Prywatyzacja w Europie Środkowowschodniej - jaka jest, a jaka być powinna?
Proces prywatyzacji budzi wiele kontrowersji. Według badań opinii publicznej większość Polaków ocenia przekształcenia własnościowe niekorzystnie, zaś za beneficjentów prywatyzacji uważa "cwaniaków i kombinatorów".
"Prywatyzacja w Europie Środkowowschodniej - jaka jest, a jaka być powinna?" - to temat kolejnej dyskusji na XIII Forum Ekonomicznym w Krynicy.
Moderator: prof. Maria Jarosz, kierownik Zakładu Badań Przekształceń Własnościowych, Instytut Studiów Politycznych PAN
Paneliści:
- Barbara Despiney-Żochowska, Francuskie Narodowe Centrum Badań Naukowych (CSRS)
- Lev Savulkine, Główny Ekonomista, Leontief Centrum, Rosja
- Piotr Kozarzewski, Instytut Studiów Politycznych PAN
- prof. Leszek Gilejko, Szkoła Główna Handlowa
- Jean Cluade Dorcimont, Członek Zarządu, Electrabel Polska
Barbara Despiney-Żochowska przedstawiła aktualną sytuację w sektorze rolnym w krajach Europy Środkowowschodniej. Wyróżniła m.in. kraje o skolektywizowanych gospodarstwach rolnych jak również kraje gdzie dominuje własność kolektywnych gospodarstw, np. Białoruś gdzie dominują wielkie gospodarstwa rolne bez podziału ziemi miedzy obywateli.
W swoim wystąpieniu podkreśliła iż przeżywająca problemy wspólna polityka rolna UE jest szansą dla naszych gospodarstw. Powinny one w oparciu o regionalne związki produkować zdrową i ekologiczną żywność konkurując na rynkach europejskich.
Lev Savulkine stwierdził, że proces prywatyzacji w Rosji został uwarunkowany przez polityczne interesy. Państwo nadal kontroluje większość firm, jednak proces prywatyzacji spowodował, że przy wysokiej inflacji majątek wielu firm został przejęty za bezcen. Pogłębiło to zubożenie społeczeństwa i pojawienie się tzw. oligarchów, rządzących bardzo dużym majątkiem.
Piotr Kozarzewski próbował wyjaśnić, po co tak naprawdę została wprowadzona prywatyzacja. Wyróżnione zostały dwa cele: prywatyzacja mająca na celu poprawę funkcjonowania efektywności przedsiębiorstwa oraz poprawa w funkcjonowaniu całej gospodarki. Cele te w różnym stopniu zostały osiągnięte - doszło do wielu patologii. W wielu przypadkach koszty społeczne były wysokie, a wzrost bezrobocia pogłębił negatywne nastawienie do prywatyzacji.
Prof. Leszek Gilejko w swoim wystąpieniu podkreślił, iż proces prywatyzacji wywołał wzrost bezrobocia. Widzi on jednak w tzw. "prywatyzacji w oparciu o partnerstwo społeczne" - możliwość ograniczenia bezrobocia poprzez rozwój regionów (np. "Pakt dla Śląska"). Jednak jego realizacja pozostawia wiele do życzenia i często pozostaje na papierze.
Jean Cluade Dorcimont przedstawiciel koncernu energetycznego Electrabel podzielił się z dyskutującymi doświadczeniami w prywatyzacji sektora energetycznego na Węgrzech i w Polsce. Stwierdził, iż prywatyzacja przynosi wzrost bezrobocia jednak w dłuższym okresie jest korzystna dla całej gospodarki. Ważne jest jednak aby odbywała się ona według jasnych reguł, a nie była tak skomplikowana jak w Polsce.
Reasumując proces prywatyzacji musi być kontynuowany niezależnie od kosztów, jednak według moderator prof. Marii Jarosz konieczne jest wyeliminowanie powiązania grup interesów z kierującym prywatyzacją.