Zmiany ustawy o emeryturach i rentach z FUS

W obecnym stanie prawnym renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje po spełnieniu łącznie 3 warunków: ubezpieczony jest niezdolny do pracy, legitymuje się wymaganym okresem składkowym i nieskładkowym, a niezdolność do pracy powstała w okresach wymienionych w ustawie lub w ciągu 18 miesięcy od ich ustania. Ostatni warunek nie dotyczy ubezpieczonych posiadających 20-letni okres składkowy i nieskładkowy w przypadku kobiet i 25-letni w przypadku mężczyzn.

Wymagany okres składkowy i nieskładkowy został skonkretyzowany w art. 58 ustawy o emeryturach i rentach z FUS i wynosi:

1) 1 rok - jeżeli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 20 lat;

2) 2 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 20 do 22 lat;

3) 3 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 22 do 25 lat;

4) 4 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 25 do 30 lat;

5) 5 lat - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat.

I tak w ostatnim przypadku, okres 5 lat powinien przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy.

Natomiast, jak wynika z uchwalonych przez Sejm zmian do ustawy o emeryturach i rentach z FUS, warunek legitymowania się 5-letnim okresem ubezpieczenia w ostatnim dziesięcioleciu przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy, nie będzie dotyczył ubezpieczonych, całkowicie niezdolnych do pracy i posiadających długi okres składkowy co najmniej: 25 lat dla kobiet i 30 lat dla mężczyzn. Podkreślić należy, że mowa tu wyłącznie o okresie składkowym - wymienionym w art. 6 ustawy.

Zasiłek pogrzebowy jest świadczeniem mającym zrekompensować poniesione koszty pogrzebu, a wniosek o jego przyznanie należy złożyć w okresie 12 miesięcy od dnia śmierci osoby, po której przysługuje. Zatem aktualnie po roku prawo do zasiłku wygasa.

Jak wynika natomiast ze zmian ustawy o emeryturach i rentach z FUS, jeśli zgłoszenie takiego wniosku nie było możliwe z powodu późniejszego odnalezienia zwłok lub zidentyfikowania osoby zmarłej lub z innych przyczyn całkowicie niezależnych od osoby uprawnionej, prawo do zasiłku pogrzebowego wygasa po upływie 12 miesięcy od dnia pogrzebu. Potwierdzeniem powyższych okoliczności lub przyczyn uniemożliwiających złożenie wniosku o zasiłek jest zaświadczenie policji lub prokuratury, odpis zupełny aktu zgonu lub inny dokument urzędowy.

Dotychczasowy staż ubezpieczonego był określany w latach, a w przypadku gdy ubezpieczony miał więcej niż 6 miesięcy tego stażu ponad pełne lata, zaokrąglało się go w górę. Po uchwalonych zmianach staż ubezpieczonego określać się będzie w dniach, jeśli będzie to korzystniejsze. Na tej podstawie kapitał początkowy będzie mógł być obliczony także za staż ubezpieczeniowy krótszy niż 6 miesięcy i 1 dzień.

Zmieniono także zapis dotyczący ustalania podstawy wymiaru kapitału początkowego. Dotychczas ustalana podstawa wymiaru z okresu kolejnych 10 lat kalendarzowych z okresu od 1.1.1980 r. do 31.12.1998 r. (tj. z okresu dokładnie określonego 20-lecia). Po zmianach okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ma przypadać z okresu przed 1.1.1999 r. Dodano też przepis, zgodnie z którym jeśli okres wskazany do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego obejmuje rok kalendarzowy, w którym ubezpieczony po raz pierwszy przystąpił do ubezpieczenia społecznego i pozostawał w ubezpieczeniu przez część roku, przy ustalaniu kapitału przyjmuje się sumę kwot przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia dla tego roku odpowiednią do liczby miesięcy pozostawania w ubezpieczeniu.

Po wejściu w życie zmian do ustawy osoby, które mają już obliczony kapitał początkowy, mogą wnosić o jego przeliczenie.

Łukasz Prasołek

Podstawa prawna:

• art. 57, art. 58, art. 78 ust. 1, art. 81, art. 174 ust. 3, art. 174 ust. 9 ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych