Konsekwencje niezapłacenia podatku z PIT za 2017 r.

Informacja o długu

Termin uiszczenia podatku wykazanego do zapłaty w PIT-28 za 2017 r. upłynął 31 stycznia 2018 r. Kwoty wynikające z PIT-36, PIT-36L, PIT-37, PIT-38 i PIT-39 za 2017 r. należało uiścić do 30 kwietnia 2018 r.

Podatek nieuregulowany w terminie jest zaległością podatkową. Urząd skarbowy, po stwierdzeniu braku wpłaty wymaganej kwoty, podejmuje czynności zmierzające do jej uzyskania (wraz z odsetkami za zwłokę). W pierwszej kolejności mogą to być działania informujące. Sprowadza się to do przekazania podatnikowi wiadomości o niezapłaconym podatku przez SMS, e-mail, faks czy telefon. Takie działania wykorzystuje się, gdy zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że samo przypomnienie o zaległości podatkowej zmotywuje do uregulowania jej bez konieczności wszczęcia egzekucji administracyjnej. Jeżeli nie przyniesie to rezultatów, do podatnika wysyłane jest pisemne upomnienie. Upomnienie zawiera wezwanie do uiszczenia, w ciągu 7 dni od dnia jego doręczenia, zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę i kosztami upomnienia. Po bezskutecznym upływie tego terminu może być wszczęte postępowanie egzekucyjne. Urząd skarbowy nie musi wydawać decyzji określającej wysokość podatku dochodowego. Należność może być dochodzona na podstawie złożonego zeznania podatkowego.

Każda zaległość podatkowa może być przedmiotem administracyjnego postępowania egzekucyjnego. Urzędy skarbowe na ogół jednak odstępują od ściągania kilku- czy kilkunastozłotowych kwot. Dopuszczalne jest umorzenie przez nie z urzędu (bez wniosku podatnika) zaległości podatkowej nieprzekraczającej 58 zł.

Zajęcie majątku

Urząd skarbowy może zająć na spłatę zaległego podatku cały majątek podatnika: wynagrodzenie za pracę, środki na koncie bankowym, samochód itp. Egzekucja podatku nieuregulowanego przez osobę prowadzącą indywidualną działalność gospodarczą może objąć jej mienie firmowe i prywatne.

Podatnik, który jest w związku małżeńskim, musi liczyć się z zajęciem nie tylko majątku osobistego, ale także wspólnie wypracowanego przez niego i małżonka. Majątek wspólny tworzą przedmioty majątkowe nabyte przez jednego lub oboje małżonków w czasie trwania wspólności majątkowej. Wspólne są m.in. pobrane pensje, dochody z działalności gospodarczej, dochody z majątku wspólnego. Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością stanowią majątek osobisty każdego z małżonków. Zalicza się do nich m.in. przedmioty majątkowe nabyte przed zawarciem małżeństwa, prawa autorskie, darowizny, spadki. Małżonkowie, którzy skorzystali z prawa do łącznego opodatkowania swoich dochodów, odpowiadają solidarnie za zapłatę podatku wynikającego ze wspólnego zeznania podatkowego. Urząd skarbowy może zająć ich majątki osobiste oraz majątek wspólny.

Egzekucji nie podlegają prawa i rzeczy wymienione w art. 8-10 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Katalog wyłączeń wprowadzono z myślą o zapewnieniu podatnikowi i jego rodzinie minimum egzystencji. Urząd skarbowy nie może zająć m.in. narzędzi i innych przedmiotów potrzebnych dłużnikowi do pracy zarobkowej wykonywanej osobiście (z wyjątkiem środków transportu), kwot otrzymanych z tytułu obowiązkowych ubezpieczeń majątkowych, stypendiów, świadczeń alimentacyjnych.

Ryzyko grzywny

Podatnik, który nie reguluje na czas swoich zobowiązań podatkowych, naraża się niekiedy na odpowiedzialność karną skarbową. Karane jest uporczywe niewpłacanie podatku w terminie. Stanowi o tym art. 57 § 1 Kodeksu karnego skarbowego.

Takie działanie jest wykroczeniem skarbowym. Grozi za nie grzywna od 1/10 do dwudziestokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę (aktualnie od 210 zł do 42.000 zł). W przypadku wykroczeń skarbowych o mniejszej szkodliwości społecznej grzywnę nakłada w formie mandatu karnego upoważniony pracownik w urzędzie skarbowym. Taki tryb stosuje się, gdy osoba sprawcy i okoliczności popełnienia wykroczenia skarbowego nie budzą wątpliwości, a nie zachodzi potrzeba wymierzenia surowszej kary niż grzywna nieprzekraczająca podwójnej wysokości minimalnej pensji (obecnie 4.200 zł). Ukarany musi ponadto zgodzić się na przyjęcie mandatu karnego. Jeżeli tego nie zrobi, sprawa trafia do sądu. Sąd może odstąpić od wymierzenia kary, jeżeli przed wszczęciem postępowania w sprawie o wykroczenie skarbowe cały należny podatek został wpłacony.

Przesłanką ukarania podatnika za niewpłacenie podatku w terminie jest uporczywość takiego działania. Powszechnie przez "uporczywie" rozumie się "trwający dłuższy czas" lub "cyklicznie powtarzający się". Podobnie pojęcie to jest definiowane w orzecznictwie sądowym. Przyjmuje się, że "uporczywie" oznacza periodyczne i umyślne łamanie obowiązku terminowego uiszczania podatku albo długotrwałe zaniechanie uregulowania podatku płaconego jednorazowo. Takiej cechy nie można natomiast przypisać krótkotrwałej zwłoce lub kilkukrotnym opóźnieniom przedzielonym okresami terminowych wpłat (por. postanowienie SN z dnia 28 listopada 2013 r., sygn. akt I KZP 11/13). Podatnik musiał mieć ponadto obiektywną możliwość uregulowania zobowiązania podatkowego (por. wyrok Sądu Okręgowego w Częstochowie z dnia 25 listopada 2014 r., sygn. akt VII Ka 830/14).

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 29.08.1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2018 r. poz. 800)

Ustawa z dnia 10.09.1999 r. - Kodeks karny skarbowy (Dz. U. z 2017 r. poz. 2226 ze zm.)

Ustawa z dnia 17.06.1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2017 r. poz. 1201 ze zm.)

autor: Małgorzata Żujewska
Gazeta Podatkowa nr 39 (1496) z dnia 2018-05-14

GOFIN podpowiada