Czy można dziedziczyć po byłym małżonku? Istnieją pewne wyjątki
Rozpad małżeństwa przez rozwód zazwyczaj kończy wspólne prawa majątkowe i osobiste, przekształcając byłych partnerów w niezwiązane prawnie jednostki. W większości sytuacji, to wyklucza możliwość dziedziczenia majątku. Jednak istnieją okoliczności, kiedy rozwiedziony małżonek może stać się spadkobiercą. Jakie są te wyjątki i co warto wiedzieć o prawie spadkowym po rozwodzie?
Jeśli osoba zmarła nie pozostawiła testamentu, wówczas jej majątek jest przekazywany zgodnie z regulacjami ustawowymi. W polskim prawie cywilnym ściśle określono krąg osób uprawnionych do dziedziczenia oraz zasady podziału spadku.
Zgodnie z obowiązującymi normami, w pierwszej linii do spadku są uprawnione dzieci zmarłego oraz współmałżonek, którzy otrzymują równe części majątku. Jeżeli zmarły nie miał potomstwa, jego majątek dziedziczą małżonek wraz z rodzicami zmarłego.
Jednakże, te zasady nie mają zastosowania do osób, które są rozwiedzione. Rozwód ma istotny wpływ na kwestie dziedziczenia - wyklucza możliwość odziedziczenia majątku po eksmałżonku. To także wyłącza prawo do otrzymania zachowku, czyli części spadku, po zmarłym eksmałżonku.
W polskim prawie kwestie dziedziczenia po rozwodzie regulowane są głównie przez Kodeks cywilny. Zgodnie z przepisami po rozwodzie były małżonek nie ma prawa do dziedziczenia ustawowego po swoim eksmałżonku. Oznacza to, że po rozwodzie były małżonek nie jest już zaliczany do grona spadkobierców ustawowych.
Artykuły 931-940 Kodeksu cywilnego określają zasady dziedziczenia ustawowego. Wynika z nich, że małżonek jest jednym z ustawowych spadkobierców, ale tylko w sytuacji, gdy pozostaje w związku małżeńskim z osobą zmarłą w momencie jej śmierci. Po rozwodzie więź małżeńska ustaje, co skutkuje utratą statusu spadkobiercy ustawowego. Były małżonek nie dziedziczy więc po zmarłym eksmałżonku.
Były małżonek może dziedziczyć, jeśli zostanie wskazany jako spadkobierca w testamencie. Rozwód nie unieważnia testamentu, chyba że z jego treści wynika, że spadkodawca zamierzał objąć małżonka, z którym jest obecnie rozwiedziony.
Rozwód rozwiązuje również wspólność majątkową, co oznacza, że po rozwodzie małżonkowie nie mają wspólnego majątku, który mógłby być dziedziczony. Warto również pamiętać, że jeśli w trakcie małżeństwa małżonkowie sporządzili wspólny testament (zapis windykacyjny), ten zapis może pozostać ważny nawet po rozwodzie, jeśli spełnia odpowiednie wymogi prawne.
Bez względu na to, czy rozwód był z orzekaniem o winie, czy bez orzekania o winie, były małżonek traci prawo do dziedziczenia ustawowego. Po rozwiązaniu małżeństwa nie ma znaczenia, kto został uznany za winnego rozkładu pożycia, byli małżonkowie i tak tracą status ustawowych spadkobierców.
W takiej sytuacji były małżonek nie ma również prawa do zachowku, ponieważ przysługuje on jedynie najbliższym członkom rodziny, takim jak dzieci, małżonkowie (obecni) i rodzice zmarłego. Po rozwodzie byli małżonkowie przestają być rodziną w rozumieniu prawa spadkowego.
Jeśli małżonek zmarł, zanim orzeczenie o rozwodzie lub separacji się uprawomocniło, sytuacja dotycząca dziedziczenia wygląda inaczej niż po uprawomocnieniu orzeczenia. W takiej sytuacji małżonek pozostaje formalnie w związku małżeńskim do momentu śmierci jednego z małżonków.
Ponadto, jeżeli wyrok sądu kończący małżeństwo nie zdążył wejść w życie przed śmiercią jednego z małżonków, to drugi małżonek nadal jest uznawany za uprawnionego do dziedziczenia. Nie ma znaczenia, czy zmarły był inicjatorem czy stroną przeciwną w sprawie rozwodowej, ważne jest, aby zgłosił chęć rozwodu z powodu winy obu stron.
Według Kodeksu cywilnego dzieci mają prawo do dziedziczenia po swoich rodzicach niezależnie od tego, czy rodzice są w związku małżeńskim, rozwiedzeni, czy też nigdy nie byli małżeństwem. Udział dzieci w spadku jest równy. Jeśli małżonek zmarłego żyje, udział małżonka wynosi jedną czwartą (1/4) spadku, a reszta jest dzielona równo między dzieci. Jeśli zmarły był rozwiedziony, całość spadku jest dzielona równo między dzieci.
W pewnych okolicznościach dziecko może być uznane za niegodne dziedziczenia, co skutkuje utratą prawa do spadku. Jest to jednak sytuacja wyjątkowa i wymaga przeprowadzenia odpowiedniego postępowania sądowego.
Dzieci dziedziczą również po swoich rodzicach, którzy żyją w konkubinacie lub zawarli ponowne małżeństwo. W takim przypadku dziedziczenie odbywa się na zasadach ogólnych, a nowy małżonek rodzica staje się jednym z ustawowych spadkobierców.
Przeczytaj również:
Spadek po bracie kawalerze. Kto dziedziczy i jakie dokumenty są potrzebne?
Kto dziedziczy, gdy spadkobierca umiera? Kwestię regulują przepisy
