Bój o ogródki działkowe
W Sejmie jest obecnie poselski projekt ustawy o ogrodach działkowych. Określa on zasady zakładania ogrodów działkowych i zarządzania nimi, a także prawa i obowiązki właścicieli i użytkowników oraz zasady zbywania działek na preferencyjnych warunkach. Omawiany projekt ustawy o ogrodach działkowych za fundament uznaje stworzenie takiej sytuacji prawnej działkowców w Polsce, która zgodna jest z Konstytucją RP, zasadami solidarności społecznej, zasadą samorządności i praworządności. Należało niniejszym projektem uczynić zadość orzeczeniom Trybunału Konstytucyjnego, który wielokrotnie podkreślał niezgodność dotychczasowych uregulowań z literą i duchem Konstytucji RP oraz podstawowymi zasadami demokracji.
Przepisy projektu przewidują, że zakładanie ogrodów działkowych jest zadaniem własnym gmin. Gminy realizują powyższe uprawnienie w drodze uchwały rady gminy, właściwej ze względu na położenie ogrodu działkowego. Kompetencje gminy w powyższym zakresie realizować będzie ustanowiony w tym celu pełnomocnik, który dokonuje następujące czynności prawne: przygotowanie podziału ogrodu na część wspólną i odrębne działki, dokonuje zbycia działek lub ustanowienia ich użytkowania, wykonywanie tymczasowego zwykłego zarządu ogrodem, zwołanie pierwszego zebrania wspólnoty i przeprowadzenie wyboru za rządu wspólnoty, koordynowanie działań pracowników urzędu w zakresie spraw związanych z zarządem ogrodu.
Sprecyzowano, jakie elementy ogrodu będą tworzyły część wspólną działkowców, a zarazem ich współwłasność. Wymieniony w art. 9 ust. 1 katalog urządzeń jest katalogiem otwartym, co oznacza, że do pojęcia "urządzenia ogrodów działkowych" można będzie zaliczyć także inne urządzenia, pod warunkiem, że będą mieścić się w wymienionym pojęciu, tzn. służyć do zaspokajania wspólnych potrzeb właścicieli i użytkowników działek.
Przepisy zakładają iż uprawa i korzystanie z działki będzie możliwe wyłącznie w dwóch formach prawnych: prawa własności oraz prawa użytkowania. Z prawem własności związana będzie współwłasność w częściach wspólnych ogrodu. Wielkość udziału w częściach wspólnych ogrodu będzie uzależniona od wielkości posiadanej działki i będzie odpowiadała stosunkowi jej powierzchni względem ogólnej powierzchni działek w ogrodzie.
Dopuszczona została możliwość likwidacji ogrodu działkowego, jednakże może się ona odbyć tylko w wyjątkowych wypadkach, uzasadnionych szczególnymi potrzebami gospodarczymi lub społecznymi. W przypadku dokonania likwidacji, właściwy organ zapewnia teren zastępczy, o powierzchni nie mniejszej niż likwidowany ogród, wyposażone w taką samą infrastrukturę. Nałożono na podmiot lub podmioty - w interesie, których nastąpiła likwidacja - obowiązek wypłaty odszkodowania za ewentualne szkody wynikłe z likwidacji ogrodu. Ponadto osobom, które nie skorzystają z możliwości uzyskania działki na terenie zastępczym, przysługiwać będzie od podmiotu w interesie, którego nastąpiła likwidacja, odszkodowanie obejmujące wartość działki albo ustanowionego na niej użytkowania, oraz zwrot poczynionych przez właściciela lub użytkownika działki nakładów. Ponadto nałożono podmiotowość prawną wspólnocie ogrodu, którą stanowią wszyscy właściciele i użytkownicy działek. Wspólnota ogrodu może, więc nabywać i zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana. Tym samym ustawodawca zadecydował, iż podstawową jednostką ogrodnictwa działkowego w Polsce jest wspólnota ogrodu. Wspólnoty ogrodów mogą zrzeszać się na zasadzie dobrowolności, w oparciu o przepisy ustawy Prawo o stowarzyszeniach.
Wspólnotą ogrodu ma kierować zarząd wybrany przez zebranie wspólnoty ogrodu. Zadaniem zarządu ma być kierowanie sprawami z zakresu części wspólnej ogrodu. Oddzielono czynności zwykłego zarządu, które zarząd podejmuje samodzielnie, od czynności przekraczających zwykły zarząd, które wymagają uchwały zebrania wspólnoty ogrodu. Nadano członkowi wspólnoty ogrodu uprawnienie do zaskarżenia uchwały zebrania wspólnoty ogrodu do sądu powszechnego.
Umożliwiono dotychczasowym użytkownikom działek możliwość odpłatnego przekształcenia prawa użytkowania w prawo własności tej działki. Warunkiem jest złożenie wniosku odpowiednim organom w ciągu dwóch lat od dnia wejścia w życie ustawy. Dotychczasowym użytkownikom przysługuje bonifikata 10 % za każdy rok użytkowania działki i przy odliczeniu wartości poczynionych przez osobę uprawnioną nakładów, zwiększających wartość działki, przy czym łączna obniżka nie może przekroczyć 99% ceny działki. Jeżeli osobą uprawnioną jest emeryt, rencista lub wdowa (wdowiec) po nim (po niej), opłata została ustalana na 1 % ceny działki. Do okresu użytkowania działki, od którego zależy pomniejszenie opłaty wlicza się również okres użytkowania poprzedniego użytkownika, który zmarł, a osoba uprawniona była jego osobą bliską użytkującą z nim wspólnie działkę. Z uwagi na wysokie bonifikaty, wszelkie opłaty związane z przekształceniem użytkowania w prawo własności pokrywają osoby uprawnione. Wprowadzono też fundamentalny zapis, że ogrody działkowe stanowią składnik terenów zielonych oraz terenów rekreacyjnych i podlegają ochronie przewidzianej w przepisach o ochronie gruntów rolnych i leśnych, a także w przepisach o ochronie środowiska.
