Konsument w świecie przecen

Sytuacja gdy pod ceną przekreśloną (jako dotychczasową) kryje się wartość, która wcale nie obowiązywała przed przeceną, to nic innego jak jaskrawy przykład praktyki przedsiębiorcy wprowadzającej konsumenta w błąd. Tego rodzaju działanie przedsiębiorcy ma na celu wywołanie u nabywcy towaru wrażenia, że nowa cena, znajdująca się najczęściej obok lub pod ceną przekreśloną, jest niższa od tej dotychczasowej, a tym samym sugerowanie konsumentowi oszczędności związanej z zakupem danego towaru. To tylko przykład jednego z naruszeń praw konsumentów.

Pobierz darmowy program PIT 2012

Tego rodzaju przypadki sankcjonowane są przepisami ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym. Praktykę rynkową uznaje się za działanie wprowadzające w błąd, jeżeli działanie to w jakikolwiek sposób powoduje lub może powodować podjęcie przez przeciętnego konsumenta decyzji dotyczącej umowy, której inaczej by nie podjął. Dotyczy to m.in. podawania przez sprzedawców ceny promocyjnej obok starej ceny (z reguły przekreślonej) w sytuacji, gdy ta druga nie była stosowana i jest wyższa niż rzeczywista cena produktu przed rozpoczęciem promocji.

W razie dokonania nieuczciwej praktyki rynkowej konsument, którego interes został zagrożony lub naruszony, może żądać:

• zaniechania tej praktyki,
  
• usunięcia skutków tej praktyki,
  
• złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia o odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie,
  
• naprawienia wyrządzonej szkody na zasadach ogólnych, w szczególności żądania unieważnienia umowy z obowiązkiem wzajemnego zwrotu świadczeń oraz zwrotu kosztów,
  
• zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny.

Ciężar dowodu, że dana praktyka rynkowa nie stanowi nieuczciwej praktyki wprowadzającej w błąd spoczywa na przedsiębiorcy, któremu zarzuca się stosowanie nieuczciwej praktyki rynkowej. To sprzedawca będzie musiał wykazać, że dana przecena była realna. W przeciwnym wypadku dochodzenie omawianych roszczeń byłoby najczęściej niemożliwe z uwagi na brak odpowiednich dowodów świadczących o nieuczciwej promocji cenowej towarów. Do stwierdzenia istnienia nieuczciwej praktyki handlowej bez znaczenia jest także to, czy dana praktyka ma miejsce przed zawarciem umowy, po jej zawarciu, czy też w trakcie trwania umowy między stronami.

Czasem nie zaszkodzi również zawiadomienie Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów o podejrzeniu stosowania przez przedsiębiorcę nieuczciwej praktyki rynkowej. Za tego rodzaju działania grozi przedsiębiorcy kara pieniężna do 10% przychodu osiągniętego w ubiegłym roku rozliczeniowym, nakładana decyzją Prezesa UOKiK.

Nieuczciwe praktyki rynkowe przedsiębiorcy stanowią jedną z form praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów.

Z okazji poświątecznych wyprzedaży Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów na swojej stronie internetowej (www.uokik.gov.pl) radzi, w jaki sposób uniknąć przykrych sytuacji. Warto przede wszystkim porównywać oferty różnych sklepów i zastanowić się, czy rzecz, którą wkłada się do koszyka, jest faktycznie potrzebna. Należy też krytycznie oceniać kolorowe ogłoszenia o sezonowych przecenach - nie wszystkie są bowiem prawdziwą okazją. Bywa również, że właściciele sklepów kuszą gratisami dołączanymi do produktów. W rzeczywistości za taki prezent trzeba zapłacić albo okazuje się, że zakup towaru bez upominku jest bardziej opłacalny.

Wymaga też zapamiętania, że klient nie może zwrócić do tradycyjnego sklepu towaru, tylko i wyłącznie dlatego, że przestał mu się podobać. Zgodnie z prawem sprzedawca może odmówić przyjęcia towaru bez wad i zwrócenia klientowi pieniędzy bądź też wymiany na inny. Nie istnieją natomiast przeszkody, aby sprzedawca, mimo braku takiego obowiązku, uwzględnił prośbę klienta. W niektórych sklepach (szczególnie tych, którym zależy na przywiązaniu konsumenta do marki) wewnętrznymi regulaminami wprowadzono prawo do zwrotu towaru bez wad i jest to dobry gest w stosunku do klientów.

Nie można również zapominać o paragonach lub innych dowodach zakupu, które są podstawą dochodzenia roszczeń w przypadku sporu z przedsiębiorcą. Nie jest jednak tak, że zagubienie paragonu oznacza definitywną utratę tych praw - przy czym będzie ich trudniej dochodzić ze względu na problemy dowodowe.

Jeżeli jednak nabyty produkt objęty przeceną okazał się wadliwy, wówczas zawsze przysługuje prawo do reklamacji. Sprzedawca odpowiada za zgodność towaru z umową przez okres dwóch lat. Reklamację składa się w sklepie i to najlepiej na piśmie. Gdy do produktu dołączona jest gwarancja, wtedy można alternatywnie zgłosić reklamację gwarantowi (najczęściej jest to producent lub dystrybutor). Co ważne, to kupujący, a nie przyjmujący reklamację, dokonuje wyboru, który wariant (gwarancja czy odpowiedzialność z tytułu niezgodności towaru z umową) będzie dla niego korzystniejszy i w konsekwencji od jakiego podmiotu dochodzić roszczeń.

Konsumenci mają również możliwość uzyskania bezpłatnej pomocy w dochodzeniu swoich praw. Bezpłatne porady dla konsumentów udzielane są m.in. przez miejskich i powiatowych rzeczników konsumentów, a także pod numerem infolinii 0 800 007 707. Z bezpłatnej pomocy ekspertów można skorzystać także wysyłając pytania na adres porady@dlakonsumentow.pl, który obsługuje Stowarzyszenie Konsumentów Polskich oraz w oddziałach Federacji Konsumentów. Nieprawidłowości w zakresie organizowania promocji można także zgłaszać do Wojewódzkich Inspektoratów Inspekcji Handlowej.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 23.08.2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (Dz. U. nr 171, poz. 1206)

Ustawa z dnia 27.07.2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. nr 141, poz. 1176 ze zm.)

autor: Tomasz Konieczny
Gazeta Podatkowa nr 6 (943) z dnia 2013-01-21

GOFIN podpowiada