Kiedy polisa obowiązkowa może się odnowić?
Jedną z cech charakterystycznych obowiązkowych ubezpieczeń jest ich automatyczna odnawialność na kolejny okres 12 miesięcy w braku wcześniejszej rezygnacji. Z jednej strony zabezpiecza to przed ustaniem ochrony ubezpieczeniowej choćby na jeden dzień. Z drugiej jednak często dochodzi do podwójnego ubezpieczenia od tego samego ryzyka, a tym samym podwójnych kosztów (składek). Problem ten dotyczy nie tylko popularnych polis OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, lecz także obowiązkowych ubezpieczeń OC rolników i budynków rolniczych.
Do zdublowania obowiązkowego OC posiadaczy pojazdów mechanicznych dochodzi zazwyczaj w dwojakiego rodzaju sytuacjach. Pierwszą z nich stanowi próba zmiany ubezpieczyciela, np. z uwagi na wymierne oszczędności na rocznej składce. Wiąże się to z koniecznością wypowiedzenia dotychczas obowiązującej umowy, mimo iż ochrona ubezpieczeniowa przyznawana jest tylko na określony czas 12 miesięcy. Wiele osób (ubezpieczających) już na tym etapie popełnia błąd, sądząc że wypowiedzenie polisy jest niepotrzebne, skoro ona sama wygaśnie z upływem wskazanego w niej okresu ubezpieczenia. Byłoby tak, gdyby nie przewidziana w ustawie zasada odnawiania się obowiązkowej ochrony ubezpieczeniowej na kolejny rok.
W sytuacji gdy posiadacz pojazdu mechanicznego nie później niż na jeden dzień przed upływem okresu 12 miesięcy, na który umowa ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych została zawarta, nie powiadomi na piśmie zakładu ubezpieczeń o jej wypowiedzeniu, uważa się, że została zawarta następna umowa na kolejne 12 miesięcy.
Chcąc zmienić ubezpieczyciela, należy więc powiadomić towarzystwo o wypowiedzeniu umowy ubezpieczenia OC najpóźniej w przedostatnim dniu okresu, na który została ona zawarta. Przy czym złożenie wypowiedzenia umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych następuje wtedy, gdy dochodzi do adresata (ubezpieczyciela) w taki sposób, że mógł on zapoznać się z jego treścią. Wynika to z art. 61 § 1 Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 1964 r. nr 16, poz. 93 ze zm.). Warto o tym pamiętać, ponieważ często to właśnie zbyt późne doręczenie wypowiedzenia stanowi źródło późniejszych problemów z nieopłaconą składką za odnowioną polisę.
Zatem w przypadku braku zamiaru kontynuowania dotychczasowej polisy, należy ją wypowiedzieć z pewnym wyprzedzeniem. W tym wypadku istotna jest bowiem data doręczenia pisma, a nie jego nadania w urzędzie pocztowym. Niektóre towarzystwa jednak idą w tym względzie na rękę kierowcom po okazaniu przez nich dokumentu ubezpieczenia wystawionego przez konkurencję.
Do odnowienia dotychczasowego ubezpieczenia nie dochodzi w przypadku, gdy nie została opłacona w całości określona w umowie składka za mijający okres 12 miesięcy bądź gdy ogłoszono upadłość lub zarządzono likwidację zakładu ubezpieczeń.
Pułapka podwójnego ubezpieczenia czyha na mniej uważnych czy słabiej obeznanych z zasadami rządzącymi obowiązkowymi polisami przy okazji nabycia własności pojazdu mechanicznego. Zbycie pojazdu - będące np. wynikiem sprzedaży, darowizny czy zamiany - oznacza również przejście praw i obowiązków wynikających z zawartej przez zbywcę umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych na nabywcę. Były właściciel auta, oprócz dowodu rejestracyjnego i karty pojazdu, winien również przekazać nabywcy dokument ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej (polisę OC).
Umowa przejęta po innym kierowcy ulega rozwiązaniu z upływem okresu, na który została zawarta, chyba że nabywca wypowie ją przed upływem 30 dni od dnia nabycia pojazdu mechanicznego. W przypadku wypowiedzenia polisy, rozwiązuje się ona z upływem 30 dni następujących po dniu nabycia pojazdu mechanicznego.
Jeżeli nabywca pojazdu nie wypowie ubezpieczycielowi umowy ubezpieczenia OC, którą wcześniej zawarł zbywca, polisa ta nie wygaśnie po 30 dniach od daty transakcji, lecz obowiązywać będzie nadal do końca wskazanego w niej okresu ubezpieczenia. Może też nawet odnowić się automatycznie na kolejny rok, jeśli nowy właściciel pojazdu nie wypowie jej w porę, tj. najpóźniej w przedostatnim dniu okresu ubezpieczenia.
Natomiast w przypadku gdy nabywca wypowie polisę w ciągu 30 dni od daty nabycia, wówczas jest on obowiązany do zawarcia nowej umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych najpóźniej w ostatnim dniu przed rozwiązaniem się umowy wypowiedzianej.
W przypadku zakupu pojazdu mechanicznego zarejestrowanego, którego zbywca wbrew obowiązkowi nie zawarł umowy ubezpieczenia OC, nabywca jest obowiązany zawrzeć umowę ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych w dniu nabycia tego pojazdu.
Kłopot związany z podwójnymi polisami OC, a przez to niepotrzebnie płaconymi składkami z tytułu drugiego, niechcianego ubezpieczenia, stale powraca i jest przedmiotem wielu skarg na zakłady ubezpieczeń kierowanych do Rzecznika Ubezpieczonych.
Temu problemowi występującemu na szeroką skalę zaradzić ma przygotowywana nowelizacja ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, która ma wprowadzić m.in. możliwość wypowiedzenia jednej ze zdublowanych umów przez ubezpieczającego. Gdy zaś chodzi o rezygnację z dotychczasowej polisy, która obecnie powinna fizycznie dotrzeć do adresata najpóźniej w przeddzień wygaśnięcia okresu ubezpieczenia, to zmiana ma polegać na przyjęciu daty stempla pocztowego jako dnia złożenia takiego oświadczenia. Wypowiedzenie polisy będzie też łatwiejsze dzięki ustawowemu upoważnieniu agentów ubezpieczeniowych do ich przyjmowania.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 22.05.2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. nr 124, poz. 1152 ze zm.)
autor: Tomasz Konieczny
Gazeta Podatkowa Nr 740 z dnia 2011-02-10