Czy wydatki na spory sądowe są kosztem?
Z prowadzeniem działalności gospodarczej często łączą się różnego rodzaju przykre zdarzenia. Bez wątpienia jednym z nich jest niebezpieczeństwo wstąpienia na drogę sądową z niesumiennymi kontrahentami. Z powyższym wiąże się konieczność ponoszenia przez przedsiębiorcę kosztów postępowania sądowego. W tym miejscu nasuwa się pytanie, czy wydatki na opłaty związane z postępowaniem sądowym można zaliczyć w ciężar kosztów podatkowych?
Podatnicy prowadzący działalność gospodarczą muszą liczyć się z ewentualnością wystąpienia sporów sądowych. Przedmioty postępowania sądowego mogą być bardzo różne. Najczęściej są to wierzytelności, również pieniężne, roszczenia wobec podmiotów trzecich, a także różnego rodzaju postępowania rejestrowe. W zależności od przedmiotu postępowania koszty te w znacznym stopniu mogą się od siebie różnić. Istnieje jednak wspólna cecha wymienionych wyżej sytuacji - podatnik, biorąc udział w postępowaniu sądowym, ponosi koszty.
Tutaj pojawia się wątpliwość, czy wszystkie wydatki poniesione na pokrycie kosztów postępowania sądowego można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu?
Na początku trzeba zaznaczyć, że każdy przypadek kosztów poniesionych na opłaty związane z postępowaniem sądowym należy rozpatrywać indywidualnie. Wynika to z faktu, że decydującym czynnikiem pozwalającym na określone zakwalifikowanie wydatków poniesionych na prowadzenie postępowania sądowego są przede wszystkim szczegóły danej sprawy i przesłanki, jakimi kierowała się spółka lub też pozywający. Także rozstrzygnięcie sądu wraz z uzasadnieniem stanowi istotną przesłankę.
Zgodnie z art. 15 ustawy o CIT i art. 22 ustawy o PIT, za koszt uzyskania przychodu można uznać koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodu. W świetle tego zapisu wydatki poniesione w związku z postępowaniem sądowym, prowadzonym w celu zabezpieczenia źródła przychodów, jakim są nieuregulowane należności, można uznać za koszty uzyskania przychodu.
Podatnik powinien pamiętać, że dochodzenie należnego świadczenia jest w pełni uzasadnione, ponieważ ma bezpośredni związek z ochroną interesów podatnika, niekiedy warunkując możliwość jego dalszego funkcjonowania i osiągania przychodów. W konsekwencji wnoszone opłaty sądowe mające na celu skuteczne wyegzekwowanie tegoż świadczenia, zgodnie z literą prawa, można zaliczyć w ciężar kosztów podatkowych.
Na szczególną uwagę zasługuje fakt, iż kosztów egzekucyjnych wynikających z niewywiązania się podatnika będącego dłużnikiem z zobowiązań handlowych nie można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu. Wynika to wprost z przepisu art. 23 ust. 1 pkt 14 ustawy o PIT, zgodnie z którym nie uważa się za koszty uzyskania przychodów kosztów egzekucyjnych związanych z niewykonaniem zobowiązań. Przykładowo mogą to być koszty samego procesu, w tym koszty pełnomocnika.
Oznacza to, że tylko wierzyciel ma prawo do zaklasyfikowania wydatków poniesionych na opłaty sądowe związane z niewykonaniem przez kontrahenta zobowiązań do kosztów podatkowych, ze względu na charakter realizacji przysługujących podatnikowi roszczeń.
Adam Bujalski, księgowy Tax Care
