19% - liniowa stawka podatku? Decyzja do jutra!

Nowa opcja

Przepisy ustawy z dnia 12 listopada 2003 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. nr 202 z 2003 r., poz. 1956) wprowadziły nową opcję opodatkowania dla osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą.

Od 1 stycznia 2004 r. osoby te mogą wybrać spośród dwóch sposobów opodatkowania swoich dochodów. Pierwszy z nich to opodatkowanie na dotychczasowych warunkach, czyli według skali progresywnej 19%, 30% i 40%. Drugi - to podatek dochodowy uiszczany według liniowej stawki w wysokości 19%.

Działalność tylko pozarolnicza

Z liniowej stawki podatku dochodowego w wysokości 19% mogą skorzystać wyłącznie ci podatnicy, którzy osiągają przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej w rozumieniu przepisu art. 5a pkt 6 znowelizowanej ustawy. W myśl powoływanego przepisu pozarolnicza działalność gospodarcza to działalność zarobkowa wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły, prowadzona we własnym imieniu i na własny rachunek, z której uzyskane przychody nie są zaliczane do przychodów z innych źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt. 1, 2, 4-9 ustawy.

Było niekonstytucyjnie

Rząd długo zastanawiał się nad wprowadzeniem 19-proc. liniowej stawki w podatku dochodowym od osób fizycznych. Gdy w projekcie ustawy opcja ta pojawiła się po raz pierwszy, wzbudziła wiele kontrowersji. W szczególności sprzeciw wzbudził zapis, zgodnie z którym nową formę opodatkowania mogli wybrać tylko ci podatnicy, którzy prowadzili pozarolniczą działalność gospodarczą w 2003 r. Zapis uniemożliwiał więc skorzystanie z tej opcji osobom, które chciałyby rozpocząć taką działalność w 2004 r.

W związku z tym pojawił się zarzut bezpodstawnego różnicowania sytuacji podatników, a w konsekwencji niezgodności przepisów ustawy z Konstytucją RP. Ostatecznie z wprowadzenia takiego ograniczenia zrezygnowano. Nie oznacza to jednak, że opcja opodatkowania wg 19-proc. stawki jest dostępna dla wszystkich.

Swoboda, ale nie do końca

Jeżeli podatnik, który wybrał sposób opodatkowania wg 19-proc. stawki podatku uzyska z pozarolniczej działalności gospodarczej prowadzonej samodzielnie lub w formie spółki nie mającej osobowości prawnej przychody ze świadczenia usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy, odpowiadających czynnościom, które podatnik lub co najmniej jeden ze wspólników:
- wykonywał w roku poprzedzającym rok podatkowy lub
- wykonywał lub wykonuje w roku podatkowym
w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy, podatnik ten traci w roku podatkowym prawo do rozliczania się w tej formie i jest obowiązany do złożenia właściwych deklaracji o wysokości dochodu osiągniętego od początku roku i wpłacenia zaliczek obliczonych przy zastosowaniu progresywnej skali podatkowej (19%, 30%, 40%) oraz odsetek za zwłokę od zaległości z tytułu tych zaliczek.

Ustawodawca wyklucza więc skorzystanie z 19-proc. stawki w sytuacji, w której podatnik w ramach prowadzonej działalności chce świadczyć usługi na rzecz pracodawcy (byłego lub obecnego) odpowiadające czynnościom, które są lub były wykonywane przez tegoż podatnika i na rzecz tego pracodawcy (w 2003 lub 2004 r.) w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy.

Celowe jest podkreślenie restrykcyjnego charakteru sankcji, jakie ustawodawca przewidział dla podmiotu, który skorzystał ze stawki 19-proc., mimo że nie był do tego uprawniony.

Załóżmy, iż w 2008 r. organ podatkowy przeprowadzi kontrolę u podatnika, który w 2004 r. skorzystał z opcji opodatkowania 19-proc. stawką i kontynuował rozliczenie w tej formie w latach następnych. W wyniku przeprowadzonego postępowania organ podatkowy stwierdzi, iż podatnik korzystał z opodatkowania stawką w wysokości 19% nie mając do tego prawa.

Wówczas podatnik zobowiązany będzie do opodatkowania dochodu uzyskanego w latach 2004 - 2008 wg progresywnej skali podatkowej (19%, 30% i 40%) oraz do uiszczenia odsetek za zwłokę za ten okres.

Przywileje utracone

Wybór opodatkowania dochodów 19-proc. podatkiem liniowym oznacza rezygnację z większości ulg i zwolnień przewidzianych przepisami ustawy. Podatnicy, którzy wybiorą 19-proc. podatek stracą prawo do korzystania z ulgi uczniowskiej oraz do tzw. dużej ulgi budowlanej. Nie będą mogli również odliczyć od podatku wydatków na remont i modernizację budynku mieszkalnego, a także wpłat na fundusz mieszkaniowy lub wspólnoty mieszkaniowej.

