Ustalanie dochodu rodziny dla celów przyznania 500 zł na pierwsze dziecko

Świadczenie wychowawcze na pierwsze dziecko w rodzinie przysługuje, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie przekracza kwoty 800,00 zł lub gdy członkiem rodziny jest dziecko niepełnosprawne - 1.200,00 zł.

Za pierwsze dziecko uznawane jest najstarsze lub jedyne dziecko w rodzinie w wieku do ukończenia 18. roku życia.

Stanowi o tym art. 5 ust. 3 i 4 ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, która jednocześnie w art. 2 definiuje pojęcia związane z dochodem rodziny. Przykładowo:

• dochód - oznacza dochód w rozumieniu przepisów o świadczeniach rodzinnych (patrz ramka),
  
• dochód członka rodziny - to przeciętny miesięczny dochód członka rodziny osiągnięty w roku kalendarzowym poprzedzającym okres, na jaki ustalane jest prawo do świadczenia wychowawczego,
  
• dochód rodziny - oznacza sumę dochodów poszczególnych członków rodziny, wymienionych w art. 2 pkt 16 ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci.

Przy czym pierwszy okres, na który ustalane jest prawo do świadczenia wychowawczego, obejmuje okres od 1 kwietnia 2016 r. do 30 września 2017 r. Rokiem kalendarzowym, z którego dochody stanowią podstawę ustalenia prawa do świadczenia wychowawczego na ten okres, jest rok 2014, z uwzględnieniem przepisów dotyczących utraty lub uzyskania dochodu (art. 48 ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci).

Co istotne, jeśli członek rodziny jest umieszczony w pieczy zastępczej lub w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie, nie uwzględnia się go przy ustalaniu dochodów rodziny w przeliczeniu na osobę.

Natomiast w przypadku gdy prawo do świadczenia wychowawczego ustala się na dziecko pozostające pod opieką opiekuna prawnego, ustalając dochód, uwzględnia się tylko dochód dziecka.

Przy obliczaniu dochodu z gospodarstwa rolnego przyjmuje się, że z 1 ha przeliczeniowego uzyskuje się dochód miesięczny w wysokości 1/12 dochodu ogłaszanego corocznie, w drodze obwieszczenia, przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie art. 18 ustawy o podatku rolnym (Dz. U. z 2013 r. poz. 1381 ze zm.) z uwzględnieniem przepisów dotyczących dzierżawy, określonych w art. 7 ust. 6-8 ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci.

Ponieważ przeciętny dochód z pracy w indywidualnych gospodarstwach rolnych z 1 ha przeliczeniowego w 2014 r. wynosił 2.506 zł (Mon. Pol. z 2015 r. poz. 861), przy ustalaniu prawa do świadczenia wychowawczego na okres rozpoczynający się z dniem 1 kwietnia 2016 r. przyjmuje się, że miesięczny dochód rodziny uzyskany z 1 ha przeliczeniowego gospodarstwa rolnego wynosi 208,83 zł.

Jeśli rodzina uzyskuje dochody z gospodarstwa rolnego oraz dochody pozarolnicze, dochody te sumuje się.

W przypadku:

• utraty dochodu przez członka rodziny lub dziecko pozostające pod opieką opiekuna prawnego w roku kalendarzowym poprzedzającym okres, na jaki ustalane jest prawo do świadczenia wychowawczego, lub po tym roku - ustalając ich dochód, nie uwzględnia się dochodu utraconego,
  
• uzyskania dochodu przez członka rodziny lub dziecko pozostające pod opieką opiekuna prawnego:
  
• w roku kalendarzowym poprzedzającym okres, na jaki ustalane jest prawo do świadczenia wychowawczego - ustalając dochód członka rodziny lub dziecka pozostającego pod opieką opiekuna prawnego, osiągnięty w tym roku dochód dzieli się przez liczbę miesięcy, w których dochód ten był uzyskiwany,
  
• po roku kalendarzowym poprzedzającym okres, na jaki ustalane jest prawo do świadczenia wychowawczego - dochód ich ustala się na podstawie dochodu członka rodziny lub dochodu dziecka pozostającego pod opieką opiekuna prawnego, powiększonego o kwotę osiągniętego dochodu za miesiąc następujący po miesiącu, w którym nastąpiło uzyskanie dochodu,

o ile dochód ten jest uzyskiwany w okresie, na jaki ustalane lub weryfikowane jest prawo do świadczenia wychowawczego.

Nie chodzi tu jednak o każdą zmianę sytuacji finansowej rodziny. Okoliczności, które mogą być uznane za utratę lub uzyskanie dochodu, zostały ściśle określone w art. 2 pkt 19 i 20 ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (patrz tabela).

Ubiegając się o świadczenie wychowawcze na drugie i kolejne dziecko nie trzeba do wniosku dołączać żadnych dodatkowych dokumentów pozwalających na ustalenie dochodu rodziny.

Inaczej jest w przypadku wnioskowania o 500 zł także na pierwsze dziecko albo na jedyne dziecko w rodzinie. Z uwagi na fakt, że obowiązuje wówczas kryterium dochodowe, do wniosku należy dołączyć odpowiednio:

• oświadczenia o dochodach innych niż dochody podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych na zasadach określonych w art. 27, art. 30b, art. 30c, art. 30e i art. 30f ustawy o pdof (Dz. U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.),
  
• oświadczenie o deklarowanych dochodach osiąganych przez osoby podlegające przepisom o zryczałtowanym podatku dochodowym,
  
• dokumenty (w tym oświadczenia) potwierdzające utratę lub uzyskanie dochodu - w przypadku zmian sytuacji dochodowej.

Jeśli natomiast chodzi o informacje o uzyskanych przez członków rodziny dochodach podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych na zasadach określonych we wskazanych wcześniej artykułach ustawy o pdof, to osoba ubiegająca się o świadczenie wychowawcze nie musi ich załączać do wniosku, podobnie jak innych informacji, o których mowa w art. 17 ust. 1 ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci. Zgodnie bowiem z przytoczonym przepisem to organ właściwy oraz marszałek województwa prowadzący postępowanie w sprawie świadczenia wychowawczego są obowiązani do samodzielnego uzyskania lub weryfikacji tych informacji:

• od organów podatkowych lub ministra właściwego do spraw finansów publicznych,
  
• od organów emerytalno-rentowych oraz
  
• z rejestrów publicznych.

Pojęcie utraty lub uzyskania dochodu dla celów ustalenia uprawnień do świadczenia wychowawczego