Jak opodatkować wynagrodzenie za umorzone udziały

Jednym z częściej zadawanych pytań w tym kontekście jest sposób opodatkowania takiego wynagrodzenia podatkiem dochodowym, a w szczególności sposób ustalania kosztów uzyskania przychodów dla takiego wynagrodzenia.

Udział w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością jest majątkowym prawem wspólnika. Prawo to jest zbywalne i zasadniczo wspólnik uprawniony jest do swobodnego nim dysponowania, z zastrzeżeniem przepisów ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U.2000 Nr 94, poz. 1037, z późń. zm - dalej k.s.h.). Zbycie pociąga za sobą określone skutki i to zarówno w sferze cywilnoprawnej jaki i podatkowej. Podstawą zbycia może być umowa sprzedaży, zamiany, darowizny bądź też inne zdarzenia powodujące przejście praw z dotychczasowego wspólnika na nabywcę.

Kodeks spółek handlowych w § 1 art. 199 przewiduje, że udział może być umorzony dobrowolnie lub przymusowo. Umorzenie dobrowolne polega na nabyciu udziału przez spółkę za zgodą wspólnika, przymusowe zaś - na nabyciu bez tej zgody. Umorzenie udziału wymaga uchwały zgromadzenia wspólników, która w szczególności powinna określać podstawę prawną umorzenia oraz wysokość wynagrodzenia przysługującego wspólnikowi za umorzony udział (art. 199 § 2 k.s.h).

Wynagrodzenie z tytułu umorzenia udziału stanowi przychód podatnika. Faktycznie uzyskany dochód z umorzenia udziałów oraz dochód uzyskany z odpłatnego zbycia udziałów na rzecz spółki w celu ich umorzenia stanowi, stosownie do art. 24 ust. 5 pkt. 1 i 2 Ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176, z późn. zm.; dalej: updof) dochód z udziału w zyskach osób prawnych. Stosownie do art. 24 ust. 5d updof dochodem z umorzenia udziałów w spółce z o.o. jest nadwyżka przychodu otrzymanego w związku z umorzeniem nad kosztami uzyskania przychodu. Dochód z tytułu umorzenia udziałów ustalany jest w zależności od sposobu nabycia tych udziałów.

Od uzyskanych dochodów (przychodów) z tytułu umorzenia udziału w z spółce z o.o. pobiera się 19-procentowy zryczałtowany podatek dochodowy. Stosownie do zapisu art. 41 ust. 4 ww. ustawy, płatnik jest obowiązany pobrać zryczałtowany podatek dochodowy od dokonanych wypłat (świadczeń) lub stawianych do dyspozycji podatnika pieniędzy lub wartości pieniężnych z tytułów określonych m.in. w art. 30a ust. 1 pkt 4 ustawy.

Zgodnie z przepisem art. 24 ust. 5d updof, w przypadku umorzenia udziałów nabytych w drodze darowizny, koszty uzyskania przychodów ustala się do wysokości wartości przedmiotu darowizny z dnia jej nabycia. Należy przyjąć, że wartość tę ustala się zgodnie z art. 8 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t. j. Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768 ze zm.). Jeżeli zatem podatnik otrzymał udziały w spółce z o.o. w drodze darowizny, a następnie otrzymuje wynagrodzenie z tytułu ich umorzenia, aby ustalić dochód do opodatkowania z tego tytułu należy odjąć od kwoty wynagrodzenia sumę odpowiadającą wartości rynkowej darowanych udziałów. Opodatkowania będzie podlegać ewentualna nadwyżka.

W tym kontekście organy podatkowe zwracają uwagę, iż ze względu na to, iż art. 24 ust. 5d updof znajduje się w rozdziale 5 ustawy "Szczególne zasady ustalania dochodu" trzeba uznać, że przepis ten ma pierwszeństwo przed art. 30a ust. 6 updof, czyli w razie umorzenia udziałów w spółkach mających osobowość prawną, koszty uzyskania przychodów ustala się (tak interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 2010.09.23, sygn. IPPB2/415-647/10-2/AS).

Reasumując, w przypadku zbycia udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, nabytych w drodze darowizny celem ich umorzenia, podatnik będzie zobligowany do zapłaty zryczałtowanego podatku dochodowego w wysokości 19% uzyskanego dochodu. Kosztem uzyskania przychodów będzie wartość tych udziałów z dnia nabycia darowizny ustalona zgodnie z art. 8 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Justyna Zając-Wysocka

Radca prawny, Dyrektor Departamentu Doradztwa Podatkowego Małopolskiego Instytutu Studiów Podatkowych w Krakowie

_{Artykuł ma charakter jedynie informacyjny i stanowi publikację zainspirowaną treścią artykułów prasowych, interpretacji organów podatkowych i orzeczeń sądów administracyjnych. Nie stanowi porady ani opinii podatkowej czy prawnej w rozumieniu art. 2 ust. 1 i art. 31 ustawy o doradztwie podatkowym (Dz. U. z 1996 r. Nr 102, poz. 475, ze zm.) i jest odzwierciedleniem poglądów wyrażanych przez autorów publikacji. Małopolski Instytut Studiów Podatkowych Sp. z o.o. nie bierze odpowiedzialności za ewentualne skutki podejmowanych decyzji na ich podstawie.}