Nie przysługuje im prawo do kontynuacji odliczeń wydatków mieszkaniowych, które nie znalazły pokrycia w podatku lub w dochodzie za lata poprzednie. Podatnicy nie będą również mogli pomniejszyć dochodu o wydatki odliczane w ramach tzw. ulgi odsetkowej.

Nie skorzystają też ze zwolnienia od podatku dochodów uzyskiwanych z prowadzenia działalności gospodarczej na terenie specjalnej strefy ekonomicznej.

Podkreślić należy, iż utrata przywilejów dotyczy również praw nabytych.

Wybór 19-proc. PIT wyklucza prawo do wspólnego opodatkowania małżonków oraz osób samotnie wychowujących dzieci. Jest to jedną z najbardziej dotkliwych konsekwencji wyboru nowej opcji opodatkowania.

Rachunek zysków i strat

Utrata większości ulg i zwolnień, w tym przede wszystkim prawa do wspólnego rozliczania podatku powoduje, iż 19-proc. podatek liniowy nie dla wszystkich jest rozwiązaniem optymalnym. Dlatego też każdy przedsiębiorca, zanim zdecyduje się na wybór najbardziej odpowiedniej dla siebie formy opodatkowania, powinien przeprowadzić krótką symulację, na podstawie której będzie mógł stwierdzić, iż opcja proponowana przez ustawodawcę jest dla niego opłacalna ekonomicznie.

Na podstawie publikowanych wyników kalkulacji dokonanych przez specjalistów przyjmuje się, iż podatek liniowy jest korzystny w przypadku, gdy dochód podatnika przekracza rocznie 41.840 zł.

Na łez otarcie

Podatnicy, którzy zdecydują się wybrać w 2004 r. 19% podatek liniowy mają prawo odliczyć od dochodu straty z lat ubiegłych poniesione z działalności gospodarczej. Mogą również pomniejszać dochód o składki zapłacone w roku podatkowym bezpośrednio na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe oraz wypadkowe. Ponadto podatnicy będą mogli odliczyć od podatku składkę opłaconą na powszechne ubezpieczenie zdrowotne.

Nawet trzy deklaracje

W sytuacji, gdy podatnik zdecyduje się na opodatkowanie przychodu z pozarolniczej działalności gospodarczej podatkiem liniowym, a ponadto jest zatrudniony na podstawie stosunku pracy oraz uzyskuje dochód m.in. ze zbycia papierów wartościowych - będzie zobowiązany do złożenia trzech odrębnych zeznań dla każdej kategorii dochodów.

Menadżerowie bez liniowego

Znowelizowana ustawa kwalifikuje przychody uzyskiwane przez menadżerów na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze jako przychody z działalności wykonywanej osobiście, także wtedy, gdy zawarto je w ramach prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej. Tym samym ustawodawca wykluczył możliwość stosowania podatku w wysokości 19% dla tego źródła przychodów.

Czasu coraz mniej

Przedsiębiorcy, którzy chcą przejść na nowy system i opodatkować swoje dochody według liniowej 19-proc. stawki podatku, obowiązani są w terminie do 20 stycznia 2004 r. złożyć właściwemu Naczelnikowi Urzędu Skarbowego pisemne oświadczenie o wyborze tego sposobu opodatkowania.

Stosowne oświadczenie będą musieli złożyć również ci podatnicy, którzy rozpoczną działalność gospodarczą w trakcie roku podatkowego. Datą graniczną dla złożenia oświadczenia jest wówczas dzień poprzedzający datę rozpoczęcia działalności. Zgłoszenie nie może nastąpić jednak później, niż z dniem uzyskania pierwszego przychodu.

Forma dowolna

Z naszych informacji wynika, iż część urzędów skarbowych przygotowała własne wzory oświadczeń. Są one dostępne jedynie u źródła - czyli w siedzibie urzędu. Złożenie oświadczenia na formularzu proponowanym przez urząd nie jest bezwzględnie wymagane. Podatnicy dysponują w tym zakresie dużą swobodą. Stosowne oświadczenie mogą sformułować samodzielnie.

Rezygnujesz - zgłaszasz

Zadeklarowany wybór omawianej opcji opodatkowania obowiązuje do momentu, kiedy przedsiębiorca nie złoży rezygnacji na piśmie w terminie do 20 stycznia roku, w którym ma zamiar zmienić sposób opodatkowania.

Sprawdź też inne terminy podatkowe