Fiskus ma w planie utworzenie Centralnej Bazy Rachunków

Pytany o to, kiedy baza mogłaby zacząć działać, wiceminister odpowiedział, że resortowi finansów zależy na tym, aby stało się to jak najszybciej. - Przyszły rok jest jak najbardziej realny - powiedział.

Jasiński, który jest także Generalnym Inspektorem Informacji Finansowej (GIIF), uczestniczył we wtorek w Kongresie Antyfraudowym zorganizowanym przez Konferencję Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce. Wiceminister mówił m.in. o poprawie efektywności wykorzystania przez MF danych przekazywanych przez instytucje finansowe.

Poinformował m.in., że resort zakończył prace nad projektem ustawy o Centralnej Bazie Rachunków bankowych. "Bazie, którą będziemy chcieli stworzyć w Ministerstwie Finansów, z której będą korzystały różne podmioty" - powiedział.

Zdaniem Jasińskiego baza taka powinna powstać 26 lat temu, "dla korzyści wielu podmiotów; organów państwowych i sektora prywatnego". Wiceminister poinformował, że np. we Francji baza taka działa od 1982 r. w tamtejszym ministerstwie finansów. Od tamtej pory Francuzi stworzyli bazę siostrzaną do bazy rachunków bankowych - bazę polis i całą infrastrukturę baz, z której korzystają "w sposób cywilizowany" różne podmioty.

"W Polsce bazy takowej nie ma. Sama procedura zwalczania różnych kategorii przestępstw w sektorze finansowym jest przez to skomplikowana" - ocenił.

Zgodnie z projektem baza ma pozwolić na szybką identyfikację właścicieli rachunków bankowych i płatniczych. Skuteczniejsze ma być zwalczanie przestępczości, w szczególności "karuzeli" VAT, a także odzyskiwanie mienia pochodzącego z przestępstw. Zwiększyć się ma też skuteczność i efektywność kontroli skarbowej dzięki szybszemu ujawnianiu nowych obszarów ryzyka. Zmniejszyć się też mają koszty funkcjonowania podmiotów publicznych i prywatnych - w bankach można by zlikwidować centra operacyjne udzielające odpowiedzi na pytania o rachunki.

Ponadto, projekt zakłada zwiększenie skuteczności i efektywności działań organów egzekucyjnych, które uzyskiwałyby informacje z jednego źródła. GIIF mógłby analizować dane z bazy i typować rachunki, co do których zachodzi podejrzenie, że są wykorzystywane do prania brudnych pieniędzy.

Jasiński zaznaczył, że baza ma być "szeroko dostępna", ale nie podał szczegółów procedury udostępniania informacji.

Wiceminister mówił ponadto, że Polska jest jednym z nielicznych krajów w UE, które nie mają odrębnej "ustawy o whistleblowingu", czyli o osobach, które powiadamiają o nadużyciach popełnionych w firmie, o ochronie tych osób, procedurach powiadamiania i wykorzystaniu tych informacji. Wskazał, że kwestie te są uregulowane w unijnej dyrektywie w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu (dyrektywa AML), do której Polska musi się dostosować.

"Nasz projekt ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy uwzględnia taką instytucję, taki kanał, sposób przekazu anonimowego i całą infrastrukturę przepisów dotyczących whistleblowingu" - poinformował. Wskazał też na projekt przygotowany przez resort sprawiedliwości, który zakłada zniesienie tajemnicy skarbowej dla organów ścigania. Wyjaśnił, że dla organów ścigania tajemnica skarbowa jest barierą dla zwalczania różnego rodzaju przestępstw.

"W Polsce tak to jest skonstruowane, że policja faktycznie nie ma dostępu do informacji objętych tajemnicą skarbową. Ja osobiście uznaję to za pewien paradoks" - powiedział. Podkreślił, że MF zmianę taką popiera.

Wiceminister poinformował ponadto, że we wtorek rozpoczęła się procedura legislacyjna ustawy o monitorowaniu przemieszczania towarów. "Chcemy maksymalnie dużo informacji zassać i przetworzyć" - mówił. Zaznaczył jednak, że Węgrzy, którzy wprowadzili mechanizm takiego nadzoru są traktowani, jak ci, którzy działają wbrew prawu unijnemu. "Wiedząc o tym, idziemy w tę samą stronę, uszczelniamy, gdzie się da" - podkreślił.

Zgodnie z wcześniejszymi zapowiedziami MF projekt tzw. pakiet przewozowy ma na celu walkę z nieprawidłowościami na rynku paliw. System monitoringu będzie obejmował rejestr przewożonych towarów oraz system łączności ruchomej. Rejestracja miałby się odbywać przez przewoźników np. za pomocą smartfonów. Dzięki temu resort zapewniłby sobie istotny dopływ informacji wykorzystywanych do kontroli.

Podczas kongresu przedstawiono raport z badania "Nadużycia w sektorze finansowym" przeprowadzonego przez KPF i EY. Wskazano w nim, że w tym roku nie nastąpiły istotne zmiany w podejściu sektora do przeciwdziałania nadużyciom w porównaniu do lat ubiegłych.

"Najszybciej rosnącym zagrożeniem są cyberataki. Instytucje sektora finansowego dwukrotnie częściej niż przed rokiem padały ofiarą ataków hakerskich. Jednocześnie odsetek instytucji, które spotkały się z cyberprzestępczością nadal nie jest wysoki. Cyberataki dotykają dwa razy mniej instytucji, niż wyłudzenia z wykorzystaniem skradzionego lub fałszywego dokumentu lub informacji - niezmiennie najpowszechniejszego od kilku lat rodzaju nadużyć w sektorze finansowym" - napisano w raporcie.

Zgodnie z dokumentem ankietowani w Polsce pytani o zmiany poziomu "cyberryzyka" dwukrotnie rzadziej wskazywali na jego wzrost, niż uczestnicy podobnego badania na skalę światową.

Wśród największych wyzwań związanych ze współpracą instytucji finansowych z organami ścigania wskazywano na niezrozumienie specyfiki nadużyć finansowych, przewlekłość postępowań, niską karalność, szczególnie w zakresie usiłowania popełnienia nadużycia, w sytuacji gdy instytucji udało się zapobiec przestępstwu.