Działalność prowadzona w mieszkaniu a prawo do odliczenia VAT

Podatnikowi VAT przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w takim zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Kwotę podatku naliczonego stanowi natomiast suma kwot podatku wynikających m.in. z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu:

• nabycia towarów i usług,
   
• dokonania całości lub części zapłaty przed nabyciem towaru lub wykonaniem usługi.

Wynika to z art. 86 ust. 1 i 2 ustawy o VAT.

Treść ujednoliconych przepisów prawnych dostępna jest w serwisie www.przepisy.gofin.pl.

W myśl zasady zawartej w powołanym przepisie, dla realizacji prawa do odliczenia podatku naliczonego niezbędne jest istnienie związku między dokonywanymi zakupami towarów i usług a prowadzoną działalnością opodatkowaną. Co istotne, związek dokonywanych zakupów z działalnością podatnika może mieć charakter bezpośredni (jak np. w przypadku zakupu towarów przeznaczonych do dalszej odsprzedaży) lub pośredni. O pośrednim związku dokonanych zakupów z działalnością podatnika można mówić wówczas, gdy nie przyczyniają się one bezpośrednio do uzyskania obrotu, np. poprzez ich odsprzedaż, lecz mają wpływ na ogólne funkcjonowanie przedsiębiorstwa jako całości.

Inaczej mówiąc, podatnik prowadząc działalność gospodarczą w mieszkaniu lub w domu ma prawo do odliczenia VAT tylko od wydatków związanych z częścią mieszkania, w której wykonywana jest działalność gospodarcza opodatkowana VAT. W takim przypadku podatnik musi udokumentować wydatki ponoszone w związku z prowadzoną działalnością w taki sposób, aby możliwe było oddzielenie wydatków służących zaspokojeniu potrzeb prywatnych od wydatków związanych z działalnością gospodarczą. Koszty te należy rozliczać na podstawie miarodajnego klucza podziału, np. w oparciu o wskaźnik udziału powierzchni zajętej na cele działalności gospodarczej do ogólnej powierzchni nieruchomości.

Taki sposób rozliczania ponoszonych wydatków akceptowany jest przez organy podatkowe, w tym m.in. przez Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach (por. interpretację indywidualną z dnia 17 grudnia 2012 r., nr IBPP2/443-971/12/RSz). Interpretacja ta została wprawdzie wydana w oparciu o nieobowiązujące już przepisy w zakresie VAT, jednak wnioski z niej płynące są nadal aktualne. Zdaniem organu podatkowego z uwagi na fakt, że w przepisach o VAT nie określono klucza, według którego należy ustalić kwotę podatku naliczonego podlegającego odliczeniu, wyboru tego klucza winien dokonać sam podatnik. Przy czym powinien on umożliwić dokonanie podziału wydatków wspólnych na część dotyczącą sfery prywatnej i prowadzonej działalności w sposób najbardziej precyzyjny. Organ stwierdził, że jeżeli wskazany przez podatnika klucz alokacji wydatków oparty na proporcji powierzchni wyodrębnionego pomieszczenia wykorzystywanego na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej do całkowitej powierzchni mieszkania spełnia powyższe warunki, to jest on prawidłowy.

Odliczenie VAT przy nabyciu mediów

Odliczenie VAT na podstawie proporcji najczęściej będzie miało zastosowanie w przypadku nabycia mediów, tj. usług telekomunikacyjnych, energii elektrycznej, ciepła, odprowadzania ścieków, wywozu nieczystości.

Jeżeli np. licznik zużycia energii elektrycznej zainstalowany jest w mieszkaniu (domu), w którym obok prowadzonej działalności gospodarczej podatnik realizuje swoje prywatne potrzeby życiowe, musi on wyodrębnić część energii zużytej na potrzeby własne od energii zużytej na cele działalności. W przypadku gdy nie ma możliwości zainstalowania odrębnych liczników energii, należy zastosować metodę szacunkową, która umożliwi podział zużycia energii i w konsekwencji ustalenie części podatku VAT podlegającej odliczeniu.

Należy przypomnieć, że nabycie mediów uprawnia do odliczenia VAT co do zasady w okresie, w którym po stronie dostawcy powstanie obowiązek podatkowy. W przypadku sprzedaży mediów obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury (jeżeli faktura ta zostanie wystawiona terminowo). W konsekwencji nabywca może dokonać odliczenia VAT w rozliczeniu za okres, w którym tę fakturę otrzymał lub w jednym z dwóch następnych okresów rozliczeniowych.

Wydatki na remont

Podatnik ma prawo do odliczenia VAT także od wydatków związanych z remontem tej części mieszkania lub domu, w której prowadzona jest działalność. Oczywiście jest to możliwe pod warunkiem istnienia związku poniesionych wydatków z wykonywaną działalnością opodatkowaną VAT. Co istotne, zakup materiałów i usług na cele remontu musi dotyczyć wyłącznie tej części lokalu mieszkalnego, w którym prowadzona jest działalność.

Taki pogląd znajduje potwierdzenie w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 16 września 2016 r., nr IBPP2/4512-448/16-2/BW. Ze stanu faktycznego sprawy wynikało, iż podatnik prowadzi działalność gospodarczą w jednym z pomieszczeń (28 m²) mieszkania zajmowanego na podstawie umowy najmu. W związku ze stanem technicznym lokalu podatnik planował remont pomieszczenia wykorzystywanego do prowadzenia działalności, polegający na wymianie drzwi wejściowych do pomieszczenia, nałożeniu gładzi na ściany oraz sufit, malowaniu ścian i sufitu. Organ interpretacyjny uznał, że podatnikowi będzie przysługiwało prawo do odliczenia podatku VAT od wydatków związanych z remontem pomieszczenia przeznaczonego na prowadzenie działalności gospodarczej. Przemawia za tym fakt, że nabywane przez podatnika materiały oraz robocizna będą udokumentowane fakturami wystawionymi na firmę oraz w całości związane będą one ze sprzedażą opodatkowaną VAT.

Dane na fakturze

Kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku wynikających m.in. z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług. Jak stanowi art. 106e ustawy o VAT, faktura powinna zawierać m.in. imiona i nazwiska lub nazwy podatnika i nabywcy towarów i usług oraz ich adresy.

Należy wskazać, że faktura, na której obok danych podatnika zamieszczone są dane małżonka, nie pozbawia go prawa do odliczenia wykazanego w niej podatku naliczonego. Odliczenie jest oczywiście możliwe pod warunkiem, że zakup miał związek z wykonywanymi przez podatnika czynnościami opodatkowanymi.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 11.03.2004 r. o VAT (Dz. U. z 2016 r. poz. 710 ze zm.)

autor: Małgorzata Smolnik
Gazeta Podatkowa nr 88 (1338) z dnia 2016-11-03

GOFIN podpowiada