Czy fiskus poczeka na podatek?

Możliwości w teorii

Podatnicy nie zawsze mają powody do zadowolenia po przeczytaniu decyzji wydanej przez urząd skarbowy. Wielu z nich postanawia walczyć o słuszność swoich racji i odwołuje się do izby skarbowej. Zazwyczaj jednak jeszcze przed rozstrzygnięciem sporu muszą albo zapłacić podatek wynikający z nieostatecznej decyzji, albo liczyć się z jego przymusowym ściągnięciem. Wniesienie odwołania nie wstrzymuje bowiem wykonania decyzji. Podlega ona natychmiastowemu wykonaniu. Jedynie w pewnych wypadkach jej realizacja może zostać zawieszona. Zostały one wskazane m.in. w art. 224 oraz 224a Ordynacji podatkowej.

Wstrzymanie realizacji decyzji wchodzi w rachubę wtedy, gdy przemawia za tym ważny interes podatnika lub interes publiczny.

Inna możliwość to danie fiskusowi gwarancji, że podatek zostanie w przyszłości zapłacony. Organ podatkowy wstrzymuje wykonanie zaskarżonej decyzji w przypadku przyjęcia na wniosek podatnika zabezpieczenia wykonania zobowiązania wynikającego z decyzji wraz z odsetkami. Chodzi o zabezpieczenie, o którym mowa w art. 33d Ordynacji podatkowej, np. poręczenie banku, gwarancję bankową, depozyt w gotówce.

Wstrzymanie realizacji zaskarżonej decyzji następuje także w przypadku zabezpieczenia wykonania wynikającego z niej zobowiązania wraz z odsetkami za zwłokę przez ustanowienie hipoteki przymusowej lub zastawu skarbowego, korzystających z pierwszeństwa zaspokojenia.

Dzięki zabezpieczeniu podatnik nie musi przejmować się przymusowym ściągnięciem podatku do dnia wydania ostatecznej decyzji, a w razie wniesienia skargi do sądu administracyjnego - do momentu uprawomocnienia się orzeczenia sądowego. Oczywiście wstrzymanie realizacji decyzji następuje do wysokości zabezpieczenia zaproponowanego przez podatnika lub do wysokości odpowiadającej wartości przedmiotu hipoteki bądź zastawu. Część przekraczająca to zabezpieczenie może być egzekwowana.

Niekorzystne praktyki

Wstrzymanie wykonania decyzji ze względu na ważny interes podatnika lub interes publiczny ma charakter uznaniowy. Urzędnicy ostrożnie więc podchodzą do wniosków opartych na tych przesłankach. Wydawać by się jednak mogło, że podatnik, który daje fiskusowi zabezpieczenie spłaty zobowiązania podatkowego nie powinien mieć problemów z uzyskaniem wstrzymania wykonania nieostatecznej decyzji. Okazuje się tymczasem, że fiskusowi niekoniecznie jest to "na rękę". Zdarza się bowiem, że podatnik składa wniosek o wstrzymanie wykonania decyzji, proponuje w zamian odpowiednie zabezpieczenie, ale urzędy skarbowe wcale nie spieszą się z jego rozpatrzeniem. W tym czasie zaś prowadzą egzekucję. Dlaczego?

Jeszcze w ubiegłym roku, w odpowiedzi na jedną z interpelacji poselskich, resort finansów tłumaczył, że wszystko odbywa się w zgodzie z literą prawa. Wniesienie przez podatnika wniosku o wstrzymanie wykonania decyzji nie powoduje bowiem automatycznie zawieszenia postępowania egzekucyjnego. Jest ono zawieszane dopiero wtedy, gdy zostanie wydane postanowienie o wstrzymaniu wykonania decyzji. Nic więc dziwnego, że podatnicy nie są zadowoleni z tego stanu rzeczy.

Przesłanki nadania decyzji rygoru natychmiastowej wykonalności
       - propozycja resortu finansów
* organ podatkowy ma informacje, z których wynika, że wobec podatnika toczy się postępowanie egzekucyjne w zakresie innych należności (publiczno- i cywilnoprawnych),
* podatnik nie posiada majątku o wartości odpowiadającej wysokości zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę, na którym można ustanowić hipotekę przymusową lub zastaw skarbowy, korzystające z pierwszeństwa zaspokojenia,
* podatnik wyzbywa się majątku znacznej wartości,
* okres do upływu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego jest krótszy niż 3 miesiące.

Propozycja zmian

Ministerstwo Finansów chce jednak znieść zasadę natychmiastowej wykonalności decyzji podatkowych. Przygotowano projekt zmiany Ordynacji podatkowej. Jeśli ten pomysł zostanie przeforsowany, urzędy skarbowe nie będą mogły egzekwować podatku, dopóki decyzja, z której on wynika, nie stanie się ostateczna. Na czas trwania postępowania podatkowego realizacja tej decyzji zostanie wstrzymana. Dopiero decyzja ostateczna ma podlegać wykonaniu. Będzie jednak możliwe wstrzymanie jej realizacji, jeśli sprawa trafi do sądu administracyjnego. Do tego potrzebne będzie zabezpieczenie spłaty zobowiązania wynikającego z decyzji.

Zasada wstrzymania realizacji nieostatecznych decyzji podatkowych nie będzie miała charakteru bezwzględnego. Urząd skarbowy będzie mógł nadać decyzji rygor natychmiastowej wykonalności, jeśli uprawdopodobni, że podatek z niej wynikający nie zostanie zapłacony. Pierwotna wersja katalogu przesłanek, które miałyby na to wskazywać, budziła zastrzeżenia. Przede wszystkim dlatego, że niektóre przesłanki nie zostały jasno sprecyzowane. Wątpliwości budziła zwłaszcza ta pozwalająca nadać decyzji rygor natychmiastowej wykonalności, gdy podatek może przedawnić się przed zakończeniem postępowania podatkowego. Obecnie proponowany wykaz jest krótszy (szczegóły w ramce). Ta najbardziej kontrowersyjna przesłanka - związana z przedawnieniem podatku - została natomiast doprecyzowana. Czy mimo wszystko fiskus nie będzie chciał z wyjątków czynić reguły?

Podstawa prawna: ustawa z dnia 29.08.1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 ze zm.).

Gazeta Podatkowa Nr 463 z dnia 2008-06-16

Małgorzata Żujewska