Prawo do konsula
Niewielu zdaje sobie sprawę czym, poza wydawaniem paszportów, zajmują się urzędy konsularne. Urząd konsularny może pomóc nam w wielu trudnych sytuacjach, należy tylko wiedzieć jakie posiada uprawnienia na terytorium państwa goszczącego. Warto posiadać taką wiedzę, zwłaszcza gdy jedziemy do państwa obcego w którym nikt z bliskich na nas nie czeka. Przed wyjazdem dobrze jest także zapisać sobie numer telefonu alarmowego do konsulatu.
Jednym z podstawowych zadań konsula jest ochrona praw i interesów Rzeczpospolitej Polskiej oraz jej obywateli. Szczegółowe uprawnienia przysługujące obywatelom polskim oraz obowiązki konsulów reguluje ustawa z 13 lutego 1984 r. o funkcjach konsulów Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. 1984 nr 9 poz. 34 ze zm.) Zgodnie z jej treścią konsul między innymi czuwa, aby obywatele polscy zatrzymani, aresztowani lub w inny sposób pozbawieni wolności w państwie przyjmującym mieli zapewnioną ochronę prawną i traktowanie zgodne z prawem tego państwa oraz z prawem i zwyczajami międzynarodowymi. W szczególności konsul może zwrócić się do sądów lub innych organów o udzielenie informacji o przyczynach zatrzymania, aresztowania lub pozbawienia wolności w inny sposób, a także o udzielenie informacji o stawianych zarzutach. Na wniosek obywatela, w wyżej opisanym przypadku, konsul może również ułatwić mu kontakt z rodziną i innymi osobami bliskimi.
Jednym z ważniejszych uprawnień urzędników służby zagranicznej jest możliwość udzielania obywatelom, którzy przebywają na terenie państwa przyjmującego czasowo, pomocy finansowej przeznaczonej na powrót do Rzeczpospolitej. Tytułem przykładu, jeśli na skutek nieprzewidzianych zdarzeń zostaniemy pozbawieni pieniędzy umożliwiających nam powrót do kraju, możemy skorzystać z takiej pomocy finansowej. Przysługuje ona bowiem "w razie niezbędnej potrzeby". Udzielenie pomocy może być uzależnione od złożenia poręczenia majątkowego lub zobowiązania do zwrotu otrzymanej kwoty w całości lub w części. Konsulowi przysługuje również możliwość udzielenia zapomogi osobom znajdującym się w niedostatku, a zamieszkałym na terenie państwa przyjmującego.
Ponadto konsulowi przysługują stosunkowo szerokie uprawnienia na podstawie prawa o aktach stanu cywilnego. Urzędnik przyjmuje oświadczenia o wstąpieniu w związek małżeński oraz o nazwisku małżonków i ich dzieci, jeżeli osoby zawierające małżeństwo są obywatelami polskimi; wydaje zaświadczenia o zdolności prawnej do zawarcia małżeństwa za granicą, pośredniczy w zgłoszeniu we właściwym urzędzie stanu cywilnego w Polsce faktu urodzenia lub zgonu za granicą. Co do zasady może także udzielić ślubu, jednak to prawo niekiedy nie przysługuje z uwagi na uwarunkowania prawne państwa przyjmującego. Konsul przyjmie również oświadczenia o uznaniu dziecka, jak i oświadczenie małżonka rozwiedzionego o powrocie do nazwiska, które nosił przed zawarciem małżeństwa.
Powyżej opisane zostały tylko niektóre uprawnienia. Konsul posiada wiele innych praw i obowiązków znacznie ułatwiających przeprowadzenie wielu czynności osobom przebywającym stale lub czasowo za granicą.
Aleksandra Piotrowska, aplikant adwokacki HILLS LTS S.A.
