Egzekucja z rachunku bankowego w praktyce

Sporządzając wniosek egzekucyjny do komornika, w interesie wierzyciela leży, aby zawrzeć w nim jak najwięcej informacji na temat majątku dłużnika. We wniosku takim powinno się m.in. zamieścić informacje na temat znanych wierzycielowi rachunków bankowych dłużnika. Co jednak w przypadku, gdy wierzyciel nic nie wie o dłużniku bądź rachunek, którego numer podał komornikowi, jest pusty?

Zarówno składając wniosek egzekucyjny do komornika, jak i w trakcie trwania egzekucji, wierzyciel może złożyć wniosek o poszukiwanie przez komornika majątku dłużnika. Możliwość taką przewiduje art. 797¹ Kodeksu postępowania cywilnego, zgodnie z którym wierzyciel może zlecić komornikowi poszukiwanie za wynagrodzeniem majątku dłużnika. Poszukując składników majątkowych dłużnika, komornik wysyła zapytania do wielu instytucji w celu ustalenia czy dłużnik posiada majątek np. w postaci nieruchomości czy pojazdów lub czy przysługuje mu świadczenie z ZUS.

W zakresie ustalania numeru rachunku bankowego dłużnika komornicy korzystają z systemu Ognivo. Umożliwia on sprawdzenie czy dłużnik posiada rachunek bankowy w konkretnym banku bądź np. we wszystkich bankach komercyjnych, poprzez wysłanie zapytań za pomocą systemu informatycznego. Skorzystanie z systemu Ognivo wymaga jednak opłaty, zależnej od ilości wysyłanych zapytań. Zatem przed dokonaniem sprawdzenia komornik zażąda stosownej zaliczki.

Niezależnie od tego, czy komornik dowiedział się o rachunku bankowym od wierzyciela, czy też w drodze poszukiwania majątku, pierwszą dokonaną przez niego czynnością jest tzw. zajęcie rachunku bankowego. W celu jego dokonania komornik wysyła do banku, który prowadzi rachunek bankowy dłużnika, zawiadomienie o zajęciu wierzytelności pieniężnej, informując także o wysokości dochodzonej należności wraz z kosztami egzekucyjnymi (art. 889 § 1 pkt 1 K.p.c.). Jednocześnie wzywa bank, aby nie dokonywał bez zgody komornika wypłat z rachunku do wysokości zajętej wierzytelności, a zajętą kwotę przekazał na konto komornika.

Obowiązkiem banku jest przekazanie zajętej kwoty komornikowi lub udzielenie mu w terminie 7 dni informacji o przeszkodzie uniemożliwiającej przekazanie zajętej kwoty. Komornik zobowiązany jest także przekazać wierzycielowi i dłużnikowi informację o dokonanym zajęciu rachunku bankowego.

W sytuacji gdy dłużnik nie ma innych wierzycieli prowadzących egzekucję, a na jego koncie znajdują się środki wystarczające na pokrycie wierzytelności, bank przekazuje zajętą wierzytelność wraz z kosztami postępowania, a egzekucja kończy się korzystnie dla wierzyciela. W przypadku jednak, gdy środki zgromadzone na rachunku bankowym zostają zajęte przez dwóch lub więcej komorników, bank zobowiązany jest wstrzymać się z wypłatą.

Wówczas bowiem dochodzi do tzw. zbiegu egzekucji, czyli sytuacji, gdy co najmniej dwóch komorników prowadzi egzekucję do tego samego przedmiotu majątkowego. Konieczne jest zatem rozstrzygnięcie zbiegu i ustalenie komornika, który dalej będzie prowadził egzekucję (zasady rozstrzygania zbiegu egzekucji zawiera art. 773 i następne K.p.c.). Po rozstrzygnięciu zbiegu bank przekazuje zajęte środki właściwemu komornikowi.

Należy jednak pamiętać, iż prowadząc egzekucję z rachunku bankowego dłużnika nie ma możliwości odebrania mu całej kwoty znajdującej się na tym rachunku, bowiem art. 54 Prawa bankowego przewiduje limit kwot niepodlegających zajęciu. Nie dotyczy on rachunków firmowych.

Niezależnie od faktu czy pieniądze dłużnika będącego osobą fizyczną znajdują się na rachunku: oszczędnościowym, oszczędnościowo-rozliczeniowym czy lokat terminowych, wolne od zajęcia pozostają środki do wysokości trzykrotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, bez wypłat nagród z zysku. Przy czym przyjmuje się wynagrodzenie ogłaszane przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za okres bezpośrednio poprzedzający dzień wystawienia tytułu wykonawczego.

Ponieważ zgodnie z komunikatem Prezesa GUS wynagrodzenie to w październiku 2013 r. wynosiło 3.833,84 zł, zatem kwota wolna od zajęcia na podstawie sądowego lub administracyjnego tytułu wykonawczego wynosi 11.501,52 zł. Co bardzo istotne, prowadzenie kilku rachunków bankowych w żaden sposób nie wpływa na zwiększenie kwoty wolnej od zajęcia. Bezcelowe jest zatem działanie dłużnika polegające na zakładaniu kolejnych rachunków.

Obowiązujące przepisy przewidują także dwa wyjątki od zakazu wypłat z zajętego przez wierzyciela rachunku bankowego. Dotyczą one sytuacji, gdy dłużnik, wobec którego prowadzona jest egzekucja, zatrudnia pracowników lub jest zobowiązany do zapłaty alimentów. W takim bowiem przypadku, wynikający z zajęcia wierzytelności z rachunku bankowego zakaz wypłat z tego rachunku nie dotyczy bieżących wypłat na wynagrodzenie za pracę wraz z pochodnymi oraz na zasądzone alimenty i renty o charakterze alimentacyjnym zasądzone tytułem odszkodowania - do wysokości przeciętnego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez Prezesa GUS.

Sposób wypłaty zajętych środków różni się w zależności od tego, czy wobec dłużnika prowadzona jest egzekucja administracyjna, czy przez komornika sądowego. W obu przypadkach warunkiem dokonania wypłaty jest jednak przedstawienie przez dłużnika listy płac lub innego wiarygodnego dowodu w zakresie pensji jego pracowników lub tytułu wykonawczego (wyroku), w zakresie alimentów.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 17.11.1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. nr 43, poz. 296 ze zm.)

Ustawa z dnia 29.08.1997 r. - Prawo bankowe (Dz. U. z 2012 r. poz. 1376 ze zm.)

autor: Łukasz Wilmiński