Samowola budowlana jest karalna. Zapłacić można wiele tysięcy złotych

Samowola budowlana, choć to powszechnie używane określenie, nie ma jednoznacznej definicji w polskim prawie. W praktyce termin ten odnosi się do obiektów budowlanych lub ich części, które zostały wybudowane bez wymaganej decyzji o pozwoleniu na budowę, bez koniecznego zgłoszenia lub pomimo sprzeciwu właściwego organu. Podstawą prawną do reakcji na takie zdarzenia jest art. 48 ustawy Prawo budowlane z dnia 7 lipca 1994 r. (Dz.U.2023.682), który precyzuje, jakie uprawnienia ma organ nadzoru budowlanego w przypadku wykrycia nielegalnego obiektu. To m.in. możliwość wydania postanowienia o wstrzymaniu budowy, nakaz niezwłocznego zabezpieczenia obiektu budowlanego lub terenu oraz zobowiązania do usunięcia ewentualnego stanu zagrożenia. Osoba realizująca inwestycję bez pozwolenia naraża się też na wysoką grzywnę.

Aby budynek nie został uznany za samowolę budowlaną, konieczne jest przede wszystkim uzyskanie niezbędnych zezwoleń przed rozpoczęciem jakichkolwiek prac. W pierwszej kolejności należy sprawdzić, czy planowana inwestycja wymaga pozwolenia na budowę, czy też wystarczy jedynie jej zgłoszenie do odpowiedniego inspektoratu nadzoru budowlanego. W przypadku konieczności uzyskania pozwolenia, inwestor musi złożyć wniosek do właściwego organu administracji architektoniczno-budowlanej, dołączając pełną dokumentację projektową, w tym plan zagospodarowania przestrzennego. Na decyzję można czekać do 65 dni. Równie istotne jest prowadzenie prac zgodnie z wymogami formalnymi, takimi jak obecność wykwalifikowanego kierownika budowy, oraz przestrzeganie zasad bezpieczeństwa.

Nowelizacja Prawa budowlanego, która weszła w życie w pierwszym kwartale 2023 roku, wprowadziła znaczące zmiany w zakresie postępowania wobec samowoli budowlanych. Wprowadzono instytucję abolicji budowlanej, umożliwiającą legalizację niektórych nielegalnych obiektów pod pewnymi warunkami. Jednocześnie zniesiono możliwość przedawnienia samowoli budowlanej, co oznacza, że obiekty wybudowane bez wymaganych zezwoleń nie mogą liczyć na uniknięcie odpowiedzialności. Te zmiany mają na celu zwiększenie dyscypliny w przestrzeganiu przepisów budowlanych i poprawę bezpieczeństwa oraz porządku w zabudowie.

Przeczytaj też: Nawet 5000 zł mandatu za spacer z psem? Wyjaśniamy, kiedy właściciele czworonogów mogą słono zapłacić

Samowola budowlana niesie ze sobą poważne konsekwencje prawne i finansowe. Zgodnie z art. 94 ustawy Prawo budowlane, inwestor, który dopuścił się budowy bez odpowiednich pozwoleń, popełnia wykroczenie, za które grozi grzywna określona w artykule 24 § 1 Kodeksu wykroczeń. Obecne regulacje przewidują surowe kary finansowe, które mogą wynosić nawet do miliona złotych. Sankcje te mają na celu zniechęcenie do naruszania prawa budowlanego i zapewnienie przestrzegania obowiązujących przepisów.

Oprócz grzywien organ nadzoru budowlanego ma prawo nakazać wstrzymanie dalszych prac budowlanych na obiekcie uznanym za samowolę budowlaną. Inwestor jest zobowiązany do złożenia wniosku o legalizację budowy oraz dostarczenia wymaganej dokumentacji w wyznaczonym terminie. W przypadku niewywiązania się z tych obowiązków organ może wydać decyzję o rozbiórce obiektu lub jego części.

Przed nowelizacją przepisów, prawo budowlane przewidywało możliwość ograniczenia lub pozbawienia wolności do dwóch lat za niezastosowanie się do nakazu rozbiórki obiektu. Obecnie sankcje zostały złagodzone, a główną formą kary pozostają grzywny. Mimo to, ich wysokość stanowi znaczące obciążenie dla inwestorów, którzy zdecydowali się na budowę bez wymaganych zezwoleń. Warto więc dokładnie zapoznać się z obowiązującymi przepisami przed rozpoczęciem jakichkolwiek prac budowlanych, aby uniknąć poważnych konsekwencji prawnych i finansowych.

Przeczytaj też:

Na wynajętą działkę zrzucili 30 ciężarówek opon. "Przywieźli to do mnie i tak leży"

Tysiące osób ma problemy przez niepłacenie abonamentu RTV. Kary idą w miliony

Co można wybudować na działce rekreacyjnej? Zasady są precyzyjne