W dwóch miejscach i nie bez powodu. Oto gdzie znajduje się seria i numer dowodu osobistego
Seria i numer dowodu osobistego to unikalne dane, które służą do potwierdzania tożsamości i weryfikacji autentyczności dokumentu. W aktualnym wzorze dowodu umieszczono je w dwóch lokalizacjach. Taki układ nie jest przypadkowy i wynika z obowiązujących przepisów oraz potrzeb administracji i sektora finansowego.
Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 27 grudnia 2023 r. w sprawie wzoru dowodu osobistego, jego wydawania i odbioru oraz utraty, uszkodzenia, unieważnienia i zwrotu określa, że seria i numer dokumentu muszą być umieszczane w dwóch miejscach - na awersie i rewersie karty. Na przedniej stronie ciąg trzech liter i sześciu cyfr znajduje się w kolumnie danych osobowych, pomiędzy obywatelstwem a datą ważności. Z kolei na odwrocie ten sam kod widnieje w prawym górnym rogu, na jasnym tle, co ułatwia odczyt maszynowy. Taki układ ma zapewnić czytelność informacji zarówno dla urzędników, jak i urządzeń weryfikujących dokument na lotniskach czy w bankach.
Oznaczenie nie jest losowe - każda litera serii ma przypisaną wartość liczbową z zakresu od 10 do 35, zgodnie z kolejnością liter alfabetu łacińskiego (bez polskich znaków). Litery te podlegają ważeniu według schematu 7, 3, 1, a sześć kolejnych cyfr - według wag 9, 7, 3, 1, 7 i 3. Iloczyny wartości i wag są sumowane, a wynik musi być podzielny przez 10 bez reszty. To tzw. suma kontrolna, wykorzystywana do błyskawicznego sprawdzania poprawności dokumentu. System ten pozwala na stworzenie ponad 175 miliardów unikalnych kombinacji, co znacznie ogranicza ryzyko duplikatów i fałszerstw.
Ewolucja rozmieszczenia danych na dowodach osobistych przebiegała stopniowo. W 2015 roku przesunięto numer PESEL z prawego na lewy narożnik rewersu, pozostawiając więcej miejsca na lepsze wyeksponowanie serii i numeru dokumentu. Kolejna modyfikacja nastąpiła w 2021 roku - nowy wzór wzbogacono o warstwę elektroniczną z danymi biometrycznymi i podpisem kwalifikowanym. Mimo zaawansowanych technologii podstawowa weryfikacja dokumentu wciąż zaczyna się od sprawdzenia tradycyjnego ciągu liter i cyfr, umieszczonego w prawym górnym rogu karty. Dopiero po potwierdzeniu jego autentyczności następuje odczyt danych z chipa.
Przeczytaj też: PKO BP ostrzega. Tak możesz stracić pieniądze jeszcze przed wakacjami
Seria i numer dowodu osobistego są niezbędne w instytucjach finansowych, które mają obowiązek stosowania przepisów związanych z przeciwdziałaniem praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Dotyczy to m.in. banków, domów maklerskich i firm udzielających pożyczek. Podczas zakładania konta, wnioskowania o kredyt czy podpisywania umowy na instrumenty finansowe, dane z dowodu trafiają do systemu i są porównywane z bazą zastrzeżonych dokumentów Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Od 2023 roku część banków korzystających z aplikacji mObywatel automatycznie weryfikuje poprawność sumy kontrolnej - jeśli numer dowodu nie spełnia wymogów matematycznych, proces jest przerywany, zanim klient przejdzie do kolejnych etapów.
Weryfikacja danych z dowodu osobistego jest także obowiązkowa przy czynnościach notarialnych, szczególnie tych związanych z przenoszeniem własności lub obciążeniem nieruchomości. Sprzedaż mieszkania, ustanowienie służebności czy podział majątku wspólnego wymagają nie tylko okazania dokumentu, ale również przeniesienia serii i numeru do aktu. Zapis ten trafia do Rejestru Aktów Notarialnych i może zostać zweryfikowany przez sądy wieczystoksięgowe.
Numer i seria jest też istotna w administracji publicznej oraz działaniach służb mundurowych. Dane te są wymagane przy odbiorze innych dokumentów urzędowych, takich jak paszport czy prawo jazdy, a także w procesach rejestracyjnych, np. podczas zakupu samochodu czy wyrabiania podpisu kwalifikowanego. Wprowadzenie błędnego numeru uniemożliwia sfinalizowanie procedury. Z kolei w sytuacjach interwencji drogowej lub ulicznej, funkcjonariusze policji posługują się tym ciągiem znaków, by szybko sprawdzić autentyczność dokumentu w centralnej bazie.
Przeczytaj też:
Też możesz mieć ten banknot w portfelu. Kolekcjonerzy wiele za niego płacą
