Czy policja może legitymować bez powodu? Prawo mówi jasno
Legitymowanie przez funkcjonariuszy policji to czynność polegająca na ustaleniu lub potwierdzeniu tożsamości osoby na podstawie dokumentu lub innych prawnie określonych sposobów. Przepisy jasno wskazują, że funkcjonariusze mogą przeprowadzać tę czynność tylko w ściśle określonych przypadkach. Legitymowanie bez podstawy prawnej jest niedopuszczalne – obywatel ma prawo znać powód kontroli. Co jeszcze warto wiedzieć o procedurze legitymowania?
Zgodnie z art. 15 ust. 1 pkt. 1 ustawy o policji działanie to ma na celu ustalenie lub potwierdzenie tożsamości danej osoby. Jest to czynność administracyjno-porządkowa, wykonywana w ramach realizacji zadań policji związanych z ochroną bezpieczeństwa i porządku publicznego także podczas imprez masowych. Legitymowanie pozwala na realizację poleceń sądu, prokuratora lub innych organów administracji, a także na ustalenie tożsamości m.in. osób:
- wskazanych przez pokrzywdzonych jako sprawcy czynów zabronionych;
- podejrzanych o popełnienie przestępstwa lub wykroczenia;
- zaginionych.
Legitymowanie nie jest czynnością operacyjno-rozpoznawczą ani dochodzeniowo-śledczą, lecz należy do typowych środków prewencyjnych i porządkowych stosowanych przez służbę prewencyjną policji.
Policja w Polsce nie ma prawa legitymować obywateli bez powodu. Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o policji, funkcjonariusze mają prawo wylegitymować daną osobę jedynie w przypadkach, o których mowa w art. 14 wyżej wymienionej ustawy, czyli dokładnie:
- rozpoznawania, zapobiegania i wykrywania przestępstw, przestępstw skarbowych i wykroczeń;
- poszukiwania osób ukrywających się przed organami ścigania lub wymiarem sprawiedliwości (osoby poszukiwane);
- poszukiwania osób zaginionych.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami funkcjonariusz policji może żądać okazania dokumentu tożsamości wyłącznie wtedy, gdy istnieje uzasadniona podstawa prawna do tej czynności. Podczas legitymowania policjant ma obowiązek podać swój stopień, imię i nazwisko, podstawę prawną oraz przyczynę podjęcia czynności.
Osoba legitymowana ma prawo znać powód kontroli i może odmówić podania danych, jeżeli funkcjonariusz nie ma do tego podstawy prawnej – bez ponoszenia konsekwencji prawnych. Legitymowanie nie może być przeprowadzane losowo ani "na wszelki wypadek" – każda taka czynność wymaga uzasadnienia. W przypadku wątpliwości co do zasadności legitymowania obywatel ma prawo zapytać o przyczynę oraz złożyć zażalenie na sposób przeprowadzenia tej czynności.
Przeczytaj także:
Zmiana przepisów o zatrudnianiu cudzoziemców. Pomoże zlikwidować nadużycia?
14. emerytura nie tylko dla seniorów. Dostaną też osoby do 25. roku życia
Komu przysługuje dodatek stażowy? Korzystają z niego pracownicy budżetówki
