Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych na poniedziałkowej konferencji "Reforma systemu emerytalnego - dorobek, zagrożenia, wyzwania" przedstawiło wyniki ankiety, w której ponad 10 tys. kobiet i mężczyzn w różnym wieku oceniło polski system emerytalny. Ankietę przeprowadzono w kwietniu 2010 r. wśród pracowników zarówno dużych firm, zatrudniających kilka tysięcy osób, jak i niewielkich, kilkoosobowych zakładów.
- Aż 98 proc. pytanych uznało, że emerytura, wypłacana według obecnych zasad, nie zapewni im godnego życia na starość. Tylko 2 proc. wyraziło nadzieję, że będą mieli wówczas szanse na zaspakajanie swoich podstawowych, codziennych potrzeb - powiedział ekspert OPZZ Andrzej Strębski. Dodał, że 94 proc. ankietowanych jest przekonana, iż więcej pieniędzy będą dostawali z ZUS niż z OFE, a tylko 6 proc., że będzie odwrotnie.
Zgodnie z zasadami obowiązującego od 1999 r. tzw. kapitałowego systemu emerytalnego, każdy pracujący odprowadza do ZUS 12,2 proc. swojej pensji, zaś do OFE 7,3 proc. Pieniądze są gromadzone na indywidualnych kontach ubezpieczonego w OFE i ZUS. Po osiągnięciu 60 lat przez kobietę lub 65 lat przez mężczyzną, każdy dostanie emeryturę złożoną z dwóch części - jedną z ZUS, drugą z OFE.
Jak powiedział podczas konferencji przewodniczący OPZZ Jan Guz, wypłacane obecnie pierwsze emerytury z OFE wynoszą od ok. 50 zł brutto miesięcznie do ok. 100 zł, a najniższa to 23 zł.
- Już choćby ze względu na te doświadczenia należy dać ludziom możliwość decydowania, gdzie chcą gromadzić pieniądze, dać im możliwość wystąpienia z OFE i oszczędzania na emeryturę tylko w ZUS - powiedział Guz. Poinformował, że OPZZ w najbliższych dniach złoży w Sejmie projekt ustawy, w której taka możliwość będzie przewidziana. Dodał, że OPZZ opowiada się też za propozycją minister pracy Jolanty Fedak, która chce, by Polacy, którzy jednak pozostaną w OFE, przechodząc na emeryturę mogli wybrać zgromadzone tam pieniądze i przeznaczyć je na dowolny cel.
Założenia do projektu nowelizacji ustawy o emeryturach kapitałowych autorstwa resortu pracy, poza możliwością wybrania oszczędności z OFE, zakładają zmianę podziału składki między ZUS i OFE. Do ZUS miałoby trafiać 16,5 proc. miesięcznej pensji pracownika, zaś do OFE 3 proc. Fedak rozważa też wprowadzenie do projektu założeń przepisu, który umożliwiałby wychodzenie z OFE przez osoby, które go dobrowolnie wybrały (urodzone w l. 1949-1968). Dopiero rozpoczynający pracę mogliby natomiast decydować, czy chcą oszczędzać na emeryturę w ZUS i OFE czy tylko w ZUS.
92 proc. ankietowanych przez OPZZ odpowiedziało, że przynależność do OFE nie powinna być obowiązkowa. 8 proc. było przeciwnego zdania. 83 proc. chciałoby mieć możliwość przeniesienia środków zebranych w OFE do ZUS. 7 proc. było temu przeciwnych. 89 proc. uczestników ankiety uważa, że powinna istnieć możliwość wypłacenia środków zgromadzonych w OFE w momencie przechodzenia na emeryturę. Przeciwnego zdania było 11 proc. pytanych.
- Ludzie nie mają zaufania do prywatnych instytucji ubezpieczeniowych, negatywnie oceniają pobieranie przez te instytucje wysokie prowizje i opłaty, a przede wszystkim sami chcą decydować na co przeznaczą pieniądze zgromadzone w ciągu swojego życia zawodowego - powiedział Strębski, który analizował odpowiedzi uczestników ankiety.
O prawie do decydowania przez emeryta o tym, co chce zrobić ze środkami zebranymi w OFE, mówiła również na konferencji OPZZ minister Fedak. Podkreśliła, że emeryt ma pełne prawo przeznaczyć swoje pieniądze na konsumpcję, bo jest to czas, w którym się już nie inwestuje, a raczej skupia na tym, żeby godnie żyć. - Emerytura nie jest zresztą niczym innym niż czas konsumpcji tego, co zgromadziliśmy w życiu - powiedziała.
Fedak podkreśliła, że nie zgodzi się na podwyższenie wieku emerytalnego, który obecnie wynosi 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Przypomniała, że osoby, które tracą pracę w starszym wieku mogą albo wcześniej zacząć brać emeryturę, albo stać się beneficjentami pomocy społecznej. - Lepiej więc, by otrzymywały wcześniej nawet niższe świadczenie, niż - mając przepracowane np. 35 czy 40 lat - pobierały przez kilka lat od państwa zasiłek - dodała.
Tylko 3 proc. ankietowanych przez OPZZ opowiedziało się za podwyższeniem wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn. 15 proc. było za podwyższeniem do 65 lat wieku emerytalnego kobiet, a 82 proc. za obniżeniem do 60 lat wieku emerytalnego mężczyzn.
Ankietowani przez OPZZ byli też pytani o Pracownicze Programy Emerytalne. Jest to dobrowolna metoda oszczędzania na emeryturę, finansowana częściowo przez pracodawcę, a częściowo przez pracownika. 80 proc. ankietowanych stwierdziło, że w ich zakładach nie ma takich programów, przede wszystkim dlatego, że nie są nimi zainteresowani pracodawcy.
- Rozwiązanie, w którym pracownik mógłby wybierać gdzie chce oszczędzać na emeryturę - w ZUS i OFE, albo tylko w ZUS - i do tego korzystałby z Pracowniczego Programu Emerytalnego w swojej firmie byłaby w polskich warunkach najlepszym rozwiązaniem. Poza zmianami w prawie są jednak do tego potrzebne np. ulgi podatkowe dla pracowników, którzy dodatkowo oszczędzaliby na emeryturę i pracodawców, którzy dopłacaliby do tych oszczędności - powiedział Strębski.
Fedak zapewniła, że zrobi wszystko, żeby propozycje resortu pracy, które są w znacznym stopniu zbliżone do pomysłów OPZZ, zostały przyjęte przez rząd, a potem Sejm. - Uważam, że są w nich rozwiązania, które podwyższą emerytury i spowodują, że zasady działania systemu emerytalnego będą przejrzyste.
