Musisz odkładać 400 zł miesięcznie

Rząd w projekcie nowelizacji ustawy o OFE zawarł propozycję ulgi podatkowej w III filarze, czyli zachętę do dobrowolnego ubezpieczenia się na starość. Polska Izba Pośredników Ubezpieczeniowych i Finansowych od zawsze stała na stanowisku, że jest to rozwiązanie konieczne, by pracujący mogli zapewnić sobie na emeryturze dochody pozwalające na dostatnie życie. Cieszy nas również debata wokół problemu przyszłych dochodów Polaków w wieku emerytalnym i wzrost świadomości ubezpieczeniowej, który z tej dyskusji wynika. Obecna debata pokazuje konieczność stworzenia prawnych mechanizmów umożliwiających inwestowanie, będące zarazem formą oszczędzania na przyszłe zabezpieczenie społeczne przez osoby aktualnie czynne zawodowo, ale w przyszłości - na emeryturze.

Polska Izba Pośredników Ubezpieczeniowych i Podatkowych od momentu swego powstania postawiła sobie za zadanie, by dostarczać pośrednikom umiejętności i wiedzę, które pozwolą im spełniać najwyższe standardy zawodowe i być rzetelnymi doradcami klientów. Stąd też obszar dobrowolnego zabezpieczenia społecznego był zawsze przedmiotem naszego zainteresowania. Zależy nam na tym, by klient dostawał wyczerpującą informację o produktach i korzyściach, jakie przyniesie mu wybrana forma zabezpieczenia na starość. Jako fachowcy rynku ubezpieczeniowego jesteśmy w stanie ocenić, jakie produkty są najlepsze dla danego klienta, ale też stwierdzić, które i dlaczego są popularne. Zdajemy też sobie sprawę z sytuacji finansowej naszych klientów i z ich dylematów dotyczących opłacania dodatkowych składek.

Jeszcze w toku prac nad indywidualnymi kontami emerytalnymi zgłaszaliśmy wątpliwości, czy rozwiązanie proponowane przez ówczesny rząd wystarczy, by Polacy oszczędzali poza systemem obowiązkowym, i czy wysokość wpłat wystarczy, by zapewnić odpowiedni poziom dochodów w wieku emerytalnym. Doświadczenie potwierdziło nasze wątpliwości. Program IKE poniósł porażkę: nigdy liczba kont emerytalnych nie zbliżyła się nawet do pierwotnie planowanej, a co więcej - stale maleje, zaś z istniejących około 70% jest faktycznie martwa (brak stałych wpłat). Dodatkowo brak jest obecnie zachęt prawnych skłaniających osoby czynne zawodowo do inwestowania z myślą o swoim statusie jako emerytów.

Dlatego też PIPUiF jeszcze w 2006 r. zgłaszała rządowi konieczność wprowadzenia dodatkowej ulgi podatkowej na oszczędzanie w III filarze i od początku, tj. od 2008 roku, popierała projekt Komitetu Obywatelskiej Inicjatywy Ustawodawczej RAZEM, który w 2009 zebrał ponad 130 000 podpisów obywateli pod projektem ustawy. Obecna propozycja rządowa jest, naszym zdaniem, krokiem w dobrym kierunku co do konieczności wsparcia III filara, ale jej kształt jest dalece niewystarczający. Uwagi PIPUiF do projektu rządowego wynikają z wieloletniego dorobku, który powstał we współpracy z najwybitniejszymi ekspertami (m.in. prof. Witoldem Modzelewskim, prof. Tadeuszem Szumliczem, prof. Markiem Górą) i cieszy bardzo dużym poparciem społecznym:

- Skorzystanie z ulgi podatkowej powinno być uwarunkowane gromadzeniem dodatkowych środków na zabezpieczenie emerytalne do osiągnięcia tego samego wieku zarówno w przypadku kobiet jak i mężczyzn, analogicznie do systemu podatkowego, który też jest taki sam dla obu płci. Warto przy tym określić ten wiek w taki sposób, by możliwość skorzystania z ulgi przy dodatkowym oszczędzaniu była dodatkowym bodźcem i facylitatorem dla zrównania w przyszłości wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn, jak również dla przesunięcia granicy tego wieku. Dlatego też optymalne byłoby przyjęcie wieku 67, tak jak postuluje to Komitet RAZEM.

- Ulga powinna dotyczyć jedynie dochodów osiąganych z pracy (umowa o pracę, umowa zlecenie, umowa o dzieło, działalność gospodarcza) z wyłączeniem dochodów osiąganych z emerytur, rent i zasiłków. Byłby to naturalny bodziec do aktywizacji "młodych emerytów", zachęcający do pracy chociaż w niepełnym wymiarze czasu.

