Podatnicy prowadzący działalność gospodarczą muszą liczyć się z ewentualnością wystąpienia sporów sądowych. Przedmioty postępowania sądowego mogą być bardzo różne. Najczęściej są to wierzytelności, również pieniężne, roszczenia wobec podmiotów trzecich, a także różnego rodzaju postępowania rejestrowe. W zależności od przedmiotu postępowania koszty te w znacznym stopniu mogą się od siebie różnić. Istnieje jednak wspólna cecha wymienionych wyżej sytuacji - podatnik, biorąc udział w postępowaniu sądowym, ponosi koszty.
Tutaj pojawia się wątpliwość, czy wszystkie wydatki poniesione na pokrycie kosztów postępowania sądowego można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu?
Jest to kwestia indywidualna w wypadku każdej sprawy
Na początku trzeba zaznaczyć, że każdy przypadek kosztów poniesionych na opłaty związane z postępowaniem sądowym należy rozpatrywać indywidualnie. Wynika to z faktu, że decydującym czynnikiem pozwalającym na określone zakwalifikowanie wydatków poniesionych na prowadzenie postępowania sądowego są przede wszystkim szczegóły danej sprawy i przesłanki, jakimi kierowała się spółka lub też pozywający. Także rozstrzygnięcie sądu wraz z uzasadnieniem stanowi istotną przesłankę.
Tylko koszty zasadne i celowe
Zgodnie z art. 15 ustawy o CIT i art. 22 ustawy o PIT, za koszt uzyskania przychodu można uznać koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodu. W świetle tego zapisu wydatki poniesione w związku z postępowaniem sądowym, prowadzonym w celu zabezpieczenia źródła przychodów, jakim są nieuregulowane należności, można uznać za koszty uzyskania przychodu.
Podatnik powinien pamiętać, że dochodzenie należnego świadczenia jest w pełni uzasadnione, ponieważ ma bezpośredni związek z ochroną interesów podatnika, niekiedy warunkując możliwość jego dalszego funkcjonowania i osiągania przychodów. W konsekwencji wnoszone opłaty sądowe mające na celu skuteczne wyegzekwowanie tegoż świadczenia, zgodnie z literą prawa, można zaliczyć w ciężar kosztów podatkowych.
Tylko wierzyciel ma prawo zaliczyć opłaty sądowe w koszty podatkowe
Na szczególną uwagę zasługuje fakt, iż kosztów egzekucyjnych wynikających z niewywiązania się podatnika będącego dłużnikiem z zobowiązań handlowych nie można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu. Wynika to wprost z przepisu art. 23 ust. 1 pkt 14 ustawy o PIT, zgodnie z którym nie uważa się za koszty uzyskania przychodów kosztów egzekucyjnych związanych z niewykonaniem zobowiązań. Przykładowo mogą to być koszty samego procesu, w tym koszty pełnomocnika.
Oznacza to, że tylko wierzyciel ma prawo do zaklasyfikowania wydatków poniesionych na opłaty sądowe związane z niewykonaniem przez kontrahenta zobowiązań do kosztów podatkowych, ze względu na charakter realizacji przysługujących podatnikowi roszczeń.
Adam Bujalski, księgowy Tax Care
