Co odliczać?

Duża część podatników powinna dokonać korekty VAT w deklaracji składanej za styczeń 2005 r. Mają więc na to czas do 25 lutego br. Przepisy ustawy o VAT nakładają bowiem obowiązek odrębnego określenia kwot podatku naliczonego związanych zarówno z czynnościami, w stosunku do których podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia podatku należnego, jak i takich, którym nie przysługuje. Jeżeli naliczony VAT związany jest z tymi dwoma grupami czynności, wówczas podatnik może pomniejszyć podatek należny wyłącznie o tę część podatku naliczonego, którą przypisać można czynnościom dającym prawo do odliczenia.

Wprowadzenie do nowej ustawy o VAT dwóch pojęć, a mianowicie czynności dających i niedających prawa do odliczenia podatku, zasadniczo zmienia sposób ustalenia struktury sprzedaży w stosunku do poprzedniego stanu prawnego - podkreślają specjaliści z Rödl & Partner Oddział w Krakowie. Do czynności, od których przysługuje prawo do odliczenia, zaliczyć należy przede wszystkim sprzedaż opodatkowaną. Chodzi tu zarówno o dostawę towarów, jak i świadczenie usług, które podlegają opodatkowaniu VAT stawkami 0 proc., 3 proc., 7 proc. oraz 22 proc. Poza sprzedażą opodatkowaną w zakres tych czynności wchodzą również czynności niepodlegające VAT z prawem do odliczenia podatku. Należy zaliczyć do nich przekazanie prezentów o małej wartości i próbek, a także eksport usług. Obrót towarami udokumentowany fakturami handlowymi również zaliczyć należy do czynności, od których przysługuje prawo do odliczenia podatku.

Więcej problemów przysparza podatnikom prawidłowe ustalenie czynności, które nie dają prawa do odliczenia podatku naliczonego. Katalog ten bowiem obejmuje nie tylko sprzedaż zwolnioną z opodatkowania, wykazywaną w deklaracji VAT-7, ale również czynności nieopodatkowane bez prawa do odliczenia podatku. W tym przypadku uwzględnić należy przede wszystkim sprzedaż wierzytelności własnej oraz sprzedaż udziałów jako czynności, które występują najczęściej w praktyce działania firm.

Uwzględnienie czynności nieopodatkowanych, które nie dają prawa do odliczenia podatku przy obliczaniu struktury, budzi kontrowersje. W doktrynie prawa podatkowego pojawił się pogląd, zgodnie z którym czynności te bierzemy pod uwagę tylko wówczas, gdy ich udział w ogólnym obrocie realizowanym przez podatnika jest znaczny. Ze stanowiskiem tym można zasadnie polemizować. W szczególności pojawia się pytanie, kiedy udział wskazanych czynności w obrocie będzie znaczny, a kiedy nie. Problemem jest przede wszystkim wskazanie wiarygodnych kryteriów, którym nie będzie można postawić zarzutu uznaniowości czy wręcz dowolności w interpretowaniu przepisów ustawy. Wydaje się, iż rozsądne będzie przyjęcie przez podatnika jednolitej praktyki w tym zakresie i uwzględnianie tych czynności przy obliczaniu struktury niezależnie od ich udziału w ogólnym obrocie.

Krzysztof Tomaszewski

Ewa Sokołowska, doradca podatkowy z Rödl & Partner Oddział w Krakowie

Kontrowersje pojawiają się również m.in. przy ewentualnym włączeniu do struktury sprzedaży wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, a także importu usług. Na podstawie definicji obrotu, zgodnie z którym jest to kwota należna z tytułu sprzedaży, przepisów VI Dyrektywy oraz orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, należy zasadnie stwierdzić, iż transakcji tych nie wlicza się do struktury. Dokonując tych czynności, podatnicy występują jedynie jako podmioty obowiązane do rozliczenia i zapłaty podatku, a obrót, który definiują przepisy ustawy, dotyczy co do zasady podmiotu dokonującego dostawy towaru lub też świadczenia usług.