To co słodkie, słono kosztuje. Ceny cukru coraz bliżej rekordu wszech czasów

• Przyczyną dynamicznych i nieuniknionych zwyżek cen cukru na świecie jest nieurodzaj i opóźnienia w zbiorach trzciny cukrowej m.in. w Tajlandii, Australii, Ameryce Centralnej i Południowej
• Polscy plantatorzy buraków cukrowych mogą liczyć na wysokie zyski, o ile przywożą do cukrowni towar wysokiej jakości
• Tona kakao kosztuje około 3650 dolarów, co jest najwyższym poziomem od 2011 roku. Niewiele brakuje do rekordu wszech czasów z 1977 roku, kiedy cena przekraczała 4 tysiące dolarów

Cukier na rynkach światowych jest bardzo drogi. Za funt białego surowca płaci się teraz około 26,5 amerykańskiego centa. Drożej było w kwietniu, kiedy cena przekraczała 27 centów. Poprzednio notowania cukru były na równie wysokim poziomie w 2011 roku.

Z kolei z danych Głównego Urzędu Statystycznego wynika, że cukier od wielu miesięcy jest zdecydowanie najbardziej drożejącym artykułem spożywczym w naszym kraju. W lipcu 2023 roku jego cena w sklepach była o 47,9 proc. wyższa niż rok wcześniej. W tym samym czasie ogół towarów żywnościowych podrożał w Polsce o około 15 proc.

Wzrost notowań surowca na świecie będzie przekładał się na ceny cukru sprzedawanego w Polsce. Na naszym rynku tylko część cukru trafia do sklepów. Resztę wykorzystują zakłady spożywcze i przetwórcze. Drożejący cukier pociąga za sobą podwyżki cen wielu innych produktów - słodyczy, soków i napojów.

Już pod koniec zeszłego roku eksperci alarmowali, że przyczyną dynamicznych i nieuniknionych zwyżek światowych cen cukru są opóźnienia w zbiorach trzciny cukrowej m.in. w Tajlandii, Australii, Ameryce Centralnej i Południowej. Szczególnie duże szkody wyrządziły deszcze w Brazylii, które bardzo opóźniły zbiory surowca.

W tym roku na zwyżkę cen cukru wpływają dodatkowo niższe prognozy produkcji w Chinach, Unii Europejskiej, Indiach i Meksyku. Produkcja surowca na naszym kontynencie może ucierpieć z powodu suszy, która hamuje wzrost buraków cukrowych i pogarsza ich jakość. Mimo to w tej chwili w Brukseli szacuje się, że tegoroczne plony w UE powinny być nieznacznie, bo o 5 proc., wyższe niż średnia z ostatnich 5 lat.

Wszystkie te informacje przekładają się na nie najlepsze prognozy podażowe. Światowa Organizacja Cukru obniżyła w maju szacunki dotyczącego globalnej nadwyżki produkcji w sezonie 2022/23 z 3,3 miliona ton do 0,8 miliona ton. Z kolei Amerykański Departament ds. Rolnictwa prognozuje, że zapasy cukru na świecie na koniec sezonu zmaleją do poziomu najniższego od 13 lat.

Cukier drożeje na giełdach światowych także dlatego, że w ostatnim czasie poszły w górę ceny paliw. Baryłka ropy brent kosztowała pod koniec czerwca 72 dolary, a dziś jest to około 90 dolarów. W tym samym czasie baryłka WTI podrożała z 67 do 88 dolarów. Notowania cukru skorelowane są z cenami ropy ze względu na wykorzystanie brazylijskiej trzciny cukrowej w produkcji etanolu.

Im wyższe ceny paliw, tym większa produkcja etanolu, a to zmniejsza podaż cukru trafiającego na rynek spożywczy. W dodatku, wielu ekspertów spodziewa się systematycznego wzrostu cen ropy naftowej w najbliższych miesiącach. Stewart Glickman, analityk rynku energii w CFRA Research zakłada, że baryłka surowca WTI wkrótce może przekroczyć pułap 100 dolarów.

Wysoka cena cukru na rynkach globalnych powoduje, że jego produkcja staje się coraz bardziej opłacalnym biznesem, także dla polskich plantatorów buraków cukrowych. Jednak, jak wynika z raportu GUS, od września 2022 roku do maja 2023 roku krajowa produkcja była niższa o 13 proc. w skali rok do roku. Natomiast zwiększony import cukru z Ukrainy nie spowodował żadnych znaczących zmian cenowych na naszym rynku.

Jak podaje AgroNawigator, w pierwszym kwartale tego roku zysk branży cukrowej zwiększył się aż o 162 proc., przy wzroście przychodów o 51 proc. To oznacza, że był najwyższy w całym przetwórstwie spożywczym.

W Polsce systematycznie eliminowani z produkcji są rolnicy, którzy oddają złej jakości surowiec do cukrowni. Nie wytrzymują konkurencji z plantatorami wysoce wyspecjalizowanymi. Coraz więcej specjalistycznych, wielkoobszarowych gospodarstw wprowadza do zmianowania właśnie buraki cukrowe. Między innymi z tego powodu, że przy obecnych kontraktach cena tony waha się w granicach 48-50 euro.

Także na światowym rynku kakao ostatnie miesiące są okresem systematycznego wzrostu cen. W tej chwili za tonę surowca płaci się około 3650 dolarów, co jest najwyższym poziomem od 2011 roku. Niewiele brakuje do rekordu wszech czasów z 1977 roku, kiedy tona kakao kosztowała ponad 4 tysiące dolarów. Jak informuje Główny Urząd Statystyczny, w lipcu tego roku kakao i czekolada w proszku były w Polsce droższe niż rok wcześniej o 19,5 proc.

O niewystarczającej podaży i wysokich cenach kakao przesądza nieurodzaj w krajach, które są największymi producentami surowca - w Ghanie i-na Wybrzeżu Kości Słoniowej. Plantatorzy walczą ostatnio z chorobami drzew kakaowych. Z drugiej strony, bardzo poważny popyt na kakao zgłaszają Chiny. Od zakończenia pandemii konsumenci z Państwa Środka stali się wielkimi admiratorami czekolady.

Jacek Brzeski