Kto płaci więcej: KRUS czy ZUS? Sprawdź, czy należysz do uprzywilejowanej grupy
Emerytury w Polsce znacząco różnią się w zależności od tego, czy senior podlegał pod KRUS, czy ZUS. System ubezpieczeń rolniczych oferuje niższe składki, ale nie zawsze oznacza to niższe świadczenia po zakończeniu aktywności zawodowej. Wysokość emerytury zależy od wielu czynników, a niektóre grupy seniorów mogą być w znacznie lepszej sytuacji finansowej niż inne.
- Rolnicy opłacają znacznie niższe składki niż przedsiębiorcy i pracownicy etatowi.
- W KRUS minimalny okres składkowy to 25 lat, a świadczenie zależy od stałej wartości emerytury podstawowej. W ZUS można dostać emeryturę szybciej, a jej wartość zależy przede wszystkim od sumy zarejestrowanych składek.
- Emeryci z KRUS muszą spełniać restrykcyjne warunki, by nie stracić świadczenia, podczas gdy w ZUS obowiązują znacznie wyższe limity dorabiania przed zawieszeniem wypłaty.
Wysokość emerytury rolniczej zależy przede wszystkim od długości okresu, w którym opłacane były składki na ubezpieczenie emerytalno-rentowe. W systemie KRUS ubezpieczeni są rolnicy, ich współmałżonkowie oraz pełnoletni domownicy aktywnie pracujący w gospodarstwie. Kluczowym wskaźnikiem przy obliczaniu świadczenia jest tzw. emerytura podstawowa, w oparciu o którą ustala się wysokość części składkowej i uzupełniającej. Część składkowa odpowiada 1% emerytury podstawowej za każdy rok podlegania ubezpieczeniu i jest mnożona przez aktualną wartość tej emerytury. Oznacza to, że im dłużej rolnik odprowadza składki, tym większa jest ta część świadczenia.
Natomiast część uzupełniająca standardowo wynosi 95% emerytury bazowej, jednak w przypadku osób pracujących dłużej niż 20 lat może być stopniowo redukowana - minimalna wartość tej części nie może spaść poniżej 85% podstawy. W rezultacie długość stażu pracy w rolnictwie ma bezpośredni wpływ na końcową wysokość emerytury, choć mechanizm ten w pewnym stopniu chroni osoby z krótszym stażem przed drastycznym obniżeniem świadczenia. Od 1 marca 2024 roku najniższa emerytura rolnicza wynosi 1780,96 zł brutto (od 1 marca 2025 będzie to 1878,91 zł brutto), czyli tyle samo co minimalne świadczenie z ZUS.
Konkretne przykłady pokazują skalę wpływu lat pracy na wysokość emerytury rolniczej. Osoby, które przepracowały 25 lat, mogą liczyć na świadczenie wynoszące około 1883 zł brutto. Po 30 latach suma ta wzrasta do około 1923 zł, a dla 35 lat ubezpieczenia sięga 1964 zł. Najwyższa kwota przysługuje rolnikom, którzy opłacali składki przez 40 lat - w ich przypadku emerytura brutto wynosi około 2004 zł. Taki mechanizm premiuje długoterminowe opłacanie składek, ale również sprawia, że różnice pomiędzy świadczeniami dla osób z 25- i 40-letnim stażem nie są znaczące. Średnia wartość emerytury z ZUS w 2024 roku wyniosła 3653,67 zł brutto.
Przeczytaj też: Nowa stawka dla emerytów w ZUS. Będzie 400 zł więcej
Podstawową różnicą między emeryturami w KRUS i ZUS jest wysokość składek, które ubezpieczeni opłacają przez lata aktywności zawodowej. Rolnicy ponoszą znacznie niższe miesięczne koszty niż osoby zatrudnione na etacie lub prowadzące działalność gospodarczą i podlegające ZUS. W 2025 roku podstawowa składka na ubezpieczenie emerytalno-rentowe w KRUS wynosi 160 zł miesięcznie, a dla rolników posiadających gospodarstwa powyżej 50 ha obowiązuje dodatkowa składka - od 192 zł miesięcznie dla gospodarstw do 100 ha, do nawet 769 zł dla tych powyżej 300 ha. Dla porównania, przedsiębiorcy w systemie ZUS w 2025 roku płacą około 1450 zł miesięcznie na składki emerytalne i rentowe.
Istotne różnice występują także w sposobie naliczania świadczeń oraz warunkach ich uzyskania. Aby otrzymać emeryturę rolniczą, konieczne jest opłacanie składek przez co najmniej 25 lat oraz osiągnięcie wieku emerytalnego - 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. W ZUS wiek emerytalny jest taki sam, ale wysokość świadczenia zależy od całkowitej sumy odprowadzonych składek, ich waloryzacji oraz kapitału początkowego. W KRUS system jest bardziej jednolity, a świadczenia obliczane są na podstawie stałej emerytury podstawowej i składają się z części składkowej oraz uzupełniającej, co sprawia, że różnice w wysokości emerytur między rolnikami są mniejsze niż w ZUS.
Odmienny jest także zakres możliwości dorabiania po przejściu na emeryturę. W KRUS rolnicy prowadzący działalność muszą spełnić restrykcyjne warunki, w tym utrzymać ciągłość ubezpieczenia i nie przekroczyć rocznego dochodu w wysokości 3723 zł. W ZUS limity są wyższe - emeryci mogą dorabiać do 5934,10 zł miesięcznie bez konsekwencji dla świadczenia. Po przekroczeniu tej kwoty emerytura zostaje zmniejszona, a osiągnięcie dochodu powyżej 11 020,40 zł skutkuje jej całkowitym zawieszeniem.
Przeczytaj też:
Średnio 160 zł więcej do emerytury i wyrównanie? Seniorzy czekają na przepisy
O tyle urośnie emerytura w rok pracy po wieku emerytalnym. ZUS podał kwotę
