Rynek ubezpieczeń komunikacyjnych zmienia się w dynamiczny sposób. Samochody już dawno przestały być dobrem luksusowym, a kierowcom zależy przede wszystkim na możliwości korzystania z pojazdu i szybkiej wypłacie odszkodowania. W związku ze wzrostem świadomości i funkcjonowaniem coraz większej ilości "kancelarii odszkodowawczych", w przypadku kolizji poszkodowany - oprócz odszkodowania - dochodzi zazwyczaj także zwrotu kosztów wynajmu pojazdu zastępczego czy zadośćuczynienia za krzywdę. W sądach znaczny odsetek stanowią sprawy przeciwko zakładom ubezpieczeń wywołane zdarzeniami drogowymi, a wysokość zasądzanych roszczeń w niektórych sprawach sięga milionów złotych. Wszystkie te okoliczności mają wpływ na wzrost składek z tytułu OC posiadaczy pojazdów mechanicznych.
Posiadanie obowiązkowej polisy z tytułu odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych jest obowiązkiem każdego właściciela pojazdu. Wynika on z art. 23 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych. Brak obowiązkowego ubezpieczenia OC skutkuje nałożeniem kary, która jest zależna od okresu pozostawania bez polisy. W 2016 r. najniższa wysokość kary za brak OC posiadacza samochodu osobowego wynosi 740 zł. Kary uiszcza się na rzecz Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego. Przepis obliguje do posiadania takiej polisy pozostawiając ubezpieczonemu możliwość wyboru zakładu ubezpieczeń w jakim się ubezpieczy. Konkurencja w zakresie ubezpieczenia OC sprowadza się jedynie do ceny oraz ewentualnie renomy zakładu ubezpieczeń, bowiem warunki obowiązkowego OC określone są szczegółowo w ustawie. Suma gwarancyjna nie może być niższa niż równowartość w złotych
1) w przypadku szkód na osobie - 5 000 000 euro w odniesieniu do jednego zdarzenia, którego skutki są objęte ubezpieczeniem bez względu na liczbę poszkodowanych,
2) w przypadku szkód w mieniu - 1 000 000 euro w odniesieniu do jednego zdarzenia, którego skutki są objęte ubezpieczeniem bez względu na liczbę poszkodowanych (art. 36 ust. 1 ustawy).
Pomimo jednak, że warunki OC są jednolite, a segment ubezpieczeń OC posiadaczy pojazdów w poprzednich latach przynosił straty, ubezpieczyciele konkurowali ceną, starając się sprzedać klientowi dodatkowe produkty, jak np. AC, czy NW. Warto w tym miejscu zaznaczyć, iż w przeciwieństwie do obowiązkowego ubezpieczenia OC, inne produkty ubezpieczeniowe znacznie się od siebie różnią, dlatego nie da się ich porównywać jedynie ze względu na cenę.
Pomimo faktu, że obowiązkowe ubezpieczenie OC regulowane jest ustawą, nie wynika z niej wysokość składki. Taryfy oraz wysokość składek na ubezpieczenia obowiązkowe ustala zakład ubezpieczeń (art. 8 ust. 1 ustawy). Ustalając wysokość składek ubezpieczyciele powinni brać pod uwagę ryzyko ubezpieczeniowe. Występująca w poprzednich latach obniżka składek wynikała jednak głównie z konkurencji i wojny cenowej. Zjawisko to wywołało niepokój Komisji Nadzoru Finansowego, która czuwa m.in. nad rynkiem ubezpieczeniowym. W swoim wystąpieniu z dnia 28 września 2015 r. przewodniczący KNF zwracał uwagę na obowiązek prawidłowego ustalania wysokości składki ubezpieczeniowej poprzez jej powiązanie z zobowiązaniami z tytułu zawieranych umów ubezpieczenia oraz kosztami prowadzonej działalności. Co ciekawe, KNF reprezentująca interesy obywateli nawoływała do podniesienia składek ubezpieczeń komunikacyjnych, uzasadniając to spadkiem rentowności sektora ubezpieczeń komunikacyjnych i obawą o jego wypłacalność. Jednocześnie KNF wskazywała na konieczność dostosowania się zakładów ubezpieczeń do jej wytycznych oraz orzecznictwa sądowego w zakresie poprawy standardów likwidacji szkód i uwzględniania roszczeń takich jak zwrot kosztów najmu pojazdu zastępczego, zadośćuczynienie z tytułu "szkody na osobie" czy śmierci osoby najbliższej.
Podwyżka składek z tytułu OC już stała się faktem, a wydaje się, że czekają nas dalsze podwyżki. Ich wysokość jest zależna od kilku czynników i różni się w skali kraju. Oprócz podwyższenia wysokości składek część zakładów ubezpieczeń wprowadza nowe rozwiązania, które mają na celu zachęcenie klienta do skorzystania z ich usług. Modelowym przykładem jest tzw. BLS czyli Bezpośrednia Likwidacja Szkód. Stosujące ją zakłady ubezpieczeń gwarantują swoim klientom, że to ich ubezpieczyciel (a nie ubezpieczyciel sprawcy) dokona likwidacji szkody, a następnie wystąpi do ubezpieczyciela sprawcy z rozliczeniem. Warunkiem jest jednak zazwyczaj stosowanie BLS przez obu uczestników kolizji. Nie obejmuje ona też "szkód na osobie" Takie rozwiązanie jest stosowane również za granicą i znajduje wielu zwolenników.
Przyczyną dalszych podwyżek może być m.in. wprowadzenie podatku od niektórych instytucji finansowych (tzw. podatku bankowego), który objął także ubezpieczycieli. Dodatkowo zakłady ubezpieczeń powinny uwzględnić okoliczności wskazane w piśmie przewodniczącego KNF w obawie przed karami i działaniami nadzorczymi komisji. Analizując sytuację całego sektora ubezpieczeń komunikacyjnych, podwyżka składek może okazać się uzasadniona pod warunkiem, że wpłynie ona pozytywnie na proces likwidacji szkód w ubezpieczeniach komunikacyjnych i ograniczy negatywne zjawiska z nim związane.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 22.05.2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. z 2013 r. poz. 392 ze zm.)
autor: Łukasz Wilmiński
