Jak oszczędzać na emeryturę?

Nie wszyscy zdają sobie sprawę z tego, że za kilkanaście czy kilkadziesiąt lat, po przejściu na emeryturę mogą otrzymać świadczenie w wysokości o ponad połowę niższej niż od swojej ostatniej pensji. Z wyliczeń Expandera wynika, że kobieta zarabiająca 3 tys. zł brutto, która dziś ma 30 lat i która rozpoczęła pracę 5 lat temu otrzyma emeryturę stanowiąca zaledwie 45 proc. jej ostatniej pensji. Jeśli więc nie zaczniemy oszczędzać, przyszłość nie będzie wyglądała najlepiej. Dobrą okazją do rozpoczęcia gromadzenia kapitału jest zbliżający się Światowy Dzień Oszczędności - 31 października.

Wystarczy 102 zł zamiast 1432 zł

Poziom życia na emeryturze można sobie podnieść dzięki regularnemu odkładaniu choćby niewielkiej części swoich dochodów. Warto pomyśleć o tym już dziś, gdyż im wcześniej rozpoczniemy oszczędzanie, tym łatwiej będzie nam uzbierać określoną kwotę. Dla przykładu zebranie 100 tys. zł w ciągu 5 lat, przy założeniu nominalnej stopy zwrotu na poziomie 6 proc. wymaga odkładania aż 1432 zł. Jeśli natomiast młodzi ludzie nie będą zwlekali i rozpoczną oszczędzanie 30 lat przed emeryturą, to do odłożenia 100 tys. zł wystarczy co miesiąc odkładać 102,12 zł (obliczenia nie uwzględniają zmiany wartości pieniądza w czasie).

Na korzyść oszczędzających działa procent składany

Ważne jest jednak nie tylko samo rozpoczęcie oszczędzanie, ale również forma w jakiej będzie się odbywało. Najskuteczniejszą metodą zebrania kapitału na emeryturę jest oszczędzanie regularne, czyli odkładanie określonej kwoty z pewną częstotliwością np. co miesiąc. Nawet jeśli będą to stosunkowo niewielkie sumy, to istnieje możliwość zgromadzenia znaczącego kapitału. Po pierwsze kwota, która pracuje jest stale powiększana o nowe wpłaty. Po drugie, na korzyść oszczędzającego działa procent składany, czyli to, że po pewnym czasie uzyskuje on dochody nie tylko od wpłaconego kapitału, ale również od wcześniej uzyskanych odsetek czy dywidend.

Inwestując długoterminowo trzeba pamiętać o inflacji

Inwestując długoterminowo najbardziej opłaca się lokować środki w taki sposób, aby stopa zwrotu znacząco przekraczała poziom inflacji. Oszczędzanie przez kilkanaście czy kilkadziesiąt lat na lokacie, której oprocentowanie jest niższe niż inflacja powoduje bowiem, że zgromadzone pieniądze stopniowo tracą wartość (poza tym odkładanie co miesiąc niewielkiej kwoty na depozycie bankowym byłoby bardzo trudne technicznie) . Szansę na znacznie wyższą stopę zwrotu dają natomiast inwestycje charakteryzujące się stosunkowo wysokim ryzykiem (np. akcje). Dzięki regularnemu oszczędzaniu to ryzyko jest jednak istotnie zmniejszane. Zakup aktywów w regularnych odstępach powoduje, że cena zostaje uśredniona. W rezultacie ryzyko poniesienia straty jest ograniczane.

Platformy ubezpieczeniowo - inwestycyjne

Możliwości długoterminowego, regularnego oszczędzania jest wiele. Jedną z nich są platformy ubezpieczeniowo - inwestycyjne oferowane przez towarzystwa ubezpieczeń na życie tj. TUnŻ Aegon, Axa Życie TU, Generali Życie TU, czy Skandia Życie TU. Produkty te pozwalają lokować pieniądze w kilkadziesiąt funduszy inwestycyjnych, zarządzanych przez różne Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych, a także zagraniczne firmy inwestycyjne. Dzięki nim klient może zarabiać inwestując pośrednio w różne klasy aktywów (akcje, obligacje komercyjne, papiery skarbowe, instrumenty pochodne itp.) i w różnych obszarach geograficznych (Polska, Europa, Ameryce, Azji, rynki rozwinięte i emerging markets itp.).

Co ważne tego rodzaju produkty pozwalają odroczyć lub całkowicie uniknąć płacenia podatku Belki. Poza tym, poprzez specjalnie skonstruowany system opłat, zniechęcający do wypłaty zgromadzonych środków przed założonym terminem, mobilizują do tego, aby faktycznie oszczędzać długoterminowo. Deklarowany okres wnoszenia wpłat wynosi najczęściej od 5 do 10 lat. Oszczędzający sam wybiera częstotliwość płacenia składki (np. co miesiąc, co kwartał, co pół roku) oraz jej wysokość. Nie może być ona jednak mniejsza od określonej w regulaminie wartości minimalnej. W przypadku płatności miesięcznej składka zwykle nie może być mniejsza niż 150 zł lub 200 zł w zależności od wybranego produktu.

Programy Systematycznego Oszczędzania

Inną możliwością są Programy Systematycznego Oszczędzania oferowane przez większość TFI. W ich przypadku regularnie odkładane środki trafiają do funduszy inwestycyjnych. Różnica w porównaniu do platform inwestycyjno - ubezpieczeniowych polega jednak na tym, że dostępna ilość funduszy jest znacznie mniejsza, zdarza się, że jest to tylko jeden fundusz. W rezultacie możliwości osiągania wysokich zysków są mniejsze. Oszczędzający nie może bowiem wybrać do swojego portfela najlepszych funduszy z poszczególnych grup, gdyż często należą one do różnych TFI. Mniejsze są też możliwości ograniczenia ryzyka, poprzez dywersyfikację inwestycji.

