Poselski projekt zmian w Prawie upadłościowym i naprawczym oraz niektórych innych ustaw ma na celu z jednej strony złagodzenie rygorów związanych z upadłością konsumencką, jednocześnie utrzymuje część z nich po to, aby uniemożliwić nieprzemyślane zadłużanie się dłużników, którzy liczą na uniknięcie odpowiedzialności dzięki upadłości.
Kiedy oddłużenie będzie niemożliwe?
Sąd będzie oddalał wniosek o ogłoszenie upadłości w przypadku gdy dłużnik doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa. Chodzi tu o zamiar dłużnika doprowadzenia do niewypłacalności albo jej pogłębienia (np. celowe wyzbycie się majątku celem utrudnienia dochodzenia swoich praw przez wierzycieli), a nie o sam fakt umyślnego dokonania czynności, które do niewypłacalności doprowadziły.
Wniosek o ogłoszenie upadłości będzie także oddalony przez sąd, jeżeli w okresie dziesięciu lat przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości m.in. wobec dłużnika prowadzono postępowanie upadłościowe, które umorzono, albo w przypadku, gdy dłużnik nie zgłosił w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości lub też czynność prawna dłużnika została prawomocnie uznana za dokonaną z pokrzywdzeniem wierzycieli.
Sąd oddali także wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli w okresie dziesięciu lat przed złożeniem wniosku w stosunku do dłużnika prowadzono postępowanie upadłościowe, w którym umorzono całość lub część jego zobowiązań.
Obniżenie kosztów postępowania
Projekt przewiduje, że w sytuacji, gdy majątek dłużnika nie wystarcza na pokrycie kosztów postępowania, pokryje je tymczasowo Skarb Państwa. Dłużnik będzie je spłacał później w ramach realizacji planu spłaty wierzycieli.
Ogłoszenia w toku postępowania będą docelowo zamieszczane w internecie, w przygotowywanym przez Ministerstwo Sprawiedliwości portalu pod nazwą Centralny Rejestr Upadłości. W okresie przejściowym obwieszczenia będą natomiast publikowane bezpłatnie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.
Projekt przewiduje zmianę w ustawie o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Zamiast opłaty stałej w kwocie 200 zł od wniosku o ogłoszenie upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej pobierana będzie opłata podstawowa w kwocie 30 zł.
Zachęty dla wierzycieli
W ramach planu spłaty podlegać będą spłacie jedynie te wierzytelności, które zostały uznane na liście wierzytelności, a zakres umorzenia zobowiązań upadłego obejmie także zobowiązania powstałe przed dniem ogłoszenia upadłości niezależnie od tego, czy zostaną umieszczone na liście wierzytelności. Projekt przewiduje rezygnację ze wskazywania sposobów zmiany planu spłaty, ma o tym rozstrzygać sąd.
Wyjątkowo plan spłaty wierzycieli nie będzie ustalany, jeżeli sytuacja upadłego oznacza jego niezdolność dokonania jakichkolwiek spłat. Wówczas sąd będzie wydawał postanowienie o umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalania planu spłaty, a Skarb Państwa tymczasowo pokryje koszty postępowania upadłościowego.
W przypadku dłużników, którzy całkowicie nie mają możliwości zarobkowania (np. osób niepełnosprawnych) możliwe będzie umorzenie zobowiązań takich osób.
Omawiany projekt nowelizacji Prawa upadłościowego i naprawczego oraz niektórych innych ustaw trafi teraz do pierwszego czytania w Sejmie.
Obecne przepisy są martwe
Przepisy dotyczące upadłości konsumenckiej, a więc postępowania upadłościowego wobec osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, z możliwością umorzenia ich zobowiązań pozostałych po przeprowadzeniu postępowania obowiązują od 31 marca 2009 r. nie cieszą się jednak dużym zainteresowaniem. Powodem są zbyt rygorystyczne warunki ogłoszenia upadłości, ograniczające tę możliwość do dłużników, których niewypłacalność powstała wskutek wyjątkowych i niezależnych od nich okoliczności. Ponadto barierą obecnych przepisów są zbyt duże koszty postępowania, co powoduje oddalenie wniosku o ogłoszenie upadłości albo umorzenie postępowania, jeżeli dłużnik nie posiada majątku na pokrycie tych kosztów. Wreszcie, aktualne przepisy przewidują obligatoryjne umorzenie postępowania w razie wskazanych w ustawie uchybień dłużnika jego obowiązkom, niezależnie od tego, czy uchybienia te były istotne oraz w jakim stopniu.
W efekcie, od wejścia w życie przepisów dotyczących upadłości konsumenckiej, czyli od 31 marca 2009 r. do końca 2012 r. na 2 161 wniosków o ogłoszenie upadłości osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej wydano zaledwie 60 postanowień o ogłoszeniu upadłości takich osób, co jest liczbą więcej niż śladową.
