Zmiana przepisów o zatrudnianiu cudzoziemców. Pomoże zlikwidować nadużycia?

Od 1 czerwca zaczną obowiązywać nowe przepisy regulujące powierzanie pracy cudzoziemcom w Polsce. Zakładają one m.in. usprawnienie procedur oraz zaostrzenie sankcji za nielegalne zatrudnianie. Zmiany czekają także urzędy pracy.

W czerwcu wejdą w życie dwie ustawy - o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom na terytorium RP oraz o rynku pracy i służbach zatrudnienia.

Ta ostatnia zastąpi funkcjonującą od 20 lat ustawę o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Regulacja przewiduje kompleksową modernizację instytucji rynku pracy. Reforma została zapisana w Krajowym Planie Odbudowy.

Ministerstwo pracy wyjaśnia, że zniesione zostanie powiązanie osoby bezrobotnej z urzędem pracy właściwym ze względu na miejsce zameldowania. Bezrobotny będzie mógł się zarejestrować w powiatowym urzędzie pracy, na terenie którego zamieszkuje.

Ustawa zakłada także wdrożenie nowego systemu teleinformatycznego, który umożliwi uzyskiwanie pomocy online, oraz zapewnienie lepszego dostępu do dobrej jakości ofert pracy.

Nowe przepisy umożliwią też m.in.: wprowadzenie możliwości dofinansowania zatrudnienia emeryta; umożliwienie rejestracji w urzędach pracy rolnikom; objęcie priorytetową pomocą osób bezrobotnych z rodzin wielodzietnych oraz rodziców samotnie wychowujących dzieci; zwiększenie efektywności i dostępności Krajowego Funduszu Szkoleniowego; wprowadzenie pożyczki edukacyjnej w wysokości do 400 proc. przeciętnego wynagrodzenia.

Z kolei ustawa w sprawie zatrudniania cudzoziemców ma ograniczyć nadużycia, usprawnić procedury, zmniejszyć zaległości załatwiania spraw przez urzędy oraz zapewnić pełną elektronizację postępowań. To też jeden z "kamieni milowych" przewidzianych w KPO.

Nowe przepisy opracowane w resorcie pracy mają zwiększyć rolę publicznych służb zatrudnienia (PSZ) w procesie wydawania zezwoleń na pracę cudzoziemców.

Wprowadzono m.in. możliwość określenia przez starostę listy zawodów i rodzajów pracy, w których nie będą wydawane zezwolenia na pracę cudzoziemcom zamierzającym podjąć pracę na terenie danego powiatu. Przewidziano, że obowiązek sporządzenia takiej listy powstanie w razie znacznego pogorszenia się sytuacji na lokalnych rynkach pracy, po uzyskaniu pozytywnej opinii powiatowej rady rynku pracy.

Państwowa Inspekcja Pracy przypomina, że do nowej ustawy przeniesiono przepisy określające obowiązki podmiotu powierzającego pracę cudzoziemcowi. Polegają one na żądaniu od cudzoziemca przedstawienia przed rozpoczęciem pracy ważnego dokumentu uprawniającego do pobytu w Polsce oraz przechowywaniu kopii tego dokumentu. Jednocześnie regulacje te zostały doprecyzowane - podmiot powierzający pracę będzie miał prawo żądać od cudzoziemca przedstawienia aktualnego dokumentu pobytowego również w trakcie okresu wykonywania pracy.

Co do zasady pracodawca będzie też musiał przechowywać kopię takiego dokumentu przez cały okres wykonywania pracy przez cudzoziemca oraz przez 2 lata, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym stosunek prawny będący podstawą zatrudnienia cudzoziemca uległ rozwiązaniu lub wygasł.

Ponadto w powiatowych urzędach pracy utworzone zostaną punkty dla cudzoziemców. Wprowadzona zostanie też pełna elektronizacja dotycząca procedury wydawania zezwoleń na pracę cudzoziemców, począwszy od złożenia wniosku aż po odbiór decyzji w tych sprawach.

Zaostrzone zostaną sankcję za nielegalne zatrudnianie cudzoziemców. Złamanie przepisów zagrożone ma być karą grzywny od 3 do 50 tys. zł za każdy przypadek takiego zatrudnienia.

Według danych GUS, na koniec września 2024 r. pracę w Polsce wykonywało 1 mln 52,7 tys. cudzoziemców. Ich udział w ogólnej liczbie pracujących wyniósł 6,8 proc. Obcokrajowcy wykonujący pracę pochodzili z ponad 150 państw.

***