Wierzyciel może wstrzymać wydanie dłużnikowi paszportu, dochodząc przed sądem swoich roszczeń
Wierzyciel może zwrócić się do sądu rozpatrującego sprawę o wydanie postanowienia dotyczącego wstrzymania wydania dłużnikowi paszportu. Może jednak skorzystać z takiej możliwości tylko w przypadku roszczeń niepieniężnych. Dłużnik ma prawo zaskarżyć postanowienie sądu.
Artykuł 17 ustawy z dnia 13 lipca 2006 roku o dokumentach paszportowych przewiduje postanowienia, które umożliwiają wstrzymanie dłużnikowi paszportu na skutek konkretnych działań wierzyciela. Jest on dość restrykcyjny w swojej treści i dotyczy dwóch kategorii spraw. Pierwsza z nich związana jest z postępowaniem przed sądem, w tym m.in. z dochodzeniem roszczeń cywilnych przed sądem powszechnym. Natomiast druga kategoria wiąże się z prowadzeniem postępowania przygotowawczego w sprawach karnych lub karno-skarbowych przez organy ścigania.
- Jeżeli wierzyciel chciałby skorzystać z możliwości wstrzymania dłużnikowi wydania paszportu, wówczas w postępowaniu sądowym, w którym dochodzi swoich roszczeń przeciwko dłużnikowi, może zwrócić się do sądu rozpatrującego daną sprawę o wydanie przez tę instytucję takiego postanowienia. Na jego podstawie sąd zwróci się do właściwego organu, czyli do właściwego wojewody, o wstrzymanie dłużnikowi wydania dokumentu paszportowego, wyjaśnia Michał Tomasiak, radca prawny z Kancelarii Rachelski i Wspólnicy.
Według Tomasiaka jest to jedna z form zabezpieczenia roszczeń, niestosowana zbyt często, ale uzasadniona w świetle obowiązujących przepisów prawa. Jeżeli sąd uzna, że przesłanki wstrzymania dłużnikowi paszportu są na tyle istotne, że wyjazd przez niego z terytorium UE może wiązać się z ucieczką z kraju przed konsekwencjami prawnymi, może podjąć taką decyzję.
- Przepisy art. 17 mówią tylko o możliwości wstrzymania wydania paszportu. Natomiast nie stanowią one w żaden sposób o sytuacjach, kiedy dana osoba posiada już paszport i można byłoby go unieważnić. Tego przepisy w ustawie nie przewidują. Tak więc dotyczy to wyłącznie możliwości wstrzymania wydania paszportu, kiedy wierzyciel się o niego ubiega, dodaje Michał Tomasiak.
Nie każdy dłużnik musi obawiać się takiej sytuacji. Przepisy artykułu o dokumentach paszportowych i postępowaniu egzekucyjnym, zawarte w kodeksie postępowania cywilnego, nakazują zwrócić uwagę na roszczenia niepieniężne, ponieważ katalog zabezpieczenia roszczeń pieniężnych jest zamknięty. Jeżeli wierzyciel dochodzi przeciwko dłużnikowi np. z powództwa o zapłatę danej kwoty, raczej nie będzie mógł skorzystać z tego typu instytucji. Ponadto w sytuacji, która jest uzasadniona ważnym interesem osoby ubiegającej się o dokument paszportowy, konsul może wydać paszport tymczasowy, pomimo istnienia przesłanek do odmowy. Jednak dotyczy to przypadków, gdy paszport tymczasowy wydawany jest za granicą.
- W tym przypadku bardziej chodzi tu o sytuacje, w których dłużnik musi świadczyć jakieś świadczenie niepieniężne, czyli musi zachować się w jakiś określony sposób np. przeprosić wierzyciela, czy wydać mu jakąś konkretną rzecz. Wówczas należałoby uznać, że tego typu zabezpieczenie związane z koniecznością osobistej obecności dłużnika przy spełnieniu roszczenia jest konieczne, podkreśla Tomasiak.
Dłużnik może zaskarżyć postanowienie wojewody o odmowie wydania paszportu do organu wyższej instancji tj. Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji. W przypadku nieprzychylenia się do jego zażalenia, może on zakwestionować decyzję odmowną przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym, a następnie przed Naczelnym Sądem Administracyjnym.
