Dłużej, ale jak długo?

Akcja reklamowa i informacyjna, jaką banki i media rozkręciły w pod koniec ubiegłego roku, aby pomóc deponentom uchronić się przed "podatkiem Belki", była imponująca. Ale dopiero porównanie szczegółowych danych na temat struktury depozytów bankowych w końcu października i listopada pozwala stwierdzić, jak duża była skala całego przedsięwzięcia.

Trochę statystyki

Klienci banków zdecydowali się na zmiany umów depozytowych na łączną kwotę rzędu ponad 23 mld zł, czyli 16 proc. wszystkich złotowych depozytów terminowych osób fizycznych. O tyle spadła wartość depozytów terminowych zakładanych na czas do sześciu miesięcy. Wartość lokat złożonych w bankach na dłużej zwiększyła się o ponad 24,5 mld zł. 1,5 mld różnicy nie zostało jednak wyciągnięte przez ludzi spod dywanów. Najpewniej były to środki znajdujące się wcześniej na rachunkach bieżących. Ich wartość spadła w listopadzie o ponad 3 mld zł - część została przeznaczona na inne formy oszczędzania: obligacje skarbowe albo fundusze inwestycyjne.

Najdłuższe depozyty, o terminie przekraczającym dwa lata, które w końcu października miały wartość niespełna 5 mld zł, miesiąc później były trzykrotnie większe. Ich udział w całości depozytów gospodarstw domowych zwiększył się z 3 do 11 proc. Jeszcze mocniej wzrosła wartość lokat zakładanych na 12 do 24 miesięcy - z 1,2 do 7,3 mld zł (udział w całości: zmiana z 1 do 5 proc.). W sumie udział lokat na termin dłuższy niż sześć miesięcy w całości lokat zwiększył się z 20 do 37 proc. Natomiast w depozytach krótszych cały spadek jest efektem przeniesienia "na dłużej" środków zgromadzonych dotąd na najwyżej 3 miesiące. W niewielkim stopniu spadła wartość lokat 3-6-miesięcznych. Na strukturę oszczędności w bankach nie miało to zresztą zauważalnego wpływu.

Nie wiadomo

Czy nowy kształt oszczędności w bankach ma szansę utrzymać się dłużej? Według analityków BIG Banku Gdańskiego zmiany są możliwe już w najbliższych miesiącach, co wynika z konstrukcji produktów oferowanych klientom, by uchronić ich przed płaceniem podatku od odsetek.

Początkowo oferowane lokaty antypodatkowe miały długie terminy zapadalności, lecz zawierały opcję wcześniejszej wypłaty odsetek lub części kapitału. Jak się później okazało, taka konstrukcja depozytów nie pozwoli jednak uniknąć podatku od dochodów odsetkowych, jeśli zostanie wypłacona cześć kapitału lub odsetek. Możliwe jest więc, że przy najbliższej kapitalizacji (co mogłoby wystąpić już w lutym) wycofana zostanie część depozytów długoterminowych i zamieniona na krótkoterminowe. Scenariusza takiego nie należy wykluczyć, gdyż argumentem za zakładaniem tych lokat była chęć uniknięcia podatku z zachowaniem możliwości wycofania kapitału w dowolnym terminie, a nie długoterminowe oszczędzanie - uważają analitycy BBG. Ich zdaniem, trudno ocenić, jaka część osób prywatnych zechce drugi raz przekształcić swoje depozyty, ale skala tego zjawiska nie powinna być duża, bo większość dokonała drugiej zamiany jeszcze przed wejściem w życie zmian w podatkach.

Wprowadzenie podatku od odsetek z oszczędności miało ten korzystny skutek, że ograniczeniu uległo w bankach zjawisko niedopasowania terminów zapadalności kredytów i depozytów. Jeszcze w październiku średni termin, na jaki złożony był złotowy depozyt gospodarstwa domowego, przekraczał nieco 4 miesiące. W końcu listopada było to już ponad 7 miesięcy. Średni termin kredytu dla firmy spoza sektora finansowego ciągle wynosi blisko 3 lata. Ale struktura depozytów gospodarstw domowych może wracać do pierwotnego stanu szybciej niż wynikałoby z umów klientów zawartych z bankami - jeśli tylko klienci poczuliby się rozczarowani efektami założonych przez siebie lokat. Bankowcy mogą jedynie liczyć na to, że przygotowane przez nich produkty spełnią pokładane w nich nadzieje.