- Ulga w przypadku podatników płacących podatek PIT w wysokości 32% powinna wynosić 18%. Zmniejsza to skutki wprowadzenia ulgi dla budżetu państwa, a przede wszystkim dzięki temu nie jest to jedyne rozwiązanie dla osób o wyższych dochodach, które mając wyższe zarobki, mają większe możliwości odłożenia na dodatkową emeryturę.

- Limit dobrowolnej składki powinien być ustalony kwotowo, a nie procentowo. Propozycja 2% zarobków nie jest dobra. Premiowanie w przypadku osób zarabiających średnią krajową kwoty 70 zł miesięcznie jako tej, która uzupełni czy chociaż złagodzi lukę finansową po przejściu na emeryturę, w przypadku osób, które mają 35 lat i więcej jest w pewnym sensie dezinformacją finansową dającą dziś złudny komfort zabezpieczenia, który w przyszłości zaowocuje rozczarowaniem do państwa polskiego (np. oszczędzając 70 zł przez 20 lat na 5% zbierze kapitał zaledwie ok. 28 tys. zł, czyli zabezpieczy wypłatę renty dożywotniej na poziomie ok. 140 zł. miesięcznie). Ponadto duża część Polaków prowadzących działalność gospodarczą (ok. 3 mln osób) nie wykazuje żadnych dochodów, płacąc minimalną składkę ZUS. W przypadku limitu kwotowego jest bardzo prawdopodobne, że wykazaliby jednak dochody w wysokości limitu, co z jednej strony wpłynęłoby na poprawienie transparentności obrotu, a z drugiej nie wiązałoby się z żadnymi skutkami finansowymi dla budżetu. Podobnie wyglądałaby sprawa w przypadku osób pracujących w szarej strefie.

Dlatego też adekwatne wydaje nam się wprowadzenie limitu kwotowego w wysokości 4,8 tys. zł. Takie rozwiązanie jest szczególnie korzystne i potrzebne dla osób średnio i mało zarabiających gdyż motywuje je do oszczędzania procentowo większej części dochodów niż osoby dobrze zarabiające. Aby zapewnić godziwy poziom życia na emeryturze osoby mało zarabiające powinny mieć możliwość uzyskania wyższej stopy zastąpienia niż osoby dobrze zarabiające, gdyż to kwota bezwzględna łącznej emerytury, a nie stopa zastąpienia, decyduje o faktycznym poziomie życia. Za przyjęciem rozwiązania kwotowego jednoznacznie przemawia też jego prostota i łatwość we wprowadzeniu, administrowaniu i kontrolowaniu przez urzędy skarbowe.

Istotne jest też umożliwienie dodatkowego oszczędzania z wykorzystaniem ulgi podatkowej we wszystkich rodzajach instytucji funkcjonujących na rynku tj. zakładach ubezpieczeń na życie, funduszach inwestycyjnych, domach maklerskich i bankach, bez preferowania żadnej z nich.

Choć ulga podatkowa powoduje w momencie jej wprowadzenia zmniejszenie bieżących dochodów budżetu państwa, to jednak w przyszłości zaowocuje ich zwiększeniem, ponieważ wypłacane świadczenia będą opodatkowane. W rezultacie budżet państwa w długiej perspektywie uzyska większą sumę wpływów podatkowych niż kwoty wynikające z dokonanych przez podatników odliczeń; należy bowiem wskazać, że wpłacone środki będą przez uprawnione podmioty inwestowane z zyskiem, co przełoży się na podwyższenie wysokości świadczeń, a tym samym - na zwiększenie podstawy opodatkowania.

Jako Polska Izba Pośredników Ubezpieczeniowych i Finansowych w pełni popieramy inicjatywę rządu w sprawie stworzenie prawnego mechanizmu zachęty do uczestnictwa w III filarze poprzez ulgę podatkową. Jest to też wyjście naprzeciw oczekiwaniom społecznym, które znalazły swój wyraz w inicjatywie Komitetu RAZEM, którego projekt nowelizacji ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych znajduje się obecnie w Sejmie.

Mamy nadzieję, że obecna debata publiczna nad przyszłym kształtem systemu emerytalno-rentowego pozwoli wypracować w duchu porozumienia społecznego rozwiązania, które skutecznie zachęcą Polaków do oszczędzania na starość i pozwolą im na godne życie na emeryturze.

Adam Sankowski

Prezes Zarządu Dlatego PIPUiF