Jaki jest czas na otwarcie testamentu? Jak i gdzie złożyć wniosek?

Z 646 art. Kodeksu cywilnego wynika, że osoba, która ma wiedzę dotyczącą tego, gdzie dokładnie znajduje się testament, jest zobowiązana do złożenia go w sądzie lub u notariusza wraz z aktem zgonu natychmiast po śmierci spadkodawcy. Jeśli będziemy uchylać się od tego obowiązku, istnieje ryzyko poniesienia odpowiedzialności majątkowej oraz możliwość nałożenia kary grzywny przez sąd.

Jeśli złożymy testament w sądzie rejonowym lub w kancelarii notarialnej, możliwe jest jego otwarcie i odczytanie. Sąd lub notariusz ustala krąg spadkobierców zmarłego oraz weryfikuje, czy testament powstał zgodnie z ustawą i czy znajdują się w nim wszelkie niezbędne elementy pozwalające uznać jego ważność. Ostatecznym krokiem jest wykonanie ostatniej woli zmarłego spadkodawcy.

Wniosek o otwarcie testamentu należy złożyć w sądzie rejonowym właściwym dla ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. Jeśli miejsce zamieszkania spadkodawcy w Polsce nie jest znane, wniosek składamy w sądzie rejonowym, w którego okręgu znajduje się majątek spadkowy lub jego część. Kiedy jednak nie mamy takich informacji, składamy dokumenty w sądzie rejonowym dla m.st. Warszawy. Wniosek o otwarcie i ogłoszenie testamentu mogą zgłosić:

• spadkobiercy testamentowi,
• spadkobiercy ustawowi (małżonkowie, dzieci, wnuki, rodzeństwo itd.),
• ich wierzyciele,
• zapisobiorcy,
• wykonawca testamentu,
• kurator spadku,
• prokurator (na zasadach ogólnych).

Procedura otwarcia i ogłoszenia testamentu jest uregulowana w przepisach art. 646-654 Kodeksu postępowania cywilnego. Sąd otwiera i ogłasza testament po jego złożeniu, nawet jeżeli nie wpłynie w tym zakresie osobny wniosek zainteresowanego. Ogłoszenie oraz otwarcie testamentu jest zwolnione z opłat sądowych. Osoba, która przechowuje testament, musi złożyć go w sądzie spadku po śmierci spadkodawcy. Natomiast jeśli testament został sporządzany w kancelarii notarialnej, to na notariuszu spoczywa wykonanie tego obowiązku.

Do otwarcia testamentu z udziałem sądu, konieczne jest posiadanie dowodu śmierci spadkodawcy, np. w postaci aktu zgonu, który można pobrać z Urzędu Stanu Cywilnego lub złożyć wniosek o jego wydanie listownie bądź za pomocą profilu zaufanego. Pierwszy skrócony odpisu aktu zgonu jest wydawany bezpłatnie tuż po zarejestrowaniu zgonu. Za każdy kolejny należy uiścić opłatę. Jakie dokumenty będą jeszcze potrzebne?

1. Oryginał testamentu, który ma zostać otwarty. Jeśli został sporządzonych jako akt notarialny, to obowiązkiem notariusza jest przekazanie go sądowi.  
2. Dowód tożsamości osoby, która składa wniosek o otwarcie testamentu.
3. W pewnych przypadkach wymagani są świadkowie, którzy mogą potwierdzić okoliczności sporządzenia testamentu.

Oprócz tego konieczne mogą być również dokumenty potwierdzające pokrewieństwo zmarłego z osobą składającą wniosek, np. akt małżeństwa lub akt urodzenia. Są one niezbędne, aby sąd mógł stwierdzić nabycie prawa do spadku.

Kwestia terminu na otwarcie testamentu nie jest w polskim prawie określona jako termin zawity, co oznacza, że nie ma ściśle wyznaczonego czasu, w jakim należy to zrobić po śmierci spadkodawcy. Otwarcie i ogłoszenie testamentu powinno nastąpić jak najszybciej po śmierci testatora, aby umożliwić rozpoczęcie procesu dziedziczenia i wykonywania ostatniej woli zmarłego.

