Czy opłaca się zatrudniać rodzinę?

Zatrudnianie rodziny w firmie osoby fizycznej reguluje art. 23 ust. 1 pkt 10 ustawy o PIT, zgodnie z którym nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wartości własnej pracy podatnika, jego małżonka i małoletnich dzieci. Zakaz ten obejmuje również prowadzenie działalności w formie spółki cywilnej lub osobowej spółki handlowej. W tym przypadku nie zalicza się do kosztów podatkowych wartości pracy małżonków i małoletnich dzieci wspólników.

Brak możliwości zaliczenia do kosztów takich kwot oznacza, że w przypadku zatrudnienia na podstawie umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej członka najbliższej rodziny wypłata wynagrodzenia na jego rzecz nie pomniejszy dochodu do opodatkowania przedsiębiorcy.

Z drugiej strony wypłata wynagrodzenia spowoduje powstanie przychodu do opodatkowania po stronie osoby zatrudnionej, co oznacza obowiązek odprowadzenia zaliczki na podatek dochodowy oraz obowiązki w zakresie ubezpieczeń społecznych. Warto również pamiętać, że płaca małżonka nie jest kosztem uzyskania przychodu niezależnie od tego czy pomiędzy małżonkami istnieje wspólnota majątkowa czy też rozdzielność. Nie zaliczymy jej także do kosztów w sytuacji separacji małżeńskiej.

Podejmując więc decyzję o zatrudnieniu kogoś bliskiego warto się zastanowić, kto dokładnie będzie tą osobą. Nic nie stoi na przeszkodzie aby był to brat, matka, ojciec i inni poza małżonkiem i nieletnim dzieckiem. Wtedy wynagrodzenie wypłacane takiej osobie będzie stanowić koszt uzyskania przychodu.

Jeżeli jednak z jakiś względów w grę wchodzi tylko zatrudnienie małżonka trzeba zwrócić uwagę, że ograniczeniu kosztowemu podlega tylko wartość jego pracy. Pojęcie to należy rozumieć wąsko i utożsamiać tylko z wynagrodzeniem. Można więc zaliczyć do kosztów podatkowych np. wydatki na pokrycie kosztów związanych z wykonywaniem przez niego obowiązków służbowych.

Stanowisko takie potwierdził także Naczelny Sąd Administracyjny, który w wyroku z dnia 28 kwietnia 1995 r. (sygn. akt SA/Kr 228/95) uznał, że wydatki na pokrycie kosztów (diety, ryczałt za hotel) nie odzwierciedlają wartości pracy, a tym samym mogą być zaliczane do kosztów uzyskania przychodów. Do kosztów zaliczyć można także koszty podnoszenia kwalifikacji zawodowych, koszty używania na potrzeby działalności samochodu nie stanowiącego środka trwałego firmy o ile oczywiście spełniają definicje kosztu podatkowego (mają związek z przychodem lub z ogólnym funkcjonowaniem firmy).

Ograniczenie nie ma także zastosowania i nie zabrania zaliczać do kosztów zapłaconych składek na ubezpieczenie społeczne zatrudnionych członków rodziny, ale tylko w tej części, którą finansuje przedsiębiorca. Przepis ten znajdzie zastosowanie tylko wtedy, gdy członkowie najbliższej rodziny nie spełniają kryteriów uznania ich za osoby współpracujące.

W przypadku jeśli zatrudniony na umowę o pracę małżonek, małoletnie dziecko czy inny członek rodziny dla celów ubezpieczeń społecznych jest osobą współpracującą z przedsiębiorcą - całość składek finansowana przez przedsiębiorcę jest wówczas zaliczana w koszty uzyskania przychodu.

Za osobę współpracującą z osobami prowadzącymi działalność gospodarczą bądź zleceniodawcami uważa się małżonka, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodziców, macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające, jeżeli pozostają z nimi we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu tej działalności lub wykonywaniu umowy agencyjnej lub umowy zlecenia; nie dotyczy to osób, z którymi została zawarta umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego.

Dorota Kępka

Polecamy: PIT 2010