Wielka zmiana w spółdzielniach rolniczych

Celem ustawy jest wzmocnienie roli spółdzielczości w rolnictwie, co stanowi odpowiedź na potrzeby oraz oczekiwania rolników dotyczące wsparcia w zrzeszaniu się w spółdzielnie oraz ich funkcjonowania w takich podmiotach w obecnych realiach gospodarczych.

Celem ustawy jest wprowadzenie przepisów, które w sposób kompleksowy będą regulowały zasady i sposób funkcjonowania spółdzielni stricte rolniczych, przez stworzenie zachęt do powoływania przez rolników tego typu podmiotów, a także lepszych warunków ekonomicznych do prowadzenia przez nich działalności. Zachęty, o których mowa, to w szczególności wyłączenie podmiotów, które uzyskały status spółdzielni rolników, z określonych obowiązków fiskalnych.

Ustawa określa zasady tworzenia, organizacji, działalności i likwidacji spółdzielni rolników i ich związków.

Przedmiotem działalności spółdzielni rolników będzie prowadzenie działalności gospodarczej na rzecz członków spółdzielni rolników w zakresie:

- planowania prowadzonej przez rolników produkcji produktów lub grup produktów i dostosowywania jej do warunków rynkowych, ze szczególnym uwzględnieniem jej ilości i jakości;

- koncentracji podaży oraz organizowania zbycia produktów lub grup produktów, wyprodukowanych przez rolników;

- koncentracji popytu oraz organizowania nabycia niezbędnych rolnikom środków do produkcji produktów lub grup produktów.

Oprócz powyższej działalności, spółdzielnia rolników będzie mogła prowadzić działalność gospodarczą w zakresie m.in.:

- przechowywania, konfekcjonowania, przetwarzania produktów lub grup produktów, wyprodukowanych przez rolników, oraz obrotu uzyskanymi w ten sposób produktami przetworzonymi;

- świadczenia na rzecz rolników usług związanych z wytwarzaniem przez nich produktów lub grup produktów;

- zbycia produktów lub grup produktów, wyprodukowanych przez rolników;

- upowszechniania wśród swoich członków korzystnych dla środowiska metod uprawy, technologii produkcji lub metod gospodarki odpadami;

- prowadzenia innej działalności usługowej na rzecz swoich członków.

Członkami spółdzielni rolników będą mogli być, po pierwsze rolnicy, których ustawodawca zdefiniował w ustawie jako osoby fizyczne lub prawne prowadzące gospodarstwo rolne w rozumieniu przepisów o podatku rolnym lub prowadzących działalność rolniczą w zakresie działów specjalnych produkcji rolnej, będących producentami produktów rolnych lub grup tych produktów lub prowadzących chów lub hodowlę ryb.

Po drugie, w poczet członków spółdzielni rolników będą mogli zostać przyjęci członkowie nie będący rolnikami w rozumieniu ustawy, lecz prowadzący działalność w zakresie przechowywania, magazynowania, sortowania, pakowania lub przetwarzania produktów rolnych lub grup tych produktów, lub ryb, wytworzonych przez rolników, lub prowadzących działalność usługową obejmującą świadczenie na rzecz rolników usług z wykorzystaniem maszyn, narzędzi lub urządzeń służących do wytwarzania przez tych rolników produktów rolnych lub grup tych produktów, lub ryb.

Spółdzielnia rolników będzie mogła zostać założona przez co najmniej dziesięciu rolników w rozumieniu ustawy.

Ustawodawca wprowadził wymóg, aby przez cały okres funkcjonowania spółdzielni członkami spółdzielni było co najmniej dziesięciu członków będących rolnikami. Każdy z członków spółdzielni rolników będzie mógł przynależeć do jednej spółdzielni rolników w zakresie określonych produktów lub grup produktów. Wykaz produktów lub grup produktów, ze względu na które będą mogły być zakładane spółdzielnie rolników, określi minister właściwy do spraw rynków rolnych w drodze rozporządzenia.

Przepisy zmieniające wprowadzają zmiany w przepisach ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny, ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn, ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych, ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy z dnia 9 maja 2008 r. o Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.

Zmiany wprowadzane w ustawie - Kodeks cywilny - polegają na uznaniu, że przy umowach kontraktacji między producentem rolnym a kontraktującym, przez producenta rolnego rozumie się również spółdzielnię rolników lub związek takich spółdzielni.

Zmiany w ustawie o podatku od spadków i darowizn polegają na zwolnieniu od podatku nabycia praw do wkładów w spółdzielni rolników.

Zmiany w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych polegają na zwolnieniu od podatku od nieruchomości budynków i budowli lub ich części i zajętych pod nimi gruntów stanowiących własność bądź będących w wieczystym użytkowaniu spółdzielni rolników lub ich związku, prowadzących działalność jako mikroprzedsiębiorstwo, wykorzystywanych na działalność określoną w art. 6 ust. 1 i 2 ustawy.

Zmiany wprowadzane do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych polegają na dostosowaniu obowiązujących regulacji do zaproponowanej w ustawie nowej instytucji prawnej, dotyczącej możliwości zbywania udziałów w spółdzielni rolników.