Jeśli testament jest złożony w sądzie, to sąd sam z urzędu przystępuje do jego otwarcia i ogłoszenia, nawet bez wniosku zainteresowanych stron. Przy tej procedurze zainteresowani nie muszą być nawet obecni, jednak mają do tego prawo.  

Warto pamiętać, że choć nie ma określonego terminu na otwarcie testamentu, to jednak niektóre prawa i obowiązki spadkowe mogą być uzależnione od terminów. Spadkobiercy mają 6 miesięcy na złożenie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku od momentu, gdy dowiedzieli się o tytule swojego powołania. Dlatego lepiej nie zwlekać z otwarciem testamentu.

Notariusz może przeprowadzić procedurę otwarcia i ogłoszenia testamentu na podstawie zgłoszenia spadkobierców. To rozwiązanie jest nieco bardziej dyskretne, ponieważ w tym przypadku dokumenty nie trafiają do akt sądowych. Otwarcie testamentu u notariusza wymaga spełnienia określonych kroków:

1. Przedłożenie aktu zgonu: notariusz otworzy testament tylko wtedy, gdy otrzyma dowód w postaci aktu zgonu testatora.
   
   
2. Wniosek o otwarcie testamentu: Otwarcie testamentu odbywa się na wniosek zainteresowanych osób. W tym celu musimy przedstawić dowód tożsamości.
    
3. Otwarcie testamentu: Notariusz otwiera testament w obecności osób zainteresowanych. Jeśli spadkodawca złożył u notariusza kilka testamentów, wszystkie powinny być otwarte na jednym spotkaniu.
     
4.  Sporządzenie protokołu: W momencie otwarcia oraz ogłoszenia testamentu notariusz sporządza protokół, opisujący jego zewnętrzny stan, datę sporządzenia i złożenia oraz dane osoby, która złożyła testament.
   
   
5. Zawiadomienie o otwarciu testamentu: Notariusz informuje sąd spadku o czynnościach otwarcia i ogłoszenia testamentu oraz przesyła odpis protokołu na adres sądu.

Podczas otwarcia testamentu zainteresowane osoby mają możliwość zapoznania się z rozrządzeniem majątku osoby zmarłej. Jest to ważny moment, który umożliwia dalsze działania związane z dziedziczeniem.

Ile kosztuje otwarcie testamentu u notariusza? Musimy ponieść koszt wynikający za sporządzenie protokołu otwarcia i ogłoszenia testamentu. Maksymalna taksa notarialna za tę czynność wynosi 50 zł oraz obowiązkowy podatek VAT, czyli 61,50 zł. Jest to jedyna opłata związana bezpośrednio z otwarciem testamentu u notariusza. Nie obejmuje ona kosztów związanych z ewentualnym sporządzeniem testamentu czy innych czynności notarialnych.

Kwota ta może być jednak różnić się w zależności od kancelarii notarialnej. Jeśli potrzebujesz dokładnych informacji o kosztach związanych z otwarciem testamentu, skontaktuj się bezpośrednio z wybraną kancelarią.

Procedura otwarcia testamentu może odbywać się zarówno w sądzie, jak i u notariusza. Jeśli wybierzemy tę drugą opcję, proces ten jest zazwyczaj szybki i mniej formalny. Notariusz, po otrzymaniu aktu zgonu i wniosku, otwiera testament, sporządza protokół i informuje o tym sąd.

Natomiast otwarcie testamentu w sądzie często bywa bardziej czasochłonne i może trwać od kilku miesięcy do kilku lat. Sąd otwiera testament z urzędu lub na wniosek, nie wymagając obecności zainteresowanych, chyba że wyrażą oni takie życzenie. Wybór między notariuszem a sądem zależy od indywidualnych preferencji spadkobierców.

Przeczytaj również:

Kto dziedziczy, gdy jest rozdzielność majątkowa? Intercyza a długi spadkowe

Darowizna od najbliższej rodziny. Jeden błąd może cię słono kosztować

Jak przepisać ziemię na dziecko? Są trzy sposoby, tylko jeden bez kosztów