stroną trzecią i związanym z tym ryzykiem.

"Przykładowo, duży koncern ma problem z kwestią przymusowej pracy po stronie dostawcy - małej firmy znajdującej się na odległym miejscu w łańcuchu dostaw. Jakaś organizacja pozarządowa publikuje raport na temat pracy niewolniczej, który pojawia się zaraz w internecie i nagle koncern musi odpowiadać na trudne pytania" - powiedział.

Matt Kelly dodał, że w takim wypadku interesariusze oraz konsumenci będą oczekiwali odpowiedzi i odpowiedzialności ze strony firmy za to, o czym przeczytali w raportach, w mediach czy na platformach społecznościowych na temat pracy przymusowej, z której korzysta koncern.

"Pomijając stronę etyczną, widać konieczność zarządzania ryzykiem strony trzeciej, ponieważ wszyscy jesteśmy stroną trzecią w jakichś relacjach. Im lepiej potrafimy to ryzyko kontrolować, tym bardziej jesteśmy atrakcyjni dla rynku, ponieważ nasz program zarządzania tym ryzykiem adresuje również potrzeby naszych kontrahentów" - wyjaśnił Matt Kelly.

Zdaniem Justyny Adamczyk raportowanie niefinansowe odgrywa już teraz i będzie odgrywało w przyszłości ogromną rolę, bo wraz ze sprawozdaniem finansowym pokazuje kompletny obraz jednostki gospodarczej. Jednak, aby mieć pewność, że sprawozdanie zostało prawidłowo wykonane, niezbędny jest audyt, który to potwierdzi.

Francine McKenna, która jest znaną dziennikarką, specjalizującą się w dziedzinie rachunkowości i audytu oraz wykładowcą na Uniwersytecie Pensylwanii zauważyła jednak, że obecne regulacje dotyczące raportowania niefinansowego to też "świetny przykład dobrej idei, która jest wykorzystywana przez największe globalne firmy audytorskie do realizacji własnych celów". Według niej "to one inspirują największych regulatorów, w tym SEC, do określania regulacji, które potem będą ułatwiały wybór przez przedsiębiorstwa firm z tzw. wielkiej czwórki do audytu raportów niefinansowych. Dlatego duże zaangażowanie audytorów z tzw. wielkiej czwórki w mówienie o raportowaniu niefinansowym wynika przede wszystkim z tego, że starają się oni zrobić na tym jak największy biznes".

Prof. John C. Coffee, Jr., z Columbia Law School, który jest członkiem amerykańskiej Akademii Sztuk i Nauk oraz dożywotnim członkiem europejskiego Instytutu Ładu Korporacyjnego, wskazał w wykładzie kończącym konferencję, że sektor audytorski wymaga nadzoru, ponieważ dopiero niedawno został uregulowany przez instytucje publiczne.

Profesor wyjaśnił, że przez 150 lat zawód audytora oraz księgowego były profesjami funkcjonującymi podobnie jak zawód prawniczy, który sam się regulował. Jednak w wyniku afer i skandali ostatnich lat prywatny nadzór został zastąpiony przez regulacje instytucji publicznych.

Według niego, chociaż raportowanie ESG stało się już standardem, każda firma stara się zaprezentować siebie w jak najbardziej korzystnym świetle, a jej raporty niefinansowe polegają bardziej na wrażeniach i nie poddają się łatwo porównaniom. Dlatego regulator musi wprowadzić standardy ujawnień w zakresie ESG, tak jak w przypadku sprawozdań finansowych.

"Nawet bardzo doświadczeni audytorzy nie mają wiedzy, np. na temat emisji gazów cieplarnianych. A ponieważ nie będziemy w stanie wymagać atestacji dotyczącej tych zagadnień bez właściwej wiedzy, emitenci będą wydawać niewiarygodne atesty. Dlatego biorąc pod uwagę standardy audytu, musimy szybko domknąć tę lukę" - dodał prof. John C. Coffee.

Monika Gorgoń, członek zarządu Giełdy Papierów Wartościowych wskazała, że ESG to zestaw wewnętrznych standardów w firmie, dzięki którym ma ona działać w sposób etyczny. W praktyce oznacza to ocenę dokumentów, ich treści oraz ocenę compliance (ang. zgodność), w celu udowodnienia, że całokształt działalności firmy jest zgodny z prawem i regulaminami wewnętrznymi.

"Ład korporacyjny nie może istnieć tylko na papierze, musi działać w praktyce" - zaznaczyła.

Konferencja "Ład korporacyjny 2022: system zasad w erze niepewności", zorganizowana przez Polską Agencję Nadzoru Audytowego, odbyła się 17 listopada 2022 r. w formule online.

Była to już druga konferencja o ładzie korporacyjnym organizowana przez Agencję. Pierwsza miała miejsce rok wcześniej i nosiła tytuł. "Ład korporacyjny 2021: jak wzmacniać zaufanie w gospodarce".

Źródło informacji: PAP MediaRoom

Artykuł sponsorowany