Jak skutecznie wierzyciel może bronić się przed niewypłacalnością dłużnika
Za ryzyko niewypłacalności dłużnika odpowiedzialność ponosi zawsze wierzyciel, a więc osoba uprawniona do otrzymania należnego mu świadczenia. Ustawodawca, chcąc zabezpieczyć w jak największym stopniu osobę wierzyciela przed możliwą utratą swojego majątku, wprowadził do systemu polskiego prawa instytucję skargi pauliańskiej.
Istotą skargi pauliańskiej jest ochrona wierzyciela w razie niewypłacalności dłużnika, która powstała poprzez celowe wyzbycie się przez dłużnika swojego majątku na rzecz osoby trzeciej.
Okolicznościami, które warunkują zastosowanie skargi pauliańskiej, jest świadome pokrzywdzenie wierzyciela przez dłużnika oraz wiedza osoby trzeciej o intencjach działania dłużnika.
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. z 1964 Nr 16, poz. 93 ze zm., dalej jako: "k.c.") stanowi, iż przy spełnieniu przesłanek skargi pauliańskiej wierzyciel uprawniony jest do żądania uznania czynności prawnych dokonanych z jego pokrzywdzeniem za bezskuteczne wobec niego. Czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności (art. 527 § 2 k.c.).
Stan aktualnego majątku dłużnika, który uniemożliwia mu wykonanie ciążących na nim zobowiązań wobec wierzyciela jest okolicznością uzasadniającą zastosowanie skargi pauliańskiej. Wierzyciel musi jedynie wykazać okoliczności potwierdzające niewypłacalność dłużnika. Tym samym wierzyciel nie jest zobowiązany do posiadania wiedzy doskonałej, a nawet absolutnej na temat działań dłużnika z osobami trzecimi. W takiej sytuacji wystarczające będzie np. skorzystanie z domniemań uregulowanych w art. 527 k.c. Możliwe jest również przeprowadzenie dowodu w ramach, którego wierzyciel wykaże, że postępowanie egzekucyjne prowadzone przeciwko dłużnikowi zostało umorzone z uwagi na jego niewypłacalność.
Sposób skorzystania z uprawnienia, jakim jest skarga pauliańska został przewidziany w art. 531 k.c. Wierzyciel jest uprawniony do żądania uznania za bezskuteczną czynności prawnej dłużnika dokonanej z jego pokrzywdzeniem w drodze powództwa lub zarzutu przeciwko osobie trzeciej, która wskutek tej czynności uzyskała korzyść majątkową.
Legitymowanym czynnie w tym procesie będzie jedynie wierzyciel. Pozwanym w procesie będzie osoba trzecia, której powód musi udowodnić, iż uzyskała od dłużnika korzyść majątkową kosztem wierzyciela, co spowodowało niewypłacalność dłużnika wobec wierzyciela. W związku, z czym legitymacja bierna w postępowaniu nie będzie przysługiwała samemu dłużnikowi.
Uzyskany przez wierzyciela wyrok uwzględniający powództwo o ochronę z instytucji skargi pauliańskiej umożliwia przeprowadzenie egzekucji wprost z majątku osoby trzeciej tytułem zobowiązania istniejącego po stronie dłużnika.
W myśl postanowień art. 534 k.c. uznania czynności prawnej dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli za bezskuteczną nie można żądać po upływie lat pięciu od daty tej czynności. Wskazany termin jest brany pod uwagę przez sąd z urzędu. Oznacza to, że po upływie tego terminu wierzyciel nie będzie mógł skutecznie wnieść powództwa o ochronę ze skargi pauliańskiej.
Kancelaria Prawna Skarbiec specjalizuje się w przeciwdziałaniu bezprawiu urzędniczemu i w kontrolach podatkowych
