Świadczenie postojowe dla przedsiębiorcy i zleceniobiorcy

Specustawa w sprawie COVID-19 w art. 15zq przewiduje wypłatę świadczenia postojowego:

• osobom prowadzącym działalność na podstawie Prawa przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych - w sytuacji, gdy w następstwie wystąpienia COVID-19 doszło do przestoju w prowadzeniu działalności,
   
• osobom wykonującym umowę cywilnoprawną (patrz ramka) - w przypadku, gdy zawarta umowa nie doszła do skutku lub nastąpiło ograniczenie jej realizacji w związku z przestojem w prowadzeniu działalności przez zleceniodawcę lub zamawiającego, z którym została zawarta umowa cywilnoprawna.

Prawo do tego świadczenia przysługuje osobom zamieszkującym na terytorium RP, jeżeli są:

1) obywatelami RP lub

2) posiadającymi prawo pobytu lub prawo stałego pobytu na terytorium RP obywatelami państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej, lub

3) cudzoziemcami legalnie przebywającymi na terytorium RP.

Przedsiębiorca Osoba prowadząca działalność gospodarczą ma prawo do świadczenia postojowego, jeżeli:

1) rozpoczęła prowadzenie działalności gospodarczej przed dniem 1 kwietnia 2020 r. (przed wejściem w życie przepisów tarczy 3.0 obowiązywała data 1 lutego 2020 r.) i:

• • nie zawiesiła działalności gospodarczej oraz uzyskała przychód z prowadzenia tej działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o pdof w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku o świadczenie postojowe o co najmniej 15% niższy od przychodu uzyskanego w miesiącu poprzedzającym ten miesiąc,

lub

• • zawiesiła prowadzenie działalności gospodarczej po dniu 31 stycznia 2020 r.

2) nie podlega ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu (tarcza 4.0 przewiduje w tej kwestii wyjątek, gdy przedsiębiorca podlegał ubezpieczeniom społecznym z tytułu wykonywania działalności gospodarczej przed 1 lutego 2020 r.; na dzień oddania GP do druku nie zakończono prac legislacyjnych nad tarczą 4.0).

Warunków wymienionych w punkcie 1 nie stosuje się do osoby prowadzącej działalność gospodarczą, w stosunku do której mają zastosowanie przepisy dotyczące zryczałtowanego podatku dochodowego w formie karty podatkowej, korzystającej ze zwolnienia ze sprzedaży od podatku VAT.

Ze świadczenia postojowego mogą skorzystać także przedsiębiorcy, którzy prowadzili działalność gospodarczą przed 1 kwietnia 2020 r. i ją zawiesili po 31 marca 2020 r.

Osobie wykonującej umowę cywilnoprawną świadczenie postojowe przysługuje po spełnieniu następujących warunków:

1) umowa cywilnoprawna została zawarta przed dniem 1 kwietnia 2020 r. (przed wejściem w życie przepisów tarczy 2.0 obowiązywała data 1 lutego 2020 r.),

2) przychód z umowy cywilnoprawnej w rozumieniu przepisów o pdof uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym został złożony wniosek o świadczenie, nie był wyższy od 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez Prezesa GUS na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z FUS, obowiązującego na dzień złożenia wniosku (tj. nie wyższy niż 15.994,41 zł, według przeciętnego wynagrodzenia z I kwartału 2020 r. które wyniosło 5.331,47 zł),

3) brak innych tytułów do ubezpieczeń społecznych.

Świadczenie postojowe przysługuje nie tylko w przypadku umów cywilnoprawnych, które nadal trwają, ale również umów, które zostały rozwiązane. Istotne jest natomiast to, że umowa nie doszła do skutku lub nastąpiło ograniczenie jej wykonywania. Tak też wyjaśnił ZUS na swojej stronie internetowej www.zus.pl w poradniku pt. "Tarcza Antykryzysowa - pytania i odpowiedzi".

Ponadto o świadczenie postojowe mogą wnioskować uczniowie i studenci wykonujący umowę zlecenia, agencyjną albo o świadczenie usług, o ile zawarli umowę przed 1 kwietnia 2020 r., nie mają innego tytułu do ubezpieczeń społecznych oraz spełniają pozostałe warunki przewidziane w art. 15zq specustawy w sprawie COVID-19.

Świadczenie postojowe generalnie przysługuje (zarówno przedsiębiorcy, jak i zleceniobiorcy) w wysokości 80% kwoty minimalnego wynagrodzenia, czyli obecnie w wysokości 2.080 zł (80% z kwoty 2.600 zł) - przykład.

Z tym że osobie prowadzącej działalność gospodarczą, opłacającej podatek dochodowy w formie karty podatkowej i korzystającej ze zwolnienia sprzedaży od VAT, świadczenie postojowe przysługuje w wysokości 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia, czyli obecnie w wysokości 1.300 zł (50% z kwoty 2.600 zł).

Natomiast osobie wykonującej umowę cywilnoprawną, której przychód z tej umowy (lub umów) w rozumieniu przepisów o pdof uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym zostanie złożony wniosek o świadczenie postojowe wynosi mniej niż 50% kwoty minimalnej płacy, czyli obecnie mniej niż 1.300 zł (tj. 50% z kwoty 2.600 zł), świadczenie postojowe przysługuje w wysokości wynagrodzenia z umowy cywilnoprawnej (lub sumy wynagrodzeń z tytułu wykonywania kilku umów).