Zaletą PSO jest natomiast niższy poziom opłat. Towarzystwa oferują oszczędzającym regularnie niższe opłaty dystrybucyjne. PSO charakteryzują się ponadto większą elastycznością. Nie ma potrzeby dokonywania wpłat co miesiąc - zwykle wystarczy, aby została zainwestowana minimalna kwota roczna (12-krotność zadeklarowanych wpłat miesięcznych). Minimalne stawki wpłat miesięcznych są niższe, niż w przypadku produktów ubezpieczeniowych (np. 100 zł przy pierwszej wpłacie i 50 zł przy kolejnej). Umowy regularnego oszczędzania w funduszach inwestycyjnych mają różne horyzonty czasowe, zwykle zawierane są na 3 lata, ale są też programy 5- czy 10-letnie.

Nowe rozwiązanie pozwalające regularnie oszczędzać

Rynek instrumentów służących do regularnego oszczędzania od niedawna jest bogatszy o bardzo ciekawe rozwiązanie pozwalające regularnie oszczędzać - produkt strukturyzowany ze składka regularną. Obecnie na naszym rynku działa tylko jeden taki produkt (w dwóch odmianach: Pareto - New Frontier, Strategia Pareto) stworzony przez TUnŻ Europa. Podobnie jak tradycyjne produkty, został on stworzony w formie ubezpieczenia na życie. Sposób jego działania istotnie różni się od popularnych produktów ze składką regularną. Podstawowa różnica polega na tym, że w przypadku tradycyjnych produktów zyski wypracowują pieniądze, które zostały już wpłacone. Jeśli więc klient wpłacił jednorazowo 1 000 zł i w ciągu miesiąca wartość jego jednostek wzrosła o 1 proc., to zyskał 100 zł.

Różnice w sposobie oszczędzania

W przypadku produktu ustrukturyzowanego ze składką regularną już od samego początku inwestycji dla klienta pracują pieniądze, których w rzeczywistości jeszcze nie wpłacił. Wynika to z niekonwencjonalnej konstrukcji produktu. Jeśli założymy, że będzie to 45 tys. zł, to już od samego początku klient będzie uzyskiwał dochody od tej właśnie kwoty, mimo wpłacenia jedynie jej części.

Gwarancja zwrotu zainwestowanych składek

Znacząca różnica polega również na tym, że w przypadku produktów związanych z inwestowaniem w fundusze, istnieje pewne ryzyko utraty części zainwestowanego kapitału. W przypadku nowego rozwiązania inwestycyjnego nie ma możliwości poniesienia straty. Ubezpieczyciel współpracujący z bankiem gwarantuje bowiem, że po 15 latach klientowi zostanie zwrócone 100 proc. wpłaconych składek. Zostaną one oczywiście powiększone o ewentualny zysk.

Wysokość składek

Inaczej wygląda również sposób opłacania składek. Różnica polega na tym, że w przypadku tradycyjnych produktów wysokość składki jest równa lub wzrasta o z góry określony procent. Ponadto oszczędzający ma możliwość wpłaty składek dodatkowych w dowolnej wysokości. W rezultacie docelowa kwota oszczędności może być dowolna. W przypadku produktu strukturyzowanego ze składką regularną już na samym początku trzeba zadeklarować, jaka będzie docelowa kwota wpłaconych składek.

Poza tym na początku inwestycji wymagane jest dokonanie większej wpłaty. Pierwsza składka powinna wynosić 20 proc. deklarowanej kwoty. Czyli, jeśli klient zamierza wpłacić w sumie 45 tys. zł, to na początku wpłaca 9 000 zł. Dopiero od drugiej składki rozpoczyna się wpłacanie tradycyjnych składek, których wysokość w założonym przykładzie wyniesie 248 zł. Nie ma jednak możliwości dokonywania wpłat dodatkowych.

Wysokość prowizji

Oprócz składek klient płaci również prowizje. Opłata wynosi 1,6 proc. wpłacanych składek. Prowizja nie jest jednak naliczana od pierwszej, czyli największej składki. Poza tym, podobnie jak w przypadku platform ubezpieczeniowo - oszczędnościowych, obowiązuje opłata likwidacyjna, która ma zniechęcać do wypłacania oszczędności przez założonym terminem.

Różnice w możliwości zarządzania

W przypadku tradycyjnych produktów klient może dowolnie ustalać i zmieniać skład swojego portfela funduszy. Może więc inwestować zarówno ryzykownie, jak i bezpiecznie. W tych produktach, które dają dostęp do bardzo dużej ilości funduszy, klient może stworzyć sobie bardzo dobrze zdywersyfikowany portfel. Może bowiem wybierać fundusze inwestujące w różne aktywa i na różnych rynkach. W przypadku produktu strukturyzowanego klient nie ma wpływu na lokowanie środków.

Stopa zwrotu zależy bowiem od zachowania się określonego indeksu. W przypadku Strategii Pareto jest to BNP Paribas Millenium Long/Short Target Volatility 6 proc. Commodities Excess Return Index, który odzwierciedla notowania wybranych surowców. Dywersyfikacja w tym przypadku jest więc mniejsza. Produkt pozwala jednak zarabiać zarówno na wzrostach jak i spadkach cen. Inwestowanie odbywa się według z góry określonej strategii.

Katarzyna Siwek, Jarosław Sadowski