Ponadto zmiany w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych dotyczą zwolnienia od podatku dochodów spółdzielni rolników, prowadzącej swoją działalność jako mikroprzedsiębiorstwo, pochodzących ze sprzedaży produktów rolnych lub grup tych produktów, lub ryb, dla których została założona spółdzielnia rolników, wyprodukowanych w gospodarstwach lub działach specjalnych produkcji rolnej jej członków.

Zwolnienia przewidziane w ustawie o podatku od spadków i darowizn, ustawie o podatkach i opłatach lokalnych oraz ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych stanowią pomoc de minimis.

Ustawa wejdzie w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem art. 21, który wejdzie w życie z dniem 1 stycznia 2019 r.

Targowiska to wyodrębnione tereny i budowle (place, ulice, hale targowe) ze stałymi lub sezonowymi punktami sprzedaży drobnodetalicznej lub urządzeniami przeznaczonymi do prowadzenia handlu w wyznaczone dni tygodnia lub codziennie .

Z danych GUS wynika, że w 2016 r. zarejestrowanych było 2 199 stałych targowisk (w tym 2 112 targowisk z przewagą sprzedaży drobnodetalicznej).

Na ich terenie działało ok. 96,5 tys. stałych punktów sprzedaży drobnodetalicznej, wśród których 56,3 tys. było otwartych codziennie. Uzupełnieniem stałej sieci targowiskowej były targowiska sezonowe, których w 2016 r. odnotowano 6 938. Roczne wpływy z opłaty targowej były niższe w ujęciu r/r o blisko 7,5 proc.

Z badań przeprowadzonych w Katedrze Ekonomiki Rolnictwa i Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych SGGW wynika, że udział handlu targowiskowego w detalicznym obrocie artykułami FMCG wynosi 5-7 proc. i dotyczy przede wszystkim produktów rolno-spożywczych, a w mniejszym stopniu także odzieży i obuwia.

W handlu targowiskowym uczestniczą głównie małe, rodzinne gospodarstwa rolne. Należy jednak pamiętać, że znaczący, choć trudny do oszacowania udział w obrocie targowiskowym i bazarowym mają także osoby handlujące towarami przez siebie nie wyprodukowanymi lecz kupowanymi od kogoś innego.

Mimo, że targowiska mogą liczyć na lojalną grupę klientów, to ich powierzchnia z roku na rok zmniejsza się. Badania przeprowadzone w SGGW wskazują, że w latach 1999-2014 skurczyła się ona o około 9 proc.

Badania SGGW wskazują też na prawidłowość polegającą na pozytywnym stymulującym wpływie koniunktury gospodarczej (dynamiki PKB) i inflacji na wzrost powierzchni bazarów i targowisk. We wszystkich opracowaniach zwraca się uwagę na zjawisko wypierania handlu targowiskowego przez rozwój sklepów wielkopowierzchniowych, choć handel targowiskowy traci wobec nich stosunkowo mniej niż na przykład sklepy lokalne, czy osiedlowe.

Jeśli zakaz handlu w niedziele będzie utrzymany i wdrażany zgodnie z harmonogramem, oznacza to, że od 2020 r. w sklepach nie zrobimy zakupów już w żadną niedzielę. To szansa dla handlujących na bazarach i targowiskach na dodatkowy zarobek, skoro będą mogli nadal swobodnie handlować w ustawowe dni wolne. Dodatkowo, warto też pamiętać o pewnych trendach cywilizacyjnych, które w Polsce mają szansę na popularyzację. Polacy w coraz większym stopniu zwracają uwagę na pochodzenie i jakość produktów spożywczych. A to właśnie bazar staje się synonimem dobrej, nieprzetworzonej i zdrowej żywności.

Zagrożeniem dla targowisk jest z kolei utrzymujący się wymóg płacenia gotówką, co będzie stanowiło problem dla rosnącej grupy klientów, którzy w coraz większym stopniu preferują płatności bezgotówkowe - czy to kartą, czy telefonem.

Stragan może być prowadzony w formie jednoosobowej działalności gospodarczej oraz w formie spółki osobowej lub kapitałowej.

Sprzedaż na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej wiąże się z obowiązkiem ewidencjonowania na kasie fiskalnej. Istnieje jednak możliwość zwolnienia przedsiębiorcy z konieczności prowadzenia kasy fiskalnej, jeżeli obrót na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej nie przekroczy w proporcji okresu wykonywania tych czynności w danym roku, kwoty 20 tys. zł, a rodzaj sprzedawanych produktów nie jest wymieniony w katalogu towarów, które bezwzględnie powinny być ewidencjonowane na kasie.

Zasada ta nie oznacza jednak, że właściciel sklepu jest całkowicie zwolniony z obowiązku dokumentowania sprzedaży. Konieczna jest wówczas ewidencja sprzedaży, w której każdorazowo należy zapisywać transakcje na rzecz osób prywatnych i rolników ryczałtowych.

Należy jeszcze pamiętać o ponoszeniu opłaty targowej od sprzedaży prowadzonej poza budynkami na rzecz Gminy, na obszarze której prowadzony jest handel na straganach. Opłatę targową pobiera się niezależnie od należności za korzystanie z targowiska.

Raport - Biuro Informacji Gospodarczej InfoMonitor (BIG InfoMonitor)