Jeżeli natomiast zleceniobiorca jest wynagradzany w stawce godzinowej, wówczas we wniosku o przyznanie świadczenia postojowego w części IV jako miesięczny przychód, który wynika z umowy, należy w polu 1 podać kwotę (brutto) przeliczoną na wynagrodzenie, jakie zostałoby osiągnięte przez niego za miesiąc pracy. Potwierdził to ZUS w poradniku pt. "Tarcza Antykryzysowa - pytania i odpowiedzi". W takiej kwocie zleceniobiorca uzyska wówczas świadczenie postojowe.

Aby otrzymać świadczenie postojowe, należy złożyć w ZUS wniosek w tej sprawie, najpóźniej w terminie 3 miesięcy od miesiąca, w którym zostanie zniesiony ogłoszony stan epidemii. Przedsiębiorca składa go na druku RSP-D, natomiast zleceniobiorca - na druku RSP-C. Z tym, że zleceniobiorca powinien go złożyć wyłącznie za pośrednictwem zleceniodawcy, ponieważ we wniosku zleceniodawca musi potwierdzić m.in. fakt, że w wyniku epidemii koronawirusa nastąpił przestój w prowadzeniu działalności.

Oprócz wniosku zleceniobiorca powinien złożyć zleceniodawcy oświadczenie, że nie podlega ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu oraz o kwocie przychodów uzyskanych w danym miesiącu z innych umów cywilnoprawnych. W przypadku, gdy zleceniobiorca ma zawartą więcej niż jedną umowę cywilnoprawną z różnymi podmiotami, wówczas wniosek o świadczenie postojowe składa w jego imieniu każdy zleceniodawca odrębnie dla każdej umowy.

Wniosek można przekazać do ZUS drogą elektroniczną przez PUE ZUS albo w formie dokumentu papierowego przesłanego pocztą lub złożonego do skrzynki na dokumenty w placówce ZUS (tarcza 4.0 przewiduje, że wniosek ten będzie można przekazać do ZUS wyłącznie w formie dokumentu elektronicznego).

Wypłata świadczenia postojowego następuje wyłącznie w formie bezgotówkowej. Oznacza to, że we wniosku o to świadczenie musi być podany rachunek płatniczy osoby uprawnionej. Brak podanego we wniosku rachunku bankowego będzie przesłanką negatywną przy rozpatrywaniu wniosku o wypłatę świadczenia postojowego.

Jeżeli ZUS rozpatrzy wniosek pozytywnie, przekaże wtedy kwotę świadczenia postojowego na rachunek przedsiębiorcy/zleceniobiorcy wskazany przez niego we wniosku. Natomiast w razie odmowy prawa do świadczenia postojowego ZUS wyda przedsiębiorcy/zleceniobiorcy decyzję, od której będzie mu przysługiwało odwołanie do właściwego sądu na zasadach określonych w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego.

Przepisy tarczy 2.0 wprowadziły możliwość ponownego wnioskowania o świadczenie postojowe, ale nie więcej niż trzy razy. Wypłata po raz kolejny świadczenia postojowego może zostać dokonana nie wcześniej niż w miesiącu następującym po miesiącu wypłaty świadczenia postojowego.

Warunkiem przyznania kolejnego świadczenia postojowego jest wykazanie w oświadczeniu, że sytuacja materialna opisana we wniosku, o którym mowa w art. 15zs specustawy w sprawie COVID-19, nie uległa poprawie. W tym przepisie mówi się jedynie o pierwszorazowym wniosku.

Wniosek o kolejne świadczenie postojowe przedsiębiorca składa na druku RSP-DK, a zleceniobiorca na druku RSP-CK.

Osoba, która pobrała nienależnie świadczenie postojowe, ma obowiązek je zwrócić wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego. Za nienależnie pobrane świadczenie postojowe uważa się świadczenie:

1) przyznane lub wypłacone na podstawie fałszywych oświadczeń lub dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd przez osobę pobierającą świadczenie lub odpowiednio zleceniodawcę lub zamawiającego,

2) wypłacone osobie innej niż osoba uprawniona, z przyczyn niezależnych od ZUS.

Odsetki są wówczas naliczane od pierwszego dnia miesiąca następującego po dniu wypłaty świadczenia postojowego do dnia zwrotu.

Przykładem nienależnie pobranego świadczenia postojowego może być sytuacja, kiedy w wyniku wymiany informacji między ZUS a Szefem Krajowej Administracji Skarbowej okaże się, że faktyczny przychód uzyskany z działalności gospodarczej lub umowy cywilnoprawnej wykazany do celów podatkowych jest inny (wyższy) niż ten, który został podany we wniosku o świadczenie postojowe.

Pod pojęciem umowy cywilnoprawnej należy rozumieć:

- umowę zlecenia,
- umowę agencyjną,
- umowę o dzieło,
- inną umowę o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, np. umowę uaktywniającą, kontrakt menedżerski.

Podstawa prawna:  Ustawa z dnia 2.03.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19... (Dz. U. poz. 374 ze zm.)

autor: Dorota Wyderska
Gazeta Podatkowa nr 44 (1710) z dnia 2020-06-01