39 proc. polskich firm padło ich ofiarą

To o 9 pkt proc. więcej niż średnia dla firm z Europy Środkowowschodniej i o 5 pkt proc. więcej niż średnio deklarują przedsiębiorstwa na całym świecie. Z badania wynika, że w ciągu ostatnich dwóch lat odsetek polskich spółek, które uważają, że padły ofiarą przestępstwa gospodarczego, wzrósł o 9 pkt proc.

Eksperci z firmy doradczej PricewaterhouseCoopers (PwC) wyjaśnili podczas wtorkowej konferencji, że na wzrost liczby przestępstw ma wpływ m.in. kryzys ekonomiczny i związane z tym spowolnienie gospodarcze, a także nieefektywność mechanizmów służących zapobieganiu i wykrywaniu nadużyć w polskich firmach.

- Polskę odróżniają od reszty świata mechanizmy wykrywania przestępstw gospodarczych przez firmy. Często te mechanizmy nie istnieją bądź są nieskuteczne, albo spółki zostawiają wykrywanie nadużyć przypadkowi - powiedział dyrektor w dziale przestępczości gospodarczej ogólnej w PwC Dariusz Cypcer.

Katarzyna Kreft z PwC wyjaśniła, że w czasie kryzysu obserwowana jest większa presja na popełnianie przestępstw, poza tym firmy w ramach oszczędności zwalniają pracowników - także w działach kontrolingu - oraz ograniczają mechanizmy kontrolne. - Niewykluczone, że gdyby mechanizmy wykrywania przestępstw były bardziej skuteczne, to odsetek byłby większy- powiedziała.

Wśród trzech najczęściej wymienianych przestępstw wskazano sprzeniewierzenie aktywów (61 proc. w Polsce wobec 72 proc. na świecie i 69 proc. w Europie Środkowo-Wschodniej), cyberprzestępstwa (odpowiednio 26 proc., 23 proc. i 18 proc.) oraz korupcję i przekupstwo (26 proc., 24 proc. i 36 proc.)

Najczęściej sprawcy takich przestępstw pochodzą z poza firmy (58 proc.). Spośród pozostałych 42 proc. sprawców działających na niekorzyść własnych firm większość (69 proc.) to osoby należące do kadry kierowniczej. Zwykle jest to mężczyzna w wieku 31-40 lat, o stażu pracy 3-5 lat z wyższym wykształceniem.

- Im wyżej w hierarchii organizacji jest osoba popełniająca przestępstwo, tym jest ona starsza, a przestępstwo ma większy zasięg i powoduje większe straty - dodał Cypcer.

Nowym zjawiskiem są cyberprzestępstwa, które znalazły się na drugim miejscu - mówi Dariusz Cypcer z firmy doradczej, która przygotowała raport. Ważne jest to, że cyberprzestępczość pojawiła się jako nowa kategoria nadużyć ze stosunkowo dużą skalą występowania. Znalazła się na drugim miejscu. Jak podkreśla ekspert, raport pokazuje, że przestępczość gospodarcza w Polsce występuje na poziomie zbliżonym do światowego, a jednocześnie oddala się od krajów Europy Środkowo-Wschodniej, co należy uznać za pozytywne zmiany. Jak wynika z raportu, w Polsce brakuje skutecznych mechanizmów wyłapywania przestępstw gospodarczych, a większość nadużyć jest wykrywana przez przypadek. W polskich firmach brakuje na przykład tzw. linii etycznych, gdzie pracownicy firmy bądź klienci mogą anonimowo zawiadomić wyższe kierownictwo o zauważonych nadużyciach - podkreśla Dariusz Cypcer. Takie rozwiązania z powodzeniem są stosowane w Stanach Zjednoczonych oraz na Zachodzie Europy, w Polsce nie. Zdaniem Dariusza Cypcera wynika to z przyzwyczajeń kulturowych, gdyż Polacy postrzegają to jako rodzaj donosicielstwa.

Z raportu wynika również, że co dziesiąta firma na świecie w wyniku przestępstw gospodarczych poniosła straty powyżej 5 milionów dolarów. Najczęściej nadużycia występują w branży ubezpieczeniowej i telekomunikacyjnej oraz w sektorze publicznym i rządowym oraz usługach finansowych.

Raport "Global Economic Crime Survey 20011" jest publikowany co dwa lata przez firmę doradczą PricewaterhouseCoopers. Badanie przeprowadzono między lipcem a listopadem tego roku. Wzięło w nim udział 4 tysiące respondentów z 72 krajów.