Waloryzacja emerytur w 2025. Nowe dane GUS rzucają więcej światła

Waloryzacja rent i emerytur ma miejsce co roku w marcu. Przypomnijmy, jak obliczany jest wskaźnik waloryzacji świadczeń. Świadczenia emerytalne są waloryzowane w oparciu o jeden z dwóch wskaźników wzrostu cen za ubiegły rok kalendarzowy - średniorocznej inflacji konsumenckiej lub inflacji "emeryckiej" (tak potocznie określa się średnioroczny wzrost cen towarów i usług konsumpcyjnych dla gospodarstw domowych emerytów i rencistów), przy czym wybierany jest ten, który jest korzystniejszy z punktu widzenia świadczeniobiorców. Do tego doliczane jest co najmniej 20 proc. realnego wzrostu płac w roku poprzedzającym.

W piątek 3 stycznia Główny Urząd Statystyczny (GUS) podał wstępny szacunek inflacji za grudzień 2024 r. Pozwala to na wyliczenie średniorocznej inflacji konsumenckiej za cały miniony rok. Obliczenia (średnia arytmetyczna publikowanych co miesiąc odczytów indeksu cen konsumenckich w ujęciu rocznym) wskazują, że wyniosła ona 3,7 proc. Oczywiście, ponieważ grudniowe dane o inflacji to dane wstępne, mogą one zostać zrewidowane (ostateczny odczyt inflacji w grudniu GUS poda 15 stycznia) - jednak rewizje te przeważnie nie są większe niż 0,1 punktu proc.

Także 15 stycznia GUS poda komunikat ws. średniorocznego wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych dla gospodarstw domowych emerytów i rencistów w 2024 roku, czyli wspomnianą "inflację emerycką". W 2023 roku była ona wyższa niż inflacja konsumencka (wyniosła 11,9 proc. wobec 11,4 proc. średniorocznej CPI). Do waloryzacji emerytur i rent zostanie wybrany ten wyższy wskaźnik, ponieważ będzie to korzystniejsze dla świadczeniobiorców. My posłużymy się dziś wspomnianym wyżej wstępnym wyliczeniem średniorocznej inflacji konsumenckiej na poziomie 3,7 proc.

Jeśli chodzi o realny wzrost płac w gospodarce narodowej w 2024 roku, to poprosiliśmy ekonomistów o prognozy. Wynika z nich (mediana trzech wskazań), że dynamika wzrostu wynagrodzeń w gospodarce narodowej za 2024 rok sięgnie ok. 10 proc. (rozkład od 9,8 do 10,3 proc.). Do obliczenia wskaźnika waloryzacji świadczeń wchodzi nam jedna piąta tego realnego wzrostu, a więc ok. 2 proc.

W efekcie emerytury i renty, w oparciu o powyższe dane, powinny zostać zwaloryzowane o ok. 5,7 proc.

Policzmy, o ile mogłaby zatem wzrosnąć minimalna emerytura po marcowej waloryzacji. W marcu 2024 r., po ubiegłorocznej waloryzacji, najniższa emerytura wzrosła do kwoty 1 780,96 zł brutto (wysokość ta obowiązuje do końca lutego 2025). Zwaloryzowanie tej kwoty o 5,7 proc. przełoży się na podwyżkę świadczenia o 101 zł i 51 gr. 

Tym samym minimalna emerytura wynosiłaby od marca 2025 r. 1882 zł i 47 gr brutto.

W 2025 roku świadczenia emerytów i rencistów zatem wzrosną, jednak waloryzacja będzie znacznie niższa niż w rok temu. Przypomnijmy, że 1 marca 2024 r. emerytury wzrosły o 12,12 proc. - ponieważ średnioroczna inflacja za poprzedzający rok inflacja była znacznie wyższa.

Ministerstwo Finansów założyło w projekcie ustawy budżetowej na 2025 r. wskaźnik waloryzacji emerytur i rent na poziomie 5,82 proc. 

Tymczasem pod koniec 2024 r. ministra rodziny, pracy i polityki społecznej Agnieszka Dziemianowicz-Bąk, zarekomendowała wyższą waloryzację emerytur i rent, która byłaby dokonywana w oparciu o wskaźnik waloryzacji uwzględniający co najmniej 50 proc. wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku kalendarzowym, zamiast obecnie obowiązujących co najmniej 20 proc. wzrostu. Według symulacji MRPiPS, po przyjęciu takiego wskaźnika waloryzacji emerytury i renty w 2025 r. wzrosłyby nie o 5,82 proc. zakładane przez MF, a o 8,55 proc.

W piśmie do szefa Komitetu Stałego Rady Ministrów Macieja Berka (opublikowano je na stronach Rządowego Centrum Legislacji 13 grudnia 2024 r.), uzasadniającym tę propozycję, ministra Dziemianowicz-Bąk wskazała, że "ewentualne zwiększenie realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia we wskaźniku waloryzacji ponad ustawowe 20 proc." umożliwiłoby "szybkie i uniwersalne, a także incydentalne dostosowywanie wskaźnika waloryzacji (w zakresie udziału realnego wzrostu wynagrodzeń) do występujących w danym czasie warunków społeczno-gospodarczych", a tym samym łagodziłoby ryzyko niskich waloryzacji emerytur i rent.

Szefowa MRPiPS wskazała, że możliwe byłoby uzgodnienie wysokości zwiększenia wskaźnika waloryzacji "już na etapie czerwcowych (chodzi o czerwiec 2025 r. - red.) negocjacji w ramach Rady Dialogu Społecznego". Gdyby na forum RDS strona rządowa oraz przedstawiciele pracowników i pracodawców nie doszli do konsensusu w tej sprawie, decyzję podjąłby rząd. "W przypadku braku uzgodnienia stanowiska Rady Dialogu Społecznego, Rada Ministrów określa, w drodze rozporządzenia, wysokość zwiększenia, biorąc pod uwagę informacje o prognozowanych wielkościach makroekonomicznych, w tym wielkość wskaźnika inflacji, stanowiących podstawę do opracowania projektu ustawy budżetowej na rok następny" - przypomina w piśmie Agnieszka Dziemianowicz-Bąk.

Jeśli propozycja resortu pracy wejdzie więc w życie, to dotyczyć będzie waloryzacji emerytur i rent w 2026 r. Rekomendacje MRPiPS musi też poprzeć rząd. Na razie nie ma decyzji w tej sprawie.

Katarzyna Dybińska