Audytor pod nadzorem

Od 29 czerwca zacznie obowiązywać VIII Dyrektywa Unii Europejskiej w sprawie ustawowych badań rocznych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych. Od tej daty Polska oraz pozostałe 24 kraje Wspólnoty będą miały dwa lata na wprowadzenie przepisów dyrektywy do legislacji krajowych. W związku z poważnymi zmianami, jakie będą musiały zajść w polskim prawie, Krajowa Izba Biegłych Rewidentów (KIBR) opublikowała dwa raporty o tym, jaki wpływ będzie miała VIII Dyrektywa na pracę audytorów badających sprawozdania finansowe. Jeden z nich poświęcony jest nadzorowi publicznemu nad zawodem biegłego rewidenta. Będzie to instytucja całkowicie nowa w Polsce. Utworzy ją Ministerstwo Finansów we współpracy z Krajową Izbą Biegłych Rewidentów. Nową dyrektywę wydano w związku z międzynarodowymi aferami i fałszerstwami sprawozdań finansowych na ogromną skalę, które doprowadziły do upadku firm obracających miliardami dolarów. Afery te podważyły zaufanie do firm audytorskich i biegłych rewidentów badających sprawozdania.

VIII Dyrektywa powstała więc w celu odbudowy zaufania publicznego do rewizji sprawozdawczości finansowej, biegłych i firm audytorskich.Aby zrealizować ten cel, wprowadzono rozwiązania mające zwiększyć jakość badań sprawozdań. Biegli będą mieli obowiązek stosowania międzynarodowych standardów rewizji finansowej, ujawnione zostaną struktury firm audytorskich, wdrożony zostanie system zapewniający wysoką jakość badania sprawozdań oraz powołany będzie organ nadzoru publicznego.Więcej jawnych informacji Raporty KIBR przedstawiają najważniejsze zmiany, jakie niesie ze sobą dyrektywa. Rozszerzy ona możliwość uczestnictwa w zarządach spółek audytorskich biegłych rewidentów z innych państw UE. Nie zmieniono jednak zasady, aby badanie sprawozdania mógł przeprowadzić biegły zatwierdzony w danym państwie członkowskim. Zwiększono zakres informacji ujawnianych w rejestrach biegłych rewidentów i firm audytorskich. W przypadku biegłych rewidentów w rejestrze znajdą się takie dane, jak: imię i nazwisko biegłego, adres i numer jego rejestracji, nazwa, adres, adres strony internetowej i numer rejestracji firmy audytorskiej, przez którą biegły jest zatrudniany lub z którą jest w jakiś sposób powiązany oraz inne rejestracje w charakterze biegłego rewidenta. W przypadku firm audytorskich rejestr będzie zawierał: nazwę, adres i numer rejestracji, formę prawną, informacje kontaktowe, adresy biur w państwach członkowskich, nazwiska i numery rejestracji wszystkich zatrudnianych biegłych lub powiązanych z firmą, nazwiska i adresy służbowe wszystkich właścicieli i udziałowców, członkostwo w sieci (jeśli takie istnieje) oraz wszystkie inne rejestracje jako firmy audytorskiej.

Niezależność biegłego

Niezależność biegłego to jedna z najistotniejszych cech, które pozwalają biegłemu właściwie wykonywać swoje obowiązki. Dyrektywa wskazuje sytuacje, w których niezależność może być zagrożona. Istnienie zagrożeń nie wyklucza jednak przeprowadzenia badania, jeśli firma audytorska zastosuje odpowiednie zabezpieczenia. Zagrożenie może stanowić jakikolwiek związek z badaną firmą o charakterze finansowym, gospodarczym czy w formie stosunku pracy lub innego rodzaju. W przypadku gdy niezależność została naruszona, biegły lub firma nie mogą prowadzić kontroli ustawowej. W opinii Krajowej Rady Biegłych Rewidentów (KRBR) regulacje te są zgodne z obecnie obowiązującymi. VIII Dyrektywa przewiduje wprowadzenie nowego systemu zapewniania jakości badań sprawozdań. Musi on być niezależny od kontroli biegłych i podlegać nadzorowi publicznemu Nowe rozwiązania wzmacniają pozycję biegłego i komitetu do spraw audytu (nowe rozwiązanie). Biegły lub firma audytorska badający jednostkę interesu publicznego będą co roku przedkładali komitetowi ds. kontroli oświadczenie potwierdzające ich niezależność w stosunku do badanej jednostki, informacje na temat dodatkowych usług świadczonych na rzecz tej jednostki oraz omawiali z komitetem zagrożenia niezależności. Kluczowy partner firmy audytorskiej ma się zmieniać co najmniej raz na siedem lat. KRBR jest jednak przeciwna ustawowej obowiązkowej rotacji biegłych i firm audytorskich. Rada uważa, że prowadziłoby to do spadku jakości usług i zwiększyłoby ryzyko wystąpienia błędów podczas pracy nad badaniem w pierwszym roku. Dyrektywa powołuje również komitety do spraw audytu w jednostkach interesu publicznego. Mają one przyczynić się do wzrostu niezależności biegłych i wzmocnić zasady ładu korporacyjnego w tych jednostkach.

Neutralność wynagrodzenia

Nową regulacją jest wprowadzenie przepisu o wynagrodzeniu biegłego. Nie może ono być uzależnione od świadczenia usług dodatkowych dla badanej jednostki. Zdaniem KRBR, kwestia niezależność wynagrodzenia powinna znaleźć się w znowelizowanej ustawie o biegłych rewidentach. Przepis taki pozwoli na uniknięcie nacisków ze strony zleceniodawcy.

Łukasz Zalewski