Nowy sposób ochrony przed wyłudzeniami. Już blisko 4 mln Polaków zastrzegło swój PESEL w rządowej bazie

Ustawa umożliwiająca zastrzeżenie PESEL została uchwalona w lipcu 2023 roku, a zastrzeżenie można zrobić już od listopada ubiegłego roku. Natomiast od 1 czerwca 2024 roku w praktyce daje to znacznie większą ochronę przed skutkami wyłudzeń. Obywatele nie będą obciążani za zobowiązanie, które zostało zaciągnięte pomimo istniejącego zastrzeżenia PESEL.

Dlatego z tej możliwości korzysta coraz większa grupa osób. Tuż przed wejściem w życie obowiązku sprawdzania statusu PESEL w rządowej bazie przez instytucje, pod koniec maja było 2,99 mln zastrzeżonych PESEL, a według najnowszych danych Ministerstwa Cyfryzacji jest to już 3,72 mln. 

Ochrona, którą daje zastrzeżenie numeru, dotyczy nie tylko umów kredytu czy pożyczki, ale także umów o rachunek oszczędnościowy, przenoszenia własności nieruchomości przed notariuszem czy umów z firmami telekomunikacyjnymi. Najłatwiej zastrzec PESEL przez aplikację mObywatel, ale można to zrobić także w portalu gov.pl oraz bezpośrednio w urzędzie gminy.

W praktyce, gdy PESEL jest zastrzeżony, nie można wziąć kredytu, kupić sprzętu na raty ani załatwić sprawy u notariusza, np. sprzedać mieszkania. Wtedy też nikt nie wykorzysta naszego numeru PESEL, nawet gdy go zna.

Banki, SKOKi, firmy pożyczkowe, telekomunikacyjne oraz notariusze mają obowiązek sprawdzać zastrzeżenie PESEL przy udzielaniu kredytów, pożyczek, wydawaniu duplikatów kart SIM, sprzedaży nieruchomości czy wypłatach gotówkowych powyżej określonej kwoty (obecnie przy wypłacie w oddziale kwoty powyżej 12,7 tys. zł).

W każdej chwili można to zastrzeżenie cofnąć, a potem znowu przywrócić (ponowne zastrzeżenie jest możliwe po 30 minutach od wycofania zastrzeżenia).

Trzeba więc pamiętać o cofnięciu zastrzeżenia numeru PESEL, kiedy chcemy załatwić niektóre sprawy z bankami, SKOK-ami i innymi instytucjami finansowymi oraz notariuszami i operatorami telekomunikacyjnymi.

Co ważne w usłudze "zastrzeż PESEL" można sprawdzić zarówno historię zastrzeżeń oraz to, jakie podmioty i instytucje sprawdzały jego status. Dzięki temu ma się pełną kontrolę nad swoim numerem PESEL. Zarówno zastrzeżenie jak i cofnięcie tego zastrzeżenia są bezpłatne.

Zastrzeżenie PESEL ogranicza możliwość wypłaty wysokiej kwoty gotówki w placówce w jednym dniu. Jak pisaliśmy, ma to ograniczyć wyłudzenia na wnuczka, których ofiarą padają starsze osoby.

Ten limit został wyznaczony jako trzykrotność płacy minimalnej (obecnie to około 12,7 tys. zł). Przy dyspozycji takiej wypłaty w gotówce doradca sprawdza w rejestrze czy PESEL tej osoby jest zastrzeżony. Jeśli tak, od tego momentu zablokuje takie wypłaty na 12 godzin. 

Dopiero po tym czasie (od momentu sprawdzenia w rejestrze), można w placówce wypłacić kwotę większą niż trzykrotność minimalnego wynagrodzenia. Banki natomiast nie sprawdzają czy numer PESEL jest zastrzeżony, podczas wypłat gotówki z bankomatów. Nie wpływa to też na wykonywanie przelewów.

Monika Krześniak-Sajewicz