Polski Ład: Wielkie zmiany dla firm

BIZNES INTERIA na Facebooku i jesteś na bieżąco z najnowszymi wydarzeniami

Modyfikacje w zakresie amortyzacji wprowadzone Polskim Ładem likwidują możliwość dokonywania i ujmowania w kosztach podatkowych odpisów amortyzacyjnych od nieruchomości i praw o charakterze mieszkalnym stanowiących firmowe środki trwałe. Do końca 2021 r. przewidziana dla nich zarówno w ustawie o podatku od osób fizycznych , jak i ustawie o podatku od osób prawnych stawka amortyzacyjna wynosiła 1,5%. Jeżeli jednak były to w rozumieniu tych przepisów nieruchomości używane lub ulepszone, to można je było amortyzować stawką wynoszącą nawet 10%.

W pdof dla przedsiębiorcy kwota uzyskana z odpłatnego zbycia takich nieruchomości i praw nie skutkuje powstaniem przychodu ze źródła, jakim jest działalność gospodarcza. Taka transakcja w ustawowo określonych okolicznościach powoduje powstanie przychodu z odpłatnego zbycia, o którym mowa w art. 10 ust. 3 oraz art. 14 ust. 2c ustawy o podatku od osób fizycznych. To sprawia, że gdy do odpłatnego zbycia przez przedsiębiorcę będącego podatnikiem pdof m.in. budynku lub lokalu mieszkalnego dochodzi po upływie 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym został on nabyty, wówczas nie skutkuje ono powstaniem przychodu podatkowego.

W efekcie zbywca nie ma obowiązku zapłaty podatku z tego tytułu. Z kolei przy odpłatnym zbyciu nieruchomości mieszkalnej przed upływem ustawowych 5 lat istnieje możliwość skorzystania z tzw. ulgi mieszkaniowej.

Polski Ład zlikwidował z dniem 1 stycznia 2022 r. możliwość dokonywania i obciążania kosztów podatkowych wartością odpisów amortyzacyjnych od nieruchomości i praw o charakterze mieszkalnym - i to zarówno na gruncie pdof, jak i pdop.

Takie składniki nie będą podlegały amortyzacji, mało tego - w ogóle nie będą ujmowane w ewidencji środków trwałych. To rozwiązanie Polski Ład wprowadził dla wszystkich przedsiębiorców bez względu na charakter działalności gospodarczej, w której nieruchomości i prawa mieszkalne są wykorzystywane.

W art. 71 ust. 2 Polskiego Ładu, będącym przepisem przejściowym, zasadniczo wejście w życie omawianych ograniczeń zostało jednak przesunięte na 1 stycznia 2023 r. Z przywołanego przepisu wynika bowiem, że zarówno podatnicy podatku od osób fizycznych, jak i  podatku od osób prawnych zachowują - nie dłużej niż do dnia 31 grudnia 2022 r. - prawo zaliczania do kosztów uzyskania przychodów odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych będących odpowiednio budynkami mieszkalnymi, lokalami mieszkalnymi stanowiącymi odrębną nieruchomość, spółdzielczym własnościowym prawem do lokalu mieszkalnego lub prawem do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej. Ustawodawca zastrzegł jednak, że prawo to odnosi się wyłącznie do wskazanych składników majątkowych, których nabycie lub wytworzenie nastąpiło przed dniem 1 stycznia 2022 r. Tym samym nie dotyczy już składników z tej kategorii nabytych lub wytworzonych w bieżącym roku.

Odpłatne zbycie składnika, który w firmie osoby fizycznej stanowił środek trwały, ale został wycofany z działalności w trakcie jej prowadzenia lub po jej likwidacji, generuje na gruncie podatku od osób fizycznych przychód firmowy, jeżeli zbycie to ma miejsce w okresie 6 lat po takim wycofaniu lub likwidacji. Do końca 2021 r. zasada ta nie miała zastosowania do składników majątku użytkowanych w prowadzeniu firmy na podstawie tzw. leasingu operacyjnego, gdyż one nie są składnikami firmowego majątku.

W efekcie przedsiębiorca, który po zakończeniu użytkowania w działalności gospodarczej wykupował taki składnik, ale do majątku prywatnego (co zazwyczaj dotyczyło leasingowanych samochodów osobowych), decydując się na jego sprzedaż, nie uzyskiwał przychodu firmowego z takiej transakcji, lecz przychód ze sprzedaży innych rzeczy, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. d) ustawy o podatku od osób fizycznych. To powodowało, że gdy sprzedaż wykupionej z leasingu rzeczy ruchomej miała miejsce po 6 miesiącach od dnia nabycia, to w ogóle nie powstawał przychód w podatku od osób fizycznych.

Od 1 stycznia 2022 r. do katalogu przychodów z działalności gospodarczej znajdującego się w art. 14 ustawy o pdof dodany został art. 14 ust. 2 pkt 19. W ten sposób został on rozszerzony o przychody z odpłatnego zbycia składników będących rzeczami ruchomymi, wykorzystywanych m.in. na potrzeby związane z działalnością gospodarczą, o których mowa w art. 23b ust. 1 ustawy o pdof, czyli przedmiotami umów leasingu operacyjnego.

Skutkiem tego przychód z ich sprzedaży w 2022 r. będzie u przedsiębiorcy powstawał, nawet jeżeli przed zbyciem zostały wycofane z działalności gospodarczej, gdy między pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym składniki te zostały wycofane z działalności, i dniem ich odpłatnego zbycia nie upłynęło 6 lat. Zatem obecnie w wyniku takiej sprzedaży przychód z działalności gospodarczej powstaje analogicznie jak w efekcie sprzedaży firmowych środków trwałych.

Z art. 51 Polskiego Ładu będącego przepisem przejściowym wynika, że nowe uregulowania w omawianym zakresie mają zastosowanie do składników nabytych po dniu 31 grudnia 2021 r. To oznacza, że nowe uregulowania obejmują transakcje sprzedaży majątku poleasingowego wykupionego po tej dacie bez względu na datę zawarcia samej umowy leasingu.

Do końca 2021 r. podatnicy pdof mieli prawo wprowadzać do swojej firmy składniki prywatnego majątku zakupione kilka lat wcześniej według ceny zakupu. Nie miało wówczas znaczenia to, że rzeczywista wartość rynkowa takiego składnika w momencie przesunięcia go do firmy była już znacznie niższa niż w chwili zakupu. Dla ujęcia go w ewidencji środków trwałych w takiej wartości niezbędne było jedynie posiadanie przez przedsiębiorcę dowodu jego zakupu. Z tej opcji podatnicy korzystali najczęściej w stosunku do samochodów osobowych.

Jeżeli taki samochód został zakupiony przykładowo 6 lat wcześniej i wykorzystywany był do celów prywatnych, to pomimo że na dzień wprowadzenia do firmy jego faktyczna wartość była znacznie niższa od ceny zakupu, koszty firmowe obciążane były poprzez odpisy amortyzacyjne według ceny nabycia - czyli dokładnie tak, jak miało to miejsce w przypadku nowych środków trwałych.

1 stycznia 2022 r. modyfikacji uległ art. 22g ust. 1 pkt 1 ustawy o pdof, pozwalający na takie rozliczanie w kosztach wartości prywatnego majątku wprowadzanego do firmy osoby fizycznej. Przepis ten został zmieniony w taki sposób, że stosowanie tej praktyki stało się niemożliwe. Generalnie - tak jak to miało dotąd miejsce - wartość początkowa składnika majątku, który przed wprowadzeniem do firmowego majątku trwałego został nabyty do majątku prywatnego osoby fizycznej i użytkowany był na jej osobiste potrzeby, nadal wyznaczana jest według ceny jego zakupu. Dopiero gdy jego wartość rynkowa jest od tej ceny niższa, wartość początkową takiego składnika majątku określa wartość rynkowa. Tym samym obecnie składniki majątku prywatnego wprowadzane do firmy amortyzowane są od rzeczywistej wartości uwzględniającej ich faktyczne zużycie sprzed uznania za środek trwały.

Przedsiębiorcy opłacający tzw. ryczałt ewidencjonowany tylko przez rok mogli się cieszyć mocno rozszerzonym z początkiem 2021 r., m.in. o psychologów, fizjoterapeutów, adwokatów, notariuszy, radców prawnych, architektów, inżynierów budownictwa, rzeczoznawców budowlanych, biegłych rewidentów, księgowych oraz doradców podatkowych, katalogiem podmiotów mogących korzystać z tej formy opodatkowania w ramach wykonywania wolnego zawodu.

Polski Ład z dniem 1 stycznia 2022 r. zredukował bowiem wykaz działalności gospodarczej wykonywanej osobiście w ramach wolnego zawodu o następujące zawody:

• lekarzy, lekarzy dentystów, lekarzy weterynarii, techników dentystycznych,
• felczerów, położne, pielęgniarki, psychologów, fizjoterapeutów,
• architektów, inżynierów budownictwa i rzeczoznawców budowlanych,
• nauczycieli w zakresie świadczenia usług edukacyjnych polegających na udzielaniu lekcji na godziny.

Z dniem 1 stycznia 2022 r. w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym... (Dz. U. z 2021 r. poz. 1993 ze zm.) pojawiły się dwie nowe stawki podatku. Przeznaczone są one dla osób wykonujących działalność, która od 2022 r. nie jest już klasyfikowana jako wykonywanie wolnego zawodu. Mogą je zatem stosować podatnicy wykonujący zawody medyczne (tj. lekarze, lekarze dentyści, lekarze weterynarii, technicy dentystyczni, felczerzy, położne, pielęgniarki, psychologowie, fizjoterapeuci) oraz zawody techniczne (tj. architekci, inżynierowie budownictwa, rzeczoznawcy budowlani).

Przychody osiągane ze świadczenia usług w zakresie opieki zdrowotnej (PKWiU dział 86) podlegają obecnie opodatkowaniu jedną, 14% stawką ryczałtu - bez względu na to, czy usługi te są świadczone osobiście czy też z pomocą osób zatrudnionych. Do opodatkowania swoich przychodów 14% stawkę stosują również przedsiębiorcy osiągający przychody ze świadczenia usług architektonicznych i inżynierskich; usług badań i analiz technicznych (PKWiU dział 71) oraz w zakresie specjalistycznego projektowania (PKWiU 74.1) - art. 12 ust. 1 pkt 2a ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym (...). Natomiast drugą nową, 12% stawkę ryczałtu (art. 12 ust. 1 pkt 2b) ustawodawca zarezerwował dla opodatkowania niektórych przychodów związanych ze świadczeniem usług w obszarze IT, które do końca 2021 r opodatkowane były według stawki 15%.

W 2022 r. rozpoczęło się tzw. wygaszanie karty podatkowej. To oznacza, że od tego roku opodatkowanie w formie karty podatkowej przysługuje wyłącznie tym podatnikom, którzy z niej korzystali na dzień 31 grudnia 2021 r. i ją kontynuują. W konsekwencji od 1 stycznia 2022 r. poza dotychczasowymi kartowiczami żaden nowy podatnik nie jest uprawniony do złożenia wniosku o zastosowanie opodatkowania w tej formie.

Ponadto podatnik będący dotychczasowym kartowiczem, który z jakichkolwiek przyczyn zaprzestał w bieżącym roku lub zaprzestanie w kolejnych latach stosowania opodatkowania kartą podatkową (tj. zrezygnował z opodatkowania w tej formie po dniu 31 grudnia 2021 r. lub utraci prawo do jej stosowania), nie będzie mógł powrócić do tej formy opodatkowania, co oznacza, że nie będzie mógł złożyć wniosku o ponowne opodatkowanie kartą podatkową (art. 25 ust. 1 pkt 1 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym...).

Polski Ład spowodował, że z karty podatkowej od 1 stycznia 2022 r. nie może już korzystać część medyków oraz weterynarze - nawet jeśli opłacali ją w 2021 r. Ta nowelizacja nie wprowadza uregulowań stanowiących wprost o utracie od 2022 r. przez przedstawicieli tych grup zawodowych możliwości kontynuowania opodatkowania w formie karty podatkowej. Decydują o tym zastrzeżenia, które w 2022 r. dodane zostały do objaśnień zamieszczonych w załączniku nr 3 do analizowanej ustawy, pod częścią VIII i IX tabeli stawek karty podatkowej. Wynika z nich, że stawki określone we wskazanych częściach tabeli nie dotyczą działalności wykonywanej na rzecz osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej albo na rzecz osób fizycznych dla potrzeb prowadzonej przez nie pozarolniczej działalności gospodarczej.

autor: Agata Cieśla
Gazeta Podatkowa nr 4 (1879) z dnia 2022-01-13