Wakacje kredytowe lekiem na podwyżki stóp procentowych
W ciągu niespełna roku stopy procentowe NBP wzrosły już dziesięciokrotnie. Jeszcze ubiegłego lata stopa referencyjna wynosiła zaledwie 0,10 punktu procentowego, podczas gdy dziś to już 6,50 pp. W ślad za kolejnymi decyzjami Rady Polityki Pieniężnej rosną stawki WIBOR, co przekłada się wprost na wzrost kosztów obsługi kredytów i pożyczek, nie tylko tych hipotecznych. Na doraźną i tymczasową pomoc w postaci bezkosztowych wakacji kredytowych "na żądanie" mogą jednak liczyć wyłącznie kredytobiorcy spłacający kredyty mieszkaniowe. Pozostali muszą liczyć na zapisy w swoich umowach lub dobrowolną zgodę banku.
W Dz. U. z dnia 14 lipca 2022 r. pod poz. 1488 została opublikowana ustawa o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom, która przewiduje dla kredytobiorców będących konsumentami prawo do wielokrotnego zawieszenia spłaty kredytu hipotecznego na zaspokojenie własnych potrzeb mieszkaniowych. Wejdzie ona w życie w dniu 29 lipca 2022 r.
Z omawianej formy wsparcia nie skorzystają więc osoby spłacające znacznie wyżej oprocentowane od hipotecznych pożyczki gotówkowe, limity na kartach kredytowych czy kredyty samochodowe.
Wniosek o zawieszenie spłaty nie powinien przybierać skomplikowanej formy - wystarczy oznaczenie konsumenta, kredytodawcy, umowy kredytu oraz wskazanie okresu lub okresów zawieszenia spłaty. Nadto wymagane jest złożenie oświadczenia, że wniosek dotyczy umowy zawartej w celu zaspokojenia własnych potrzeb mieszkaniowych.
Zawieszenie spłaty kredytu następuje niejako automatycznie - z dniem doręczenia kredytodawcy wniosku w tej sprawie, na okres wskazany we wniosku. Bank jest obowiązany potwierdzić wpływ takiego wniosku ze wskazaniem okresu zawieszenia spłaty, jednak nie jest to warunek konieczny dla wakacji kredytowych. Nawet w braku potwierdzenia ze strony banku zawieszenie spłaty kredytu wchodzi w życie.
Omawiana forma pomocy w spłacie kredytu działać będzie na korzystniejszych zasadach niż znane dotychczas formy wakacji kredytowych. Nie będzie to wyłącznie zawieszenie samej raty kapitałowej (z zachowaniem obowiązku zapłaty odsetek) czy nawet całej raty kapitało-odsetkowej, które zwiększało później pozostałe raty do spłaty. Ustawodawca zagwarantował, że w okresie zawieszenia konsument nie jest zobowiązany do dokonywania płatności wynikających z umowy, z wyjątkiem opłat z tytułu ubezpieczeń powiązanych z kredytem, zaś okresu spłaty kredytu nie wlicza się do okresu kredytowania. Okres kredytowania oraz terminy przewidziane w umowie ulegają przedłużeniu o okres zawieszenia spłaty kredytu.
W okresie zawieszenia spłaty kredytu nie są naliczane odsetki ani pobierane opłaty (z wyjątkiem kosztów ubezpieczeń).
Ponieważ z zawieszenia spłaty kredytu mogą korzystać także ci kredytobiorcy, których stać na bieżące regulowanie raty (wniosek nie będzie podlegał ocenie z tej perspektywy i nie wymaga złożenia oświadczenia majątkowego ani nie jest uzależniony od przesłanek dochodowych), istnieje możliwość wykorzystania tej instytucji do częściowej spłaty kredytu, a tym samym zmniejszenia kosztów jego obsługi w przyszłości. Ustawodawca pozwala (w okresie do końca 2023 r.) na maksymalnie 8 miesięcy wakacji kredytowych. Za odłożone dzięki temu pieniądze można dokonać częściowej spłaty kredytu, przeznaczając sumę tych zaoszczędzonych rat (kapitałowo-odsetkowych) na poczet wcześniejszej częściowej spłaty kredytu. W efekcie zmniejszy się saldo kredytu pozostającego do spłaty, co od razu powinno przynieść realne oszczędności na przyszłych ratach oraz płaconych odsetkach (oprocentowanie będzie bowiem naliczane od zmniejszonego salda kredytu).
Zawieszenie spłaty kredytu będzie przysługiwać jednak tylko w stosunku do jednej umowy kredytu zawartej w celach mieszkaniowych. Jeśli ktoś spłaca dwa tego typu kredyty, np. jeden na budowę domu jednorodzinnego, w którym zamieszkuje, a drugi na zakup mieszkania, z którego czerpie dochody w postaci czynszu najmu (tzw. zakup pod wynajem), to prawo do wakacji kredytowych przysługiwać będzie wyłącznie w stosunku do pierwszego z nich. Po pierwsze dlatego, że wniosek może dotyczyć tylko jednego kredytu, a po drugie musi to być kredyt na zaspokojenie własnych, a nie cudzych potrzeb mieszkaniowych.
Prawo do zawieszenia spłaty kredytu nie będzie przysługiwało spłacającym kredyty indeksowane lub denominowane do waluty obcej (co stanowi istotną różnicę względem analogicznej formy pomocy z okresu pandemii COVID-19). Jest to akurat zrozumiałe wyłączenie, gdyż problem wzrostu stóp procentowych, a w ślad za tym rosnących stawek WIBOR, dotyczy kredytów wyrażonych w złotym polskim. Dla porównania, obecny poziom najczęściej stosowanej w złotowych kredytach hipotecznych stawki referencyjnej WIBOR 3M wynosi aktualnie ok. 7 proc., podczas gdy zamiennik dawnego LIBOR 3M w postaci SARON 3M notuje w dalszym ciągu poziom ujemy: -0,57 proc.
Z przywileju wakacji kredytowych na podstawie nowych przepisów będą mogli skorzystać kredytobiorcy, którzy zawarli umowy przed dniem 1 lipca br., o ile okres kredytowania kończy się po upływie 6 miesięcy, licząc od tej daty, tj. po 31 grudnia 2022 r.
BIZNES INTERIA na Facebooku i jesteś na bieżąco z najnowszymi wydarzeniami
Nowa ustawa już wywołuje pewne kontrowersje na tle rozumienia pojęcia konsumenta oraz celu mieszkaniowego kredytu. Środowisko bankowe zgłasza wątpliwości dotyczące możliwości zawieszenia spłaty kredytów dla osób, które prowadzą jednoosobową działalność gospodarczą w swoich mieszkaniach i np. zaliczają odsetki do kosztów uzyskania przychodu lub nawet amortyzują kredytowaną nieruchomość.
Za konsumenta uważa się jednak osobę fizyczną dokonującą z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Oznacza to, że z wakacji kredytowych będą mogły skorzystać osoby, które wprawdzie są przedsiębiorcami, ale kredytowały zakup mieszkania lub budowę domu w tym celu, by w danym mieszkaniu czy domu zamieszkać. Zatem uznać należy, iż pośredni związek z działalnością gospodarczą (np. gdy niezależnie od celu mieszkaniowego w domu/mieszkaniu będzie prowadzona także lub zarejestrowana działalność gospodarcza) nie będzie stanowił przeszkody do skorzystania z wielokrotnego i bezodsetkowego zawieszenia spłaty kredytu.
Co innego oczywiście, gdy przedsiębiorca spłaca kredyt bezpośrednio związany z celem gospodarczym (np. na zakup lokalu użytkowego) - takiemu kredytobiorcy nowa ustawa nie gwarantuje wakacji kredytowych. Poza tym, nawet jeśli kredytobiorca w ogóle nie prowadzi działalności gospodarczej, ale nabył mieszkanie np. w celu wynajmu (nie dla zaspokojenia własnych potrzeb mieszkaniowych), to taka osoba jest również pozbawiona możliwości uzyskiwania preferencyjnego zawieszenia spłaty kredytu.
Autor: Tomasz Konieczny
Gazeta Podatkowa nr 58 (1933) z dnia 2022-07-21
