Czy sprzedaż składnika majątku wykorzystywanego do czynności statutowych jest opodatkowana VAT?
Organy władzy publicznej oraz urzędy obsługujące te organy (dalej: gminy) realizujące zadania nałożone odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, nie rozliczają VAT. Takich podmiotów nie uznaje się bowiem za podatników.
Wyłączenie ww. podmiotów z grona podatników VAT jest jednak możliwe tylko wtedy, gdy wykonują one czynności w ramach przypisanych im specyficznych zadań i funkcji państwowych. Jeżeli natomiast ww. podmioty wykonują określone czynności na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych, to dla tych czynności są one uznawane za podatnika i muszą rozliczyć VAT na zasadach ogólnych, czyli według reguł obowiązujących innych przedsiębiorców.
Gminy niekiedy mają wątpliwości, jak rozliczyć sprzedaż składników majątku wykorzystywanych przez nie wyłącznie do realizacji powierzonych im zadań (czyli do czynności pozostających poza zakresem ustawy o VAT). Czy sprzedaż ta podlega opodatkowaniu VAT?
Analizując skutki w VAT, jakie występują przy sprzedaży majątku gminnego, organy podatkowe najczęściej powołują się na postanowienie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 20 marca 2014 r., w sprawie C-72/13, dotyczące gminy Wrocław. W tym postanowieniu TSUE uznał, że przepisy unijne nie sprzeciwiają się opodatkowaniu sprzedaży nieruchomości i ruchomości dokonywanych przez gminę, jeżeli sąd krajowy uzna, że czynności te stanowią działalność gospodarczą. Jeśli jednak gmina działa w charakterze organu władzy publicznej, opodatkowanie transakcji jest możliwe, jeżeli zastosowanie zwolnienia mogłoby prowadzić do znaczących zakłóceń konkurencji. TSUE nie wykluczył zatem możliwości opodatkowania sprzedaży gminnego majątku. Pomimo to organy podatkowe zazwyczaj uznają, że sprzedaż ta nie podlega opodatkowaniu VAT.
WAŻNE: Powołując się na orzeczenia TSUE organy podatkowe zazwyczaj uznają, że jeżeli dany składnik majątku służył gminie wyłącznie do realizacji zadań własnych, to sprzedając ten składnik majątku gmina nie występuje w charakterze podatnika. Sprzedaż ta nie podlega więc opodatkowaniu VAT.
Powyższe znajduje potwierdzenie m.in. w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 29 stycznia 2015 r., nr IBPP3/443-1296/14/AŚ. W sprawie będącej przedmiotem tej interpretacji, w ramach realizacji zadania własnego gminy, jakim było oświetlenie dróg gminnych, gmina wybudowała sieć oświetleniową. Przedsiębiorstwo przesyłowe energii elektrycznej zwróciło się jednak do gminy z propozycją zakupu części słupów oświetleniowych. Gmina miała jednak wątpliwości, czy sprzedaż ww. słupów będzie podlegała opodatkowaniu VAT. Organ podatkowy wyjaśnił, że gmina, realizując budowę oświetlenia ulicznego na drodze gminnej, nie działała w charakterze podatnika VAT, a nabywanych towarów i usług niezbędnych do zrealizowania inwestycji celu publicznego nie wykorzystywała do działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o VAT. Ich sprzedaż nie będzie więc opodatkowana VAT.
Podobne stanowisko zaprezentował także Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z 5 czerwca 2015 r., nr IBPP3/4512-236/15/JP, Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z 24 października 2014 r., nr IPPP2/443-770/14-2/AO, a także Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji indywidualnej z 26 maja 2014 r., nr IPTPP4/443-134/14-4/UNR. Dwie pierwsze ww. interpretacje dotyczyły sprzedaży autobusu wykorzystywanego przez gminę do zadań własnych (dowozu do środowiskowego domu samopomocy osób korzystających z usług świadczonych w tym ośrodku wsparcia lub dowozu dzieci do szkoły), a ostatnia - sprzedaży samochodu pożarniczego. W tej pierwszej interpretacji organ podatkowy wyjaśnił:
"(...) skoro środek trwały, tj. autobus, używany przez Gminę w ramach realizacji zadań własnych Gminy, nie został nabyty na potrzeby działalności gospodarczej w rozumieniu VAT, autobus był faktycznie użytkowany dla realizacji celów, które stanowią działalność publicznoprawną (pozostającą poza VAT), to w świetle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej należy uznać, że Gmina sprzedając przedmiotowy autobus nie działa w charakterze podatnika, w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy, zatem sprzedaż autobusu nie podlega opodatkowaniu VAT. (...)"
Końcowo warto przypomnieć, że zdarzają się też stanowiska odmienne, czego przykładem może być interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 31 marca 2014 r., nr ITPP2/443-1466/13/AJ. W tej interpretacji organ podatkowy uznał, że sprzedaż książek przez bibliotekę jest opodatkowana na zasadach ogólnych (tj. z zastosowaniem stawki 5% lub 23% - w zależności, czy książki posiadają symbol ISBN). Organ podatkowy wskazał ponadto, że sprzedaż ta nie może korzystać ze zwolnienia z VAT na mocy art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT. Zwolnienie określone tym przepisem może być bowiem stosowane tylko do sprzedaży towarów wykorzystywanych wyłącznie na cele działalności zwolnionej z VAT (z dodatkowymi warunkami) - nie może być natomiast stosowane do sprzedaży towarów wykorzystywanych do czynności niepodlegających opodatkowaniu VAT. Również inne organy podatkowe wskazują, że zwolnienie, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT, nie może być stosowane do sprzedaży towarów wykorzystywanych przez gminę wyłącznie do czynności nieopodatkowanych, ale uznają jednocześnie - jak już wskazano - że sprzedaż ta w ogóle pozostaje poza regulacjami ustawy o VAT. Pozostaje mieć nadzieję, że to stanowisko nie ulegnie zmianie.
Biuletyn Informacyjny dla Służb Ekonomiczno - Finansowych Nr 25 z dnia 2015